W artykule poświęconym diecie osób starszych omówiliśmy ogólne zalecenia dotyczące żywienia seniorów. Wspomnieliśmy w nim o tym, że lekkostrawne produkty są jednym z najważniejszych elementów przy komponowaniu jadłospisu dla osoby starszej. W tym wpisie wyjaśnimy, czym cechuje się dieta lekkostrawna, co jeść, czego unikać i jak przyrządzać dania.
Dieta lekkostrawna dla seniora
Podstawowym założeniem diety lekkostrawnej dla seniora jest nieobciążanie układu pokarmowego, przy jednoczesnym pokryciu zapotrzebowania kalorycznego i zapotrzebowania na wartości odżywcze. Modyfikacja polega na spożywaniu pokarmów, które łatwo ulegają trawieniu. Stosując dietę lekkostrawną dla osób starszych, wyklucza się produkty bogate w błonnik pokarmowy, powodujące wzdęcia czy nasączone tłuszczem.
Modyfikacja diety może być konieczna, ponieważ z upływem lat procesy metaboliczne w ciele człowieka stają się coraz wolniejsze. Ubytki w uzębieniu i mniejsza ilość wydzielanej śliny powodują problemy z gryzieniem i wstępnym trawieniem. Spowolnienie pracy jelit sprawia, że organizm nie przetwarza pożywienia tak sprawnie i coraz gorzej radzi sobie z ciężkimi pokarmami.
Oto kilka uniwersalnych zasad diety lekkostrawnej:
- około 4-5 lekkich posiłków dziennie;
- regularne odstępy czasowe pomiędzy posiłkami, mniej więcej 3-4 godziny;
- potrawy powinny być świeże, nieodgrzewane;
- należy zadbać o dokładne przeżuwanie pokarmu;
- ostatni posiłek zjedzony 3 godziny przed snem.
Kiedy dieta lekkostrawna dla osoby starszej jest konieczna?
Dieta lekkostrawna jest zaliczana do diet leczniczych. Nie jest ona zalecana dla wszystkich, ale w niektórych przypadkach może być potrzebna. Jest ona wymagana m.in. podczas:
- chorób przewodu pokarmowego (m.in. schorzenia jelit i żołądka),
- stanów zapalnych błony śluzowej,
- rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych,
- końcowej fazy zatrucia pokarmowego,
- biegunek,
- chorób przyzębia (m.in. erozja zębów, paradontoza),
- przygotowania do USG jamy brzusznej.
Każdy podopieczny wymaga indywidualnego podejścia i zasługuje na dopasowanie posiłków do własnych potrzeb i trybu życia. Pamiętajmy przy tym, aby każdą zmianę w diecie skonsultować z lekarzem. Otrzymane od niego wytyczne i wskazówki bardzo pomogą w ułożeniu jadłospisu seniora, dlatego należy ich ściśle przestrzegać.
Dieta lekkostrawna – co jeść i co pić?
Ważne, aby dieta osoby starszej była dobrze zbilansowana. Powinna zawierać produkty, które dostarczą składniki odżywcze, takie jak węglowodany, białka, tłuszcze oraz niezbędne witaminy i minerały.
Dieta lekkostrawna, produkty wskazane:
- zupy warzywne i przeciery,
- warzywa duszone, pieczone lub gotowane,
- dojrzałe owoce bez skórki i pestek,
- chude mięso i ryby,
- wędliny drobiowe,
- chude sery, jogurty, zsiadłe mleko (jeśli nabiał jest tolerowany),
- jajka na miękko,
- pieczywo jasne i czerstwe (jeśli brak przeciwwskazań związanych z glutenem),
- drobne kasze, takie jak jaglana, manna, jęczmienna, ryż, kuskus,
- płatki owsiane,
- dobre tłuszcze w małych ilościach, takie jak masło, oliwa, oleje roślinne tłoczone na zimno,
- łagodne przyprawy, na przykład pietruszka, zielony koper, majeranek, kminek, tymianek, bazylia, lubczyk, rozmaryn, cynamon.
Karmiąc seniora, należy również uważnie obserwować, jak reaguje on na poszczególne składniki diety lekkostrawnej. Jadłospis powinien być zmodyfikowany, jeśli okaże się, że osoba starsza nie toleruje danego składnika. Należy go wtedy usunąć z menu bądź zastąpić innym.
Istotne są również zalecenia sugerujące, aby w diecie lekkostrawnej znalazła się minimalna zawartość błonnika pokarmowego. Sugerowana ilość to około 25g na dobę. Jego ograniczeniu służyć może obieranie owoców i warzyw lub rozgotowywanie kasz.
Nie mniej ważną kwestią jest odpowiednie nawadnianie organizmu. Właściwa ilość spożywanych płynów istotnie wpływa na pracę układu pokarmowego. Seniorom zaleca się picie od 1,5 do 2 litrów płynów dziennie. Najlepiej, jeśli będzie to woda niegazowana lub ziołowe herbatki. Odradzamy natomiast picie kawy i mocnej herbaty.
Produkty, których należy unikać przy diecie lekkostrawnej:
- produkty smażone lub wędzone,
- wszystkie tłuste produkty (w tym desery),
- sery żółte i pleśniowe,
- pieczywo na zakwasach (razowe, żytnie),
- grube kasze,
- ostre przyprawy,
- warzywa strączkowe, takie jak groch, soczewica, fasola itp.
- warzywa kapustne, cebula, czosnek,
- gruszki, śliwki,
- gazowane napoje, kawa oraz mocna herbata.
Jak przyrządzać potrawy?
Przybliżyliśmy już polecane i niewskazane produkty przy diecie lekkostrawnej dla seniora. Teraz podpowiemy, jak je przygotować. Równie istotna, co dobór produktów, jest metoda przyrządzenia posiłku.
Aby pokarmy w diecie lekkostrawnej były łatwo przyswajalne, powinny być:
- gotowane — w wodzie bądź na parze,
- duszone,
- pieczone bez tłuszczu (w folii albo pergaminie).
Prawidłowo przyrządzone posiłki powinny zostać ostudzone i podawane w temperaturze pokojowej lub nieznacznie wyższej. Nie poleca się serwowania ani gorących, ani zbyt zimnych dań. Niewskazane jest smażenie, zapiekanie oraz grillowanie.
Owoce przed podaniem powinny zostać obrane ze skórki. Można je również zetrzeć lub zmiksować i podać w formie musu.
Jak wpływa takie odżywianie na zdrowie seniora?
Lekkostrawne posiłki pozytywnie wpływają na cały organizm. Pozwalają one poprawić samopoczucie seniorów, zwiększają u nich uczucie lekkości i pozytywnie wpływają na sprawność intelektualną. Właśnie dlatego o zdrowiu seniora warto myśleć także w kontekście jedzenia. Wypracowanie dobrych nawyków żywieniowych może znacząco poprawić jakość życia osób starszych. Pamiętajmy jednak o tym, że wszystkie decyzje o zmianie diety podopiecznego powinny zostać poprzedzone konsultacją z jego lekarzem prowadzącym.