Starzenie to proces, który oddziałuje zarówno na ciało, jak i na mózg. Pogarsza się zdolność zapamiętywania informacji i dostrzegania szczegółów, trudniej jest się skoncentrować. Zdarza się, że osoby starsze ignorują te niedogodności, składając je na karb wieku. Oczywiście proces starzenia mózgu jest naturalny – można go jednak zahamować. Twoja pomoc, jako opiekunki, będzie tu nieoceniona. Wystarczy kilka prostych ćwiczeń, by problemy z pamięcią stały się mniej dokuczliwe.
Problemy z pamięcią: objawy i przyczyny
Pierwsze objawy pogorszenia się pamięci można łatwo zignorować. Nie są jeszcze zbyt nasilone, dlatego wielu podopiecznych i ich opiekunów nie przykłada do nich wagi. Warto więc dowiedzieć się, na co zwracać uwagę podczas opieki nad starszą osobą. Zastanów się, czy Twój podopieczny:
- Ma trudności z zapamiętywaniem i uczeniem się – czy nie zapomina imion nowo poznanych osób, czy pamięta, gdzie odłożył okulary i o której ma wziąć leki. Zapytaj go, o czym rozmawialiście pół godziny wcześniej albo poprzedniego dnia. Poproś, żeby obsłużył prosty, domowy sprzęt elektroniczny, taki jak telewizor.
- Pamięta dobrze wydarzenia z dzieciństwa, ale nie potrafi sobie przypomnieć, co jadł wczoraj na obiad.
- Coraz częściej zapomina dobrze znane słowa i wyrażenia.
- Powtarza ciągle te same opowieści czy dowcipy.
- Zapomina o wizycie pielęgniarki czy o zapłaceniu rachunków.
- Ma kłopoty z rozpoznaniem przyjaciół, sąsiadów lub nawet członków rodziny.
Jakie są przyczyny problemów z pamięcią? Przede wszystkim warto wspomnieć o podeszłym wieku i słabnących funkcjach mózgu. Wraz z upływem lat w organie tym zachodzą pewne zmiany. Zmniejsza się ilość istoty białej i szarej, czyli tkanek budulcowych mózgu, a także liczba połączeń komórkowych. Krew płynie wolniej, a reakcje neurochemiczne zachodzą rzadziej. Dlatego osoby starsze mogą wolniej myśleć, mieć gorszy refleks oraz trudności w zapamiętywaniu i działaniu. Przyczynami braku koncentracji i pamięci są też choroby otępienne, jak demencja, choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona. Osłabienie pamięci wynikać może też z niewłaściwego stylu życia czy przyjmowania niektórych leków.
Jakie ćwiczenia na pamięć sprawdzą się u seniora?
Na szczęście mózg, jak każdy inny mięsień, można ćwiczyć. Dzięki systematycznym treningom Twój podopieczny szybko odczuje poprawę pamięci i koncentracji. Jakie ćwiczenia będą najlepsze na pamięć dla seniora?
- gry planszowe i karciane, w szczególności te, w których trzeba liczyć punkty czy zapamiętywać kształty i kolory,
- krzyżówki, łamigłówki, rebusy, sudoku,
- czytanie książek i gazet – urozmaiceniem i ciekawym treningiem dla mózgu jest czytanie tekstu do góry nogami,
- literowanie „do tyłu” – można je stosować wszędzie, nawet na spacerze czy w autobusie. Wystarczy poprosić podopiecznego, żeby przeliterował od tyłu nazwę jakiegoś przedmiotu, który oboje widzicie,
- liczenie w pamięci: chociażby prosta tabliczka mnożenia czy podliczanie sumy za zakupy,
- zamiana rąk: zachęć seniora, żeby spróbował uczesać włosy albo otworzyć drzwi za pomocą ręki, która zwykle tego nie robi. Używanie obu dłoni jak najczęściej wspomaga pracę mózgu,
- nauka języka – może podopieczny zechce poznać kilka prostych słówek po polsku,
- wspólne oglądanie zdjęć i opisywanie sytuacji oraz osób, które się na nich znajdują.
Pamiętaj, że najlepsze rezultaty uzyskasz, zachęcając seniora do kilku różnych ćwiczeń. Niech liczenie w pamięci przeplata się z grami obrazkowymi i zabawami słowem. Jeśli podopieczny nie lubi pewnych ćwiczeń, nie zmuszaj go do ich wykonywania. Te, które akceptuje, przedstaw mu w pozytywnym świetle i postaraj się go zaciekawić. Wytłumacz osobie starszej, jak treningi wpłyną na jej zdolność zapamiętywania. Dobrym pomysłem będzie angażowanie się w ćwiczenia wraz z podopiecznym. Razem możecie grać w gry, uczyć się krótkich wierszy. Jeśli chcecie, wprowadźcie element rywalizacji, który dodatkowo zachęci seniora do nauki. I przede wszystkim pamiętaj o systematycznych i regularnych ćwiczeniach.
Dieta i ruch: sposób na problemy z pamięcią u seniora
Do prawidłowego funkcjonowania mózgu potrzebne są nie tylko ćwiczenia pamięci. Bardzo ważna jest również odpowiednia dieta, bogata w substancje odżywcze. Zadbaj więc, by na talerzu podopiecznego nie zabrakło źródeł witamin z grupy B, wspomagających pracę mózgu. Seniorowi przydadzą się też kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, żelazo, lecytyna, magnez, witaminy D, C i A. W menu podopiecznego powinny się więc znaleźć pełnoziarniste produkty zbożowe, rośliny strączkowe, mięso, ryby, produkty mleczne, warzywa i owoce, orzechy, olej lniany i słonecznikowy, kakao i czekolada.
Istotne jest też to, jaki tryb życia prowadzi osoba starsza. Dotleniony mózg pracuje szybciej i sprawniej, dlatego dobrze jest zachęcać seniora do aktywności fizycznej. Warto w tym celu skonsultować się z lekarzem albo fizjoterapeutą. Specjalista dopasuje ćwiczenia do możliwości i stanu zdrowia podopiecznego.
Oprócz diety i aktywności fizycznej potrzebna jest też odpowiednia ilość snu – oczywiście dobrego jakościowo. Podczas odpoczynku mózg może przetworzyć i posegregować informacje z całego dnia, a także się zregenerować. Przed położeniem podopiecznego spać zadbaj więc, aby ten się wyciszył. Zdrowy sen w połączeniu z pełnowartościowym menu i ruchem na świeżym powietrzu korzystnie wpłyną na pamięć seniora.