Dna moczanowa, zwana również artretyzmem lub podagrą, to choroba atakująca stawy oraz nerki. Szacuje się, że cierpi na nią około 1% populacji. Nie można jej całkowicie wyleczyć, ale można spowolnić jej postęp – najlepiej poprzez zdrowy tryb życia. Niedawno pisaliśmy o ogólnej opiece nad seniorem z dną moczanową. Dziś zajmiemy się jej ważnym aspektem, a mianowicie odżywianiem. Dowiedz się, co powinien jeść Twój podopieczny i jak go wspierać po potwierdzonej diagnozie podagry.
Dna moczanowa: geneza i przyczyny
Przypomnijmy sobie w kilku zdaniach, czym jest dna moczanowa. Nazywa się tak przewlekłą chorobę zapalną stawów, w wyniku której we krwi chorego zbiera się zbyt duża ilość kwasu moczowego. Na skutek tego procesu w stawach i tkankach okołostawowych odkładają się kryształy moczanu sodu. Czynnikiem ryzyka choroby jest wiek (najczęściej chorują mężczyźni po 40. roku życia oraz kobiety, które przeszły już menopauzę). Nie bez znaczenia są też predyspozycje genetyczne i tryb życia: dieta bogata w puryny, utrzymująca się nadmierna masa ciała. Leczenie polega na łagodzeniu objawów podczas ataku podagry, a także na zapobieganiu nawrotom choroby. W tym celu specjaliści zalecają chorym przyjmowanie leków NLPZ, a niekiedy też glikortykosteroidów czy preparatów obniżających poziom kwasu moczowego. Jednak najważniejszym aspektem leczenia jest odpowiednia dieta i nawodnienie. Powinna składać się z pokarmów o jak najmniejszej zawartości puryn. Dzięki temu będzie można kontrolować objawy choroby i zmniejszyć ilość kwasu moczowego we krwi.
Ataki dny moczanowej zaczynają się zwykle nietypowymi objawami. Senior może mieć podwyższoną temperaturę i dreszcze, a jego samopoczucie nagle się pogarsza. Są to tak zwane symptomy zwiastujące. W trakcie ataku natomiast można zaobserwować:
- zaczerwienienie i obrzęk chorego stawu; pacjent skarży się na uczucie gorąca w tym miejscu,
- silny ból w chorym stawie,
- coraz gorsze samopoczucie, gorączkę,
- osłabienie i ograniczenie ruchomości stawu.
Faza ataków podagry może trwać nawet do kilku tygodni. Jeśli chory nie rozpocznie leczenia, w jego ciele zaczynają się tworzyć guzki dnawe. Pojawiają się zwłaszcza w stawach, tkance podskórnej, nerkach i innych narządach. W miarę upływu czasu stają się coraz większe, uszkadzając stawy oraz prowadząc do przewlekłej niewydolności nerek.
Dieta osoby chorej na dnę moczanową
Skuteczność leczenia dny moczanowej w dużym stopniu zależy od prawidłowej diety. Dobrze skomponowany jadłospis pomaga obniżać poziom kwasu moczowego we krwi. Opiekunka powinna więc wiedzieć, jak przygotowywać choremu posiłki i jakich produktów bezwzględnie unikać. Znaczenie ma nawet sposób przygotowywania dań – lepiej wystrzegać się smażenia, a zamiast tego postawić na gotowanie, duszenie i pieczenie. Lekarze zalecają chorym na dnę moczanową specjalną dietę niskopurynową. Kwas moczowy powstaje bowiem z puryn, które często dostarczamy wraz z pożywieniem. Dodatkowo dieta przy artretyzmie nie powinna dostarczać zbyt małej ilości kalorii. Lekarze odradzają diety niskokaloryczne, ponieważ nasilają one wytwarzanie kwasu moczowego.
Czego chory na dnę moczanową powinien unikać?
Do produktów niepolecanych należą:
- czerwone mięso i podroby,
- buliony, galaretki,
- owoce morza i pewne gatunki ryb, jak łosoś wędzony, makrela wędzona, śledź, karp, sardynki, a także dorsz czy pstrąg,
- chude mięso,
- piwo, soki, napoje słodzone i gazowane,
- miód, cukier, słodycze,
- dania typu fast-food,
- tłuszcze zwierzęce (sery, masło, smalec),
- niektóre warzywa, jak szpinak i nasiona roślin strączkowych.
Specjaliści odradzają także pewne owoce. Zatem jakich owoców nie można jeść przy dnie moczanowej? Przede wszystkim takich, które zawierają dużą ilość cukru owocowego, czyli fruktozy. Chory nie powinien jeść chociażby rabarbaru.
Ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie powyższych produktów nie oznacza, że podopieczny nie będzie miał co jeść. Z powodzeniem możesz włączyć do diety seniora owoce oraz warzywa: kiwi, czarną porzeczkę, pomarańcze, dziką różę, paprykę, jarmuż, brukselkę). Źródłem białka będą jaja, mleko odtłuszczone i chude ryby, a węglowodanów – pieczywo, ryże, kasze, makarony. Dodawaj też do posiłków tłuszcze roślinne: oliwę z oliwek, olej lniany i olej rzepakowy. Gotuj zupy na wywarach warzywnych, unikaj kostek bulionowych. Dbaj też, by osoba starsza odpowiednio się nawadniała. Dna moczanowa sprawia, że chory powinien pić przynajmniej 3 litry płynów na dobę. Najlepsza będzie woda niegazowana, herbata owocowa, kompot, woda z cytryną.
Dna moczanowa – codzienne menu osoby starszej
Kontrolowanie spożycia puryn to ważne zadanie opiekunki seniora chorego na dnę moczanową. Często zdarza się, że trzeba wdrożyć leczenie farmakologiczne. Lekarze przepisują preparaty zwiększające wydalanie kwasu moczowego z organizmu oraz leki zmniejszające dolegliwości bólowe. Być może potrzebna będzie też suplementacja kwasami omega-3, witaminą B12 i witaminą C. Lekarstwa nie zastąpią jednak odpowiedniej diety. Jak powinno wyglądać przykładowe menu przy dnie moczanowej?
Śniadanie: kasza jaglana z jabłkiem, jogurt naturalny, herbata owocowa.
Drugie śniadanie: chleb typu graham z margaryną i jajkiem na twardo, do tego sałatka – pomidor, ogórek, papryka, rukola i pestki słonecznika, polana olejem lnianym. Na deser dwie mandarynki, do picia woda.
Obiad: zupa jarzynowa z jogurtem, pierś gotowana z kurczaka z ryżem i surówką z buraków, herbata owocowa.
Podwieczorek: jogurt naturalny z bananem i migdałami, woda.
Kolacja: kanapki z gotowaną szynką i warzywami, herbata z mlekiem.
Dna moczanowa to podstępna i uciążliwa choroba, która nierzadko pozbawia chorego radości życia. Można jednak redukować jej objawy poprzez leki, a przede wszystkim przez właściwą dietę. Dobrze skomponowane menu pomaga kontrolować poziom kwasu moczowego we krwi i zapobiegać atakom podagry.