Praca opiekunki w Niemczech to przede wszystkim rozmowa. Cały dzień wypełniony jest dialogiem z podopiecznym, czy to dotyczącym prozaicznych czynności, jak mycie lub jedzenie, czy tez głębszą rozmową na poważne tematy. Opiekunka nierzadko musi też porozumiewać się z rodziną seniora oraz z ludźmi „na zewnątrz” – w sklepie, u lekarza, na poczcie. Dziś jednak zajmiemy się rozmową z osobą starszą. Wspólnie zastanowimy się, jakie bariery komunikacyjne mogą wystąpić podczas prób nawiązania kontaktu oraz jak z nimi walczyć. Zapraszamy do lektury!
Choroby wieku podeszłego a skuteczna komunikacja
W miarę starzenia organizmu do głosu mogą dochodzić różnego rodzaju choroby i problemy. Wiele z nich rozwija się na tyle mocno, że zaczynają stanowić poważne bariery komunikacyjne. Mowa na przykład o postępującej utracie słuchu. Senior, który na nią cierpi, często izoluje się od innych, nawet od bliskich. Jednocześnie, aby nie martwić rodziny, może nie przyznawać się, że gorzej słyszy. Dlatego zarówno opiekunka, jak i bliscy podopiecznego, powinni być uważni na sygnały, które ten wysyła. Inna bariera to na przykład problemy ze wzrokiem. Osoba starsza, która widzi niewyraźnie, nie może odczytać mimiki i gestów opiekunki, a czasami nawet rozpoznać jej twarzy. Kolejnym problemem są zaburzenia funkcji poznawczych, jak kłopoty z pamięcią krótkotrwałą albo trudności w zapamiętywaniu. Warto też wspomnieć o chorobach neurologicznych. Przebyty udar lub aktywna choroba Parkinsona nierzadko skutkują zaburzeniami mowy. Także inne choroby przewlekłe, a szczególnie towarzyszący im ból, mogą negatywnie wpływać na chęć rozmowy z innymi.
Na komunikację z podopiecznym wpływają nie tylko choroby. Warto pamiętać również o dysfunkcjach wynikających z samego procesu starzenia (a nierzadko właśnie z chorób). Zaliczamy tu chociażby zaburzenia pamięci, często towarzyszące chorobom otępiennym. Do dysfunkcji należy również zmniejszona mobilność seniora. Osoba starsza, która ma problemy z poruszaniem, niechętnie reaguje na propozycje spotkań i interakcji społecznych. Rzadziej ma chęć wychodzić z domu, co prowadzi do stopniowej izolacji od świata. Dobrze też wiedzieć o dysfunkcji, która często wiąże się z zaburzeniami słuchu, a mianowicie niewyraźna mowa. W takich sytuacjach opiekunce trudno zrozumieć, co chce jej powiedzieć senior, a u tego drugiego rośnie złość i frustracja. Na koniec warto wspomnieć o problemach z koordynacją, które utrudniają korzystanie z urządzeń technologicznych, służących na przykład do rozmów z bliskimi.
Jak przełamać bariery komunikacyjne w niemieckiej opiece?
Aby dogadać się z podopiecznym, często nie wystarczy po prostu do niego mówić. Jeśli senior zmaga się z chorobami lub dysfunkcjami, potrzebne będzie zastosowanie specjalnych sposobów i technik komunikacji. Kluczem do sukcesu jest dostosowanie wypowiedzi do możliwości odbiorczych osoby starszej. Co zatem warto zrobić?
- Mówić wolno i wyraźnie – staraj się mówić spokojnie, unikaj wypowiadania zdań „w biegu”. Nie musisz przesadnie zwalniać tempa wypowiedzi, wystarczy, że dostosujesz je do potrzeb seniora.
- Dbać o kontakt wzrokowy – patrz na podopiecznego, gdy do niego mówisz. Dzięki temu będzie mógł nie tylko obserwować ruch Twoich ust, ale też odczytywać sygnały niewerbalne.
- Budować proste wypowiedzi – skomplikowane terminy i zdania nie ułatwią Wam wzajemnego zrozumienia. Postaw na jasne informacje, mów krótko i zwięźle.
- Powtarzać komunikaty – szczególnie te najważniejsze, co do których zależy Ci, by były dobrze zrozumiane.
- Łączyć różne rodzaje komunikacji – słowa, gesty, mimikę, obrazki.
- Stworzyć odpowiednie warunki – wybierz pomieszczenie, w którym jest cicho, a lampy dają dobre oświetlenie. Jeśli Twój podopieczny ma problemy ze słuchem, warto porozmawiać z rodziną o zakupie aparatu słuchowego.
Podstawą efektywnej komunikacji z seniorem jest empatia i cierpliwość. Oznacza to, że jako opiekunka umiesz się wczuć w jego sytuację, wysłuchać go, odczytywać jego mowę ciała i ton głosu. Potrafisz też zrozumieć obawy i frustracje osoby starszej. W chwilach, gdy biorą one górę, przydaje się właśnie cierpliwość. Niekiedy zdarza się też, że senior potrzebuje więcej czasu, żeby sformułować myśli. Opiekunka nie powinna wtedy okazywać zniecierpliwienia, ale dać mu możliwość wyrażenia siebie. Zwracaj też uwagę na sygnały niewerbalne, jakie wysyłasz. Twoja mimika twarzy, gesty, postawa ciała, ton głosu i kontakt wzrokowy mogą wyrazić więcej niż słowa. Mów więc spokojnie, utrzymuj otwartą postawę ciała i (jeśli senior się na to zgadza) wspomagaj komunikat delikatnym dotknięciem dłoni czy ramienia podopiecznego. Pamiętaj tylko o różnicach kulturowych, gdyż w Niemczech niektóre gesty mogą być odbierane inaczej, niż w Polsce.
Język niemiecki a komunikacja z podopiecznym
Znajomość języka to podstawowa kwestia w pracy opiekunki w Niemczech. Dlatego też niemieccy pracodawcy oraz agencje opieki kładą na nią tak duży nacisk. Jeśli dobrze znasz niemiecki, możesz sprawniej i łatwiej wykonywać swoje obowiązki – ale nie tylko. Dzięki znajomości języka lepiej zrozumiesz potrzeby i oczekiwania Twojego podopiecznego. Już na poziomie komunikatywnym jesteś w stanie porozumieć się w codziennych sytuacjach i efektywnie współpracować z seniorem i jego rodziną. Z czasem zaczynasz mówić coraz lepiej, a także rozumieć bardziej specjalistyczny język. Bez problemu więc zastosujesz się do wskazań lekarza czy przeczytasz ulotkę leku. Znajomość języka pomoże Ci też szybko zareagować w kryzysowej sytuacji. Jeśli jednak dopiero zaczynasz naukę niemieckiego i bariera językowa trochę Cię przeraża, nie zniechęcaj się. Najważniejsza, zarówno dla seniora, rodziny, jak i dla agencji, jest Twoja chęć do nauki i komunikacji.
Dzięki efektywnej komunikacji Ty, jako opiekunka, możesz poprawić jakość życia seniora. Bariery komunikacyjne nie tylko utrudniają bowiem wykonywanie codziennych obowiązków, ale też negatywnie wpływają na samopoczucie i psychikę osoby starszej. Warto więc dołożyć wszelkich starań, by senior czuł się usłyszany i zrozumiany. Pomogą w tym regularne, satysfakcjonujące rozmowy, które zmniejszą poczucie wyobcowania i zadbają o stymulację umysłu osoby starszej. Podopieczny będzie mógł też swobodnie wyrażać swoje uczucia i emocje, co poprawi mu nastrój i zredukuje stres. A do tego poczuje, że ma kontrolę nad swoim życiem i może decydować o tym, jak wygląda współpraca z opiekunką.
Podsumowując – pokonanie barier komunikacyjnych jest niezbędne, by móc jak najlepiej opiekować się seniorem w Niemczech. Dopasowana i efektywna komunikacja nie tylko pomaga w wykonywaniu codziennych obowiązków, ale przede wszystkim pozwala zadbać o dobrostan podopiecznego.