Cukrzyca jest chorobą cywilizacyjną – cierpi na nią coraz więcej ludzi w różnym wieku, także seniorów. Liczba zachorowań zwiększa się bardzo szybko, a wielu ludzi bagatelizuje pierwsze objawy cukrzycy. Warto zatem dowiedzieć się o niej nieco więcej, zwłaszcza gdy pracujesz jako opiekun osób starszych. Kiedy zgłosić się z seniorem do lekarza i na co zwrócić szczególną uwagę? Ważną kwestią jest także podawanie insuliny. Czy opiekunka seniora może to robić? Odpowiedzi na powyższe pytania znajdziesz w tym artykule.
Co opiekun osób starszych powinien wiedzieć o cukrzycy
Jak już wcześniej wspominaliśmy, cukrzyca to jedno z najczęściej spotykanych dziś schorzeń. Śmiało można ją nazwać chorobą cywilizacyjną i ważnym problemem dla współczesnej medycyny. Statystyki WHO wskazują, że obecnie na świecie jest 150 milionów ludzi chorych na cukrzycę, ale to nie wszystko. Szacuje się, że chorych jest nawet 422 miliony osób, z czego 179 milionów nie wie, że cierpi na cukrzycę. Narażeni są na nią ludzie w każdym wieku, ale szczególną ochroną otacza się osoby starsze. Cukrzyca to schorzenie o charakterze metabolicznym. Jej przyczyną jest niedobór lub nieprawidłowe działanie insuliny, co powoduje podwyższenie poziomu cukru we krwi. Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania to między innymi otyłość, wysoki poziom złego cholesterolu, nadciśnienie tętnicze, niewielka aktywność fizyczna lub jej brak.
Cukrzyca często jest schorzeniem ukrytym, a jej oznaki nie są jednoznaczne. Warto zatem codziennie obserwować podopiecznego i być wyczulonym na wszystkie niepokojące objawy. W ten sposób będziesz w stanie nie tylko zapewnić mu odpowiednią opiekę, ale również szybko zareagować w razie potrzeby. Objawy cukrzycy u seniorów to chociażby:
- potrzeba częstego oddawania moczu,
- wzmożone pragnienie,
- zwiększony apetyt przy jednoczesnej utracie wagi,
- uczucie swędzenia skóry,
- ogólne osłabienie, senność,
- problemy z widzeniem,
- zmiany nastroju.
Podopieczny choruje na cukrzycę. Co robić?
Wyróżniamy kilka rodzajów cukrzycy, ale wśród osób starszych najczęściej diagnozuje się dwa z nich. Są to:
Cukrzyca typu I – stosunkowo rzadsza u seniorów, częściej obserwowana wśród dzieci i młodych ludzi. W jej wyniku trzustka w ogóle nie wytwarza insuliny.
Cukrzyca typu II – powszechnie spotykana właśnie wśród osób starszych. Różni się ona od poprzedniej tym, że insulina jest obecna w organizmie, ale występują zaburzenia w jej wydzielaniu i działaniu.
Zarówno jeden, jak i drugi typ cukrzycy może powodować groźne w skutkach niedocukrzenie albo podwyższenie poziomu cukru we krwi. Opiekun osób starszych powinien więc wiedzieć, jakie objawy świadczą o tych dwóch stanach. Niski poziom cukru we krwi, czyli hipoglikemia, objawia się zwiększonym apetytem, potami, drżeniem mięśni, poczuciem zagubienia i dezorientacji, zawrotami głowy, zmianami nastroju czy nagłym zasłabnięciem. W takim przypadku trzeba jak najszybciej podnieść poziom cukru we krwi. Najlepsza jest glukoza rozpuszczalna w wodzie, ale równie dobry będzie cukier, sok pomarańczowy lub czekolada. Jeśli podopieczny stracił przytomność, wezwij jak najszybciej pogotowie.
Natomiast w przypadku podwyższonego poziomu cukru we krwi, czyli hiperglikemii, można zaobserwować senność, ból głowy, zwiększone pragnienie i jednoczesną suchość w ustach, większą ilość oddawanego moczu oraz przykry zapach z ust, przypominający aceton. W takiej sytuacji konieczne jest szybkie wezwanie pomocy medycznej i pojenie chorego wodą, jeśli jest przytomny.
Cukrzyca a zakres obowiązków opiekunki osoby starszej
Opieka nad seniorem chorym na cukrzycę nie jest prosta. Opiekun powinien wiedzieć, jak objawia się ta choroba i znać jej specyfikę. Istotne jest dopilnowanie takich aspektów życia podopiecznego, jak:
- prawidłowo skomponowana dieta i dbanie o regularność posiłków,
- przyjmowanie przepisanych przez lekarza leków,
- aktywność fizyczna dopasowana do możliwości seniora,
- kontrola masy ciała osoby starszej.
W menu podopiecznego powinno znaleźć się sporo produktów pełnoziarnistych (ryże, kasze, makarony) ze względu na wysoką zawartość błonnika. Tak samo ważne są warzywa i owoce. Z diety należy natomiast wykluczyć przetworzoną żywność, biały cukier i gazowane napoje. A jeśli chodzi o aktywność fizyczną, to wybierzcie ją wspólnie z seniorem. Dobrym pomysłem są codzienne spacery, o ile stan zdrowia Twojego podopiecznego na nie pozwala. W przypadku, gdy senior jest leżący, dobrze będzie zapewnić mu konieczną rehabilitację.
Czy opiekun osób starszych może podać insulinę choremu?
Przechodzimy teraz do pytania, które już nie raz podzieliło opiekunów seniorów. Wiele osób zastanawia się, czy mierzenie cukru po jedzeniu należy do ich obowiązków. Otóż, żeby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba odróżnić dwa pojęcia: opiekuna oraz opiekuna medycznego. Pierwszy z nich ma za zadanie towarzyszyć seniorowi i pomagać mu w codziennych czynnościach: myciu, ubieraniu, poruszaniu się. Czasem gotuje i podaje posiłki, zawozi podopiecznego do lekarza, organizuje mu czas wolny. Jeżeli osoba starsza jest leżąca, wdraża też profilaktykę przeciwodleżynową. Natomiast opiekun medyczny (w Niemczech Pflegedienst) ma zupełnie inny zakres obowiązków. Do niego należy podawanie leków, pomiary ciśnienia, glikemii czy podawanie insuliny penem. Jeśli więc jesteś opiekunem osoby starszej, czynności medyczne nie należą do Ciebie. Warto o tym pamiętać, by swoimi działaniami nie zaszkodzić choremu. Świadomy opiekun osób starszych to gwarancja bezpieczeństwa seniora.