Choroby przewlekłe często rozwijają się w ukryciu i atakują wtedy, gdy organizm jest już bardzo osłabiony. Jednym z takich schorzeń jest dna moczanowa. Wiąże się ona z zaburzeniami metabolizmu puryn, co skutkuje nagromadzeniem kwasu moczowego w organizmie. W ciele chorego, głównie w obszarze stawów, odkładają się kryształy moczanu sodu. Zaczyna się rozwijać stan zapalny, powodujący obrzęk i ból, które utrudniają seniorowi życie. Czy zatem można zapobiec zachorowaniu? Co robić, gdy choroba już zaatakuje, jak opiekować się podopiecznym? Dowiesz się tego z naszego artykułu.
Czym jest dna moczanowa i jakie ma przyczyny?
Dna moczanowa, nazywana również podagrą i artretyzmem, jest chorobą o charakterze przewlekłym. Dochodzi do niej na skutek zgromadzenia we krwi nadmiernych ilości kwasu moczowego. Dzieje się tak głównie u tych pacjentów, którzy mają zaburzenia przemiany materii. U nich to właśnie organizm przestaje wydalać kwas moczowy, który odkłada się w ciele i zaczyna krystalizować. Powstają kryształki, tak zwane moczany. Szybko się namnażają, przede wszystkim w stawach i tkance okołostawowej. Osoba chora zaczyna skarżyć się na uciążliwy ból; na dłuższą metę nie pomaga ruch czy środki przeciwbólowe. Skąd jednak bierze się dna moczanowa?
W niektórych przypadkach choroba ta jest dziedziczna i odpowiada za nią wrodzone zaburzenie metabolizmu. Nazywa się to pierwotną formą dny moczanowej. Natomiast wtórna dna moczanowa rozwija się na skutek innych chorób (schorzenia nerek, białaczka) albo niezdrowego stylu życia. Artretyzm bywa też objawem innych chorób przewlekłych, jak cukrzyca typu II, nadciśnienie tętnicze czy otyłość. Podsumowując, najczęstszymi czynnikami ryzyka zachorowania są:
- płeć: częściej chorują mężczyźni,
- wiek: im pacjent starszy, tym ryzyko choroby wzrasta coraz bardziej,
- styl życia: chodzi przede wszystkim o dietę bogatą w puryny,
- waga ciała: nadwaga i otyłość obciążają stawy oraz zwiększają produkcję kwasu moczowego,
- rodzinna historia choroby: jeśli ktoś z bliskich chorował na artretyzm, senior również jest w grupie ryzyka,
- choroby współistniejące: nadciśnienie, cukrzyca, schorzenia nerek i inne choroby związane z przemianą materii.
Dna moczanowa: objawy i etapy choroby u seniora
Objawy dny moczanowej są dość specyficzne, ale i tak zdarza się, że diagnoza nie jest prosta. Pacjenci, którzy zgłaszają się do lekarza, skarżą się zwykle na silny, ostry ból stawów (zazwyczaj dotyczy on dużego palca u nogi). Jest to główny i najczęstszy objaw artretyzmu. Nierzadko towarzyszy mu obrzęk i zaczerwienienie skóry wokół chorego stawu. Podopieczny może odczuwać ciepło, a zaatakowany staw staje się tkliwy i bolesny. Dna moczanowa charakteryzuje się nawracającymi napadami, do których dochodzi nagle i niespodziewanie. Mogą one trwać nawet kilka dni lub tygodni. Zdarzają się co prawda okresy remisji, ale po nich objawy mogą wracać częściej i się nasilać.
Wyróżniamy kilka etapów dny moczanowej:
- Bezobjawowa hiperurykemia: stan podwyższonego stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi. Na tym etapie nie ma objawów zapalenia.
- Ostre zapalenie stawów: pojawiają się ataki nagłego, silnego bólu. Powtarzają się często i trwają nawet do kilku tygodni.
- Okres międzynapadowy: nazywa się tak czas względnego „spokoju” pomiędzy napadami, gdy objawy nie występują. Wraz z postępem choroby te okresy są jednak coraz krótsze.
- Okres przewlekłego zapalenia stawów: jest to zaawansowana dna moczanowa. Objawy są obecne stale, ale w dużo mniejszym nasileniu. Na tym etapie dochodzi do zniekształcenia stawów i obniżenia sprawności ruchowej.
Senior, który choruje na artretyzm, często cierpi z powodu ograniczenia ruchomości stawów. Jeśli choroba trwa dłużej, może to skutkować trwałym uszkodzeniem struktury zainfekowanego stawu. Dodatkowo u chorego pojawiają się tzw. guzki dnawe. Tworzą się na skórze stóp, rąk i w małżowinach usznych, a także w tkankach miękkich i narządach wewnętrznych. Dna moczanowa daje o sobie znać także przez ogólne złe samopoczucie chorego. Może on skarżyć się na gorączkę, zmęczenie i brak sił.
Opieka nad osobą chorą na dnę moczanową
Podstawą w opiece nad seniorem z dną moczanową jest zapewnienie mu odpowiedniej diety. Specjaliści zalecają, by chory jak najwięcej pił – najlepiej wody, a także słabych herbat ziołowych i owocowych oraz kawy zbożowej. Niedozwolone są natomiast: klasyczna kawa, mocna herbata, alkohol, kakao, czekolada pitna i sok pomidorowy. Optymalna ilość płynów, która pomaga walczyć z chorobą, to 3 litry dziennie. Warto też wspomnieć o niestandardowym sposobie leczenia dny moczanowej cytryną. Liczne prace naukowe potwierdzają, że sok z cytryny stymuluje trzustkę do wytwarzania węglanu wapnia i wspiera organizm w alkalizacji krwi i moczu. Dzięki temu neutralizuje kwasy, między innymi kwas moczowy. Zwiększa też pH w organizmie, przez co rozpuszcza kryształy moczanowe, a także działa moczopędnie. Należy jedynie pamiętać, żeby stosować go w sposób umiarkowany – wtedy nie wywoła skutków ubocznych. Najlepiej traktować sok z cytryny jako dodatek do standardowego leczenia. Senior chory na dnę moczanową powinien pozostawać pod stałą kontrolą lekarza.
Dna moczanowa jest chorobą podstępną, choć nie tak trudną do wykrycia. Jednak u osób starszych przebiega w sposób dość skomplikowany, a jej leczenie jest wymagające. Co może zrobić opiekunka? Przede wszystkim pamiętać, że dna moczanowa nie minie samoistnie. Chory może potrzebować pomocy w codziennych czynnościach, których ze względu na postęp choroby nie jest w stanie wykonywać sam. Twoim zadaniem będzie też przypominanie seniorowi o zażywaniu leków oraz o piciu wody, a także pamiętanie o kontrolach lekarskich. Jeśli lekarz lub fizjoterapeuta zaleci choremu ćwiczenia, możesz mu w nich pomagać. Dobrym rozwiązaniem jest też stosowanie kompresów zmniejszających ból w czasie ataków choroby.
Niestety, dny moczanowej nie można całkowicie wyleczyć. Da się ją jednak kontrolować i w pewnym stopniu nie dopuścić do jej rozwoju. Kluczem do sukcesu jest przemyślana współpraca z lekarzem i dokształcanie w temacie choroby. Ukierunkowane leczenie, zmiany w diecie i stylu życia pomagają spowolnić postęp schorzenia.