Wśród ofert pracy w opiece można czasem znaleźć ogłoszenie, które dotyczy osoby leżącej. Przyczyny unieruchomienia seniora są różne. Zwykle brak mobilności jest spowodowany wiekiem i osłabieniem. Czasami w grę wchodzą choroby przewlekłe albo wypadki komunikacyjne. Podopieczny przykuty do łóżka wymaga specjalnej opieki. Niezwykle ważnym jej aspektem jest prawidłowa dieta osoby leżącej.
Jak funkcjonuje organizm leżącego seniora?
Wraz z wiekiem w organizmie starszej osoby dochodzi do wielu zmian, które zaburzają jego prawidłowe funkcjonowanie. Metabolizm zwalnia, mięśnie zanikają, a w ich miejsce tworzy się tkanka tłuszczowa. Gorzej pracują także ślinianki, co powoduje ograniczenie produkcji enzymów trawiennych. Do tego dochodzą ubytki w zębach, które utrudniają osobie starszej jedzenie. W efekcie niewłaściwie pogryzione potrawy zalegają w żołądku, powodując silny dyskomfort, a także zaparcia. Na dodatek z upływem lat znacznie trudniej jest organizmowi wchłaniać składniki z pożywienia.
Leżący tryb życia powoduje, że aktywność fizyczna seniora zmniejsza się właściwie do zera. Brak ruchu spowalnia pracę układu trawiennego i potęguje dolegliwości. U osób leżących często spotyka się:
- niedożywienie
- osłabienie organizmu
- bóle brzucha
- wzdęcia
- zaparcia
Brak możliwości poruszania się jest przygnębiający, szczególnie dla tych seniorów, którzy zawsze dbali o kondycję fizyczną. Podopieczny staje się apatyczny, milczący, łatwiej też o pojawienie się stanów depresyjnych. Właściwie dobrana dieta wpłynie pozytywnie na funkcjonowanie jego organizmu oraz na samopoczucie.
Dieta osoby leżącej powinna być lekkostrawna
Warto wiedzieć, że u osoby, która nie jest aktywna fizycznie, zmniejsza się zapotrzebowanie energetyczne. Jest ono uzależnione przede wszystkim od wieku, wzrostu, płci i wagi podopiecznego. Zapotrzebowanie kaloryczne osoby leżącej wynosi 1500-1900 kcal u kobiet i 1700-2000 kcal u mężczyzn. Jeśli chodzi o rozkład posiłków, najlepszym rozwiązaniem są 3 główne (śniadanie, obiad i kolacja) oraz dwie mniejsze przekąski. Codzienna dieta osoby leżącej powinna być bogata w najważniejsze składniki odżywcze. Zadbaj, by podopieczny spożywał posiłki bogate w białko, błonnik, witaminy, a także cynk, żelazo i magnez. Niech będzie to dieta lekkostrawna, przyjazna dla żołądka leżącego seniora.
Przykładowy jadłospis osoby starszej leżącej:
- posiłki gotowane na parze, pieczone, duszone (należy unikać smażonych, tłustych potraw);
- oliwa z oliwek, olej z czarnuszki, olej lniany, olej kokosowy – źródła nienasyconych kwasów tłuszczowych;
- pieczywo pełnoziarniste (ze względu na dużą zawartość błonnika pokarmowego);
- mleko i jego przetwory, czyli źródło wapnia chroniącego kości przed osteoporozą. Dodatkowo bakterie probiotyczne zawarte w nabiale wspomagają trawienie;
- warzywa i owoce poddane obróbce cieplnej (gotowane, duszone lub pieczone). Leżącemu podopiecznemu nie służą wzdymające produkty, takie jak warzywa strączkowe czy śliwki.
Senior powinien codziennie wypijać około 3 litry płynów. W zależności od upodobań podopiecznego można podawać mu wodę niegazowaną, kompoty, rozcieńczone soki czy słabą herbatę. A jakich potraw warto unikać? Na liście są: ciemne pieczywo na zakwasie, tłuste, mocno przyprawione potrawy, kawa i gazowane napoje.
Karmienie leżącego podopiecznego
Opieka nad osobą leżącą to też karmienie. Zdarza się bowiem, że senior nie jest w stanie jeść samodzielnie. Obserwuj uważnie podopiecznego i sprawdzaj, czy nie ma trudności z gryzieniem czy przełykaniem. Wtedy warto rozdrobnić pokarm. Istotna jest cierpliwość: nie pospieszaj seniora, nie wymuszaj zjedzenia całej porcji. Aby przełamać istniejącą niechęć do jedzenia, podawaj posiłki w atrakcyjnej formie. Można pokroić warzywa nieco inaczej, przystroić danie pietruszką lub koperkiem. A może podopieczny ma ulubiony talerz? Wykorzystaj to i układaj na nim potrawy.
Zanim podasz seniorowi posiłek, warto poznać kilka ogólnych zasad karmienia. Pierwsza i najważniejsza sprawa: ułóż podopiecznego w pozycji siedzącej. Karmienie chorego leżącego może prowadzić do zakrztuszenia. Nałóż na widelec lub łyżkę małą porcję i skieruj w stronę seniora. Jeśli nie chce otworzyć ust, lekko dotknij ich czubkiem sztućca. Nie karm „na siłę” i nie uderzaj sztućcami o zęby podopiecznego. Podczas karmienia dbaj o to, by osoba starsza nie czuła się jak małe dziecko. Rozmawiaj z nią jak zwykle, pytaj, czy z jedzeniem wszystko w porządku i pozwól jej decydować, kiedy chce zakończyć posiłek.
Jeżeli senior jest na tyle sprawny, żeby jeść samodzielnie, nie należy go wyręczać. Można jedynie pomóc mu w trzymaniu łyżki czy widelca i w trafianiu nimi do ust.