Agresywne zachowania u seniorów z demencją zdarzają się dosyć często. Takie osoby stwarzają zagrożenie nie tylko dla opiekuna, ale przede wszystkim dla siebie. Wraz z postępowaniem choroby nasila się również agresja. Leczenie utrudnia fakt, że osoby chore nie zauważają problemu. Opiekunka powinna więc wiedzieć, czym charakteryzuje się demencja starcza i jakie mechanizmy wyzwalają agresję w trakcie choroby. Dzięki temu będzie w stanie odpowiednio zareagować.
Przyczyny agresji osób starszych
Skąd biorą się zachowania agresywne u seniorów? Jednym z powodów jest właśnie demencja starcza. Jej objawami są między innymi nerwowość i agresja skierowana do opiekunki czy bliskich osób. Chory podopieczny zaczyna odczuwać bezradność. Jest świadomy tego, że w jego organizmie zachodzą nieodwracalne zmiany i nie może się z tym faktem pogodzić. Chciałby zachować niezależność, dlatego niechętnie odnosi się do prób pomocy. Wielu cierpiących na demencję odczuwa też ból, którego nie da się do końca zwalczyć, a także lęk przed przyszłością i przed samotnością. Zdarza się też, że agresja u seniora z demencją jest wołaniem o pomoc. Przez takie zachowanie podopieczni chcą zwrócić na siebie uwagę i odzyskać kontakt z bliskimi, którzy się od nich odsunęli. To jednak nie zawsze jest możliwe. Dlatego Twoim zadaniem – jako opiekunki – jest otoczenie seniora troską i opieką.
Demencja starcza: jak radzić sobie z agresją
Wiele opiekunek osób starszych zadaje sobie pytanie: czy takie zachowanie mojego podopiecznego to już agresja? Każdy może się czasem zdenerwować, nie będąc agresywnym. Jeżeli jednak senior często się irytuje i coraz łatwiej wyprowadzić go z równowagi, warto zachować czujność. Obserwuj osobę starszą i zastanów się, jakie czynności czy sytuacje powodują u niej agresję. Dobrze jest też wiedzieć, jak radzić sobie z agresywnym zachowaniem. Senior chory na demencję może przejawiać tak zwaną agresję czynną: bić pięściami, kopać, rzucać przedmiotami czy stawiać opór przy wykonywaniu codziennych czynności. Nierzadko takiemu zachowaniu towarzyszą negatywne emocje. Osoba starsza jest niemiła, złośliwa, popada w apatię. Emocje są też podstawą zachowania bierno-agresywnego: wtedy senior nie wyraża ich bezpośrednio. Zamiast tego zaciska pięści, uderza o blaty czy szafki, zwraca się do innych w niemiły sposób.
Jak poradzić sobie z agresywnym seniorem, gdy w grę wchodzi demencja starcza?
Pamiętaj, że każdy przypadek jest inny i to, co działa na podopiecznego koleżanki, może nie sprawdzić się u Twojego. Poniżej zebraliśmy kilka najskuteczniejszych metod na radzenie sobie z demencją starczą agresywną.
- Bądź cierpliwa. Możesz mieć wrażenie, że osoba starsza „robi Ci na złość”. Jej agresywne zachowanie wynika jednak z postępu choroby. Pomyśl, że nagle budzisz się w świecie, którego nie rozumiesz, a wszystko jest dla Ciebie obce i nieprzewidywalne. Jak byś się czuła? Spokojnie obserwowałabyś rozwój wydarzeń, czy raczej chciałabyś stamtąd jak najszybciej uciec? Senior chory na demencję czuje się tak samo. Postaraj się więc unikać kłótni z nim, mów miłym, spokojnym głosem. Nie musisz udowadniać, że masz rację – poszukajcie raczej wspólnie rozwiązania.
- Obserwuj podopiecznego. W ten sposób nauczysz się przewidywać wybuchy złości i zapobiegać im. Najlepszym sposobem jest odwrócenie uwagi albo szybkie wyeliminowanie przyczyny agresji.
- Zapewnij seniorowi spokojne otoczenie. Nadmierna stymulacja może powodować narastanie agresji. Jeśli jest zbyt głośno, ogranicz bodźce: wyłącz telewizor, zamknij okno. Zadbaj też o to, żeby w zasięgu ręki osoby starszej nie było ostrych lub ciężkich przedmiotów.
- Zasięgnij porady lekarza. Przyda się ona zwłaszcza wtedy, gdy agresywne zachowania powodowane są urojeniami czy omamami. Choremu na demencję może się wydawać, że jesteś obcą osobą, która chce mu zrobić krzywdę – broni się więc, używając agresji.
- Zadbaj o wygodę osoby starszej. Ma to znaczenie zwłaszcza w przypadku ograniczeń ruchowych. Uwierające lub uciskające ubranie, niekomfortowa pozycja – to wszystko może wyzwalać zachowania agresywne. Dobrym wyjściem są luźne, bawełniane ubrania, bez koronek czy ozdobników, które mogłyby drapać skórę.
Rozmowa z agresywnym podopiecznym
Demencja starcza, a także towarzysząca jej agresja, wymagają od opiekunki sporo cierpliwości. I chociaż czasami może to być trudne, warto wykazać się zrozumieniem i postarać się zapanować nad sytuacją. Ważne jest to, żeby zachować spokój oraz pewność siebie. Bądź stanowcza i zdecydowana, ale jednocześnie empatyczna i opanowana. Mów wyraźnie, prostymi zdaniami, lecz nie podnoś głosu. Jeśli masz inne zdanie, niż Twój podopieczny, zakomunikuj mu to w łagodny sposób. Postaraj się nie odpowiadać agresją na agresję seniora, gdyż to tylko wzbudzi w Was obojgu większe emocje i osłabi obopólne zaufanie. Wyeliminuj też z otoczenia wszystkie przedmioty, które potęgują zachowania agresywne u podopiecznego.
Agresywny senior to trudny podopieczny, ale przy odrobinie dobrej woli da się z nim współpracować. Destrukcyjne zachowania często są wywołane otępieniem, czyli demencją. Warto więc dołożyć wszelkich starań, żeby ich unikać, a w ich miejsce wprowadzić spokój i przewidywalność wydarzeń. Dzięki temu na co dzień nie tylko poprawi się atmosfera w domu, ale też jakość życia podopiecznego.