Astma oskrzelowa, mimo że uważana jest za chorobę wieku dziecięcego, równie często dokucza także dorosłym. Lekarze alarmują: coraz większa liczba seniorów po 65. roku życia choruje na astmę. A warto wiedzieć, że astma wieku podeszłego przebiega o wiele ciężej, niż u dzieci czy osób młodych. Istnieje też większe ryzyko niebezpiecznych powikłań. Podejrzewasz, że Twój podopieczny może cierpieć na astmę? Dowiedz się, jak ją rozpoznać, dlaczego jest groźna, ale przede wszystkim – jak pomóc seniorowi na co dzień.
Czym jest astma oskrzelowa?
Astma to choroba przewlekła i niestety nieuleczalna. Atakuje drogi oddechowe i sprawia, że chory ma trudności z oddychaniem – dlatego nazywana jest też dychawicą. W jej wyniku dochodzi do niekontrolowanych skurczów oskrzeli, co utrudnia przepływ powietrza do płuc. Na jakie objawy należy zwrócić uwagę?
- ciężki, świszczący oddech,
- uczucie duszności, trudności w swobodnym oddychaniu,
- poczucie braku powietrza, problem z wzięciem wdechu,
- ucisk w klatce piersiowej,
- suchy, męczący kaszel w formie nagłych napadów, występujący zwłaszcza w nocy i nad ranem,
- kłopoty z oddechem w trakcie aktywności (nie tylko sportowej, ale także zwykłej, jak chodzenie),
- problemy z oddychaniem w trakcie snu, bezdech senny,
- trudności w mówieniu,
- uczucie zmęczenia i braku energii (często na skutek nocnych wybudzeń, kaszlu i bezdechów),
- częste infekcje w okresie jesienno-zimowym.
Zdarza się, że u seniorów występują takie same objawy astmy, jak u młodszych ludzi. Częściej jednak są to symptomy niespotykane, utrudniające diagnozę. Niektóre z nich mogą też być mniej intensywne, niż można byłoby się spodziewać, a inne nie występować w ogóle. Dlatego w pracy opiekunki tak ważna jest czujność i obserwowanie podopiecznego. Pamiętaj, że niektóre czynniki mogą nasilać objawy astmy u seniora. Są to na przykład: palenie czynne lub bierne, zanieczyszczenia, zbyt suche lub wilgotne powietrze, alergeny, roztocza, sierść zwierząt, substancje drażniące (np. perfumy, detergenty), a nawet silny stres czy emocje. Na szczęście astmę da się regulować lekami – chory przyjmuje je na stałe, bez względu na obecność czy nasilenie objawów.
Astma może być niebezpieczna dla seniora
Osoby starsze cierpiące na astmę można podzielić na dwie grupy. Pierwsza to ci seniorzy, którzy zostali zdiagnozowani w dzieciństwie i borykają się z chorobą przez większość swojego życia. Druga – to osoby starsze, u których astma pojawiła się w późnym wieku, po 60-65. roku życia. W tej sytuacji mamy do czynienia z astmą wieku podeszłego albo tak zwaną astmą o późnym początku. Jest ona szczególnie groźna dla osoby starszej. Dlaczego? Przede wszystkim ze względu na trudności w postawieniu diagnozy. Objawy takie, jak duszności, mogą być brane za oznaki niewydolności serca czy POChP (przewlekłej obturacyjnej choroby płuc). Wiele osób uważa też, że na starość układ oddechowy człowieka funkcjonuje gorzej, a więc trudności w oddychaniu mogą się trafić. Podobnie jest w przypadku duszności i kaszlu, które otoczenie seniora bierze za sezonowe przeziębienie. Warto też pamiętać o osobach z demencją i innymi chorobami otępiennymi. Tacy pacjenci często mają problem, by wyjaśnić bliskim i lekarzowi, co im naprawdę dolega.
Jeśli więc stan zdrowia Twojego podopiecznego Cię niepokoi, jak najszybciej umów go na wizytę do lekarza. Zbyt późna diagnoza może utrudnić i znacznie opóźnić leczenie. Astma występująca u osób starszych jest groźną chorobą, głównie ze względu na wiek pacjenta. Senior ma obniżoną odporność, a nierzadko zmaga się też ze schorzeniami przewlekłymi, jak choroby serca czy cukrzyca. Niestety, astma może sprawić, że choroby szybciej się rozwiną, a objawy zaostrzą. W skrajnych przypadkach może nawet doprowadzić do śmierci.
Jak poradzić sobie z atakami astmy?
Astma sprawia, że całodobowa opieka nad seniorem w domu staje się jeszcze trudniejsza. Jeżeli Twój podopieczny cierpi na tę chorobę, koniecznie przyjrzyj się jego codziennemu życiu. Zwróć uwagę na nawyki, a także na warunki, w których przebywa. Czasem drobiazgi, na które nie zwracamy uwagi, mogą przesądzać o zaostrzeniu objawów. Jak zatem sprawić, by codzienność seniora z astmą była łatwiejsza?
- Trzymaj się zaleceń lekarza i pilnuj terminów wizyt kontrolnych.
- Przypominaj podopiecznemu o przyjmowaniu leków. Być może będzie potrzebował pomocy przy użyciu inhalatora – warto przyswoić sobie wiedzę na ten temat.
- Utrzymuj czyste powietrze w domu.
- Unikaj perfum i detergentów o silnych, drażniących zapachach.
- Zadbaj, by w otoczeniu seniora nie było osób palących.
- Zapewnij podopiecznemu zdrową dietę, codzienną aktywność fizyczną i zdrowy sen.
Co zrobić, jeśli mimo przestrzegania zaleceń dojdzie do ataku astmy? Przede wszystkim nie panikować. Staraj się zachować spokój – dobrze, jeśli wcześniej będziesz miała przygotowany i rozpisany plan działania. Uspokój podopiecznego, zapewnij go, że jesteś obok i że jest bezpieczny. Następnie pomóż mu usiąść w wyprostowanej albo lekko pochylonej pozycji. Pod żadnym pozorem nie kładź seniora na plecach! Następnie podaj mu inhalator z szybko działającym lekiem i dopilnuj, by prawidłowo go użył. Obserwuj uważnie podopiecznego. Jeśli po kilku minutach duszności nie ustępują albo pojawiły się dodatkowe objawy (zasinienie, nadmierne pocenie, trudności w mówieniu) zadzwoń po pogotowie. A kiedy już sytuacja zostanie opanowana, umów osobę starszą na konsultację z lekarzem – być może trzeba będzie wprowadzić zmiany w leczeniu.
Astma to podstępna choroba, która znacznie utrudnia życie seniora i jego opiekunki. Codzienny lęk przed kolejnym atakiem duszności, niepokój związany z przyszłością mogą negatywnie wpływać na psychikę osoby starszej. Opiekunka ma więc za zadanie wspierać seniora, ale nie tylko w sposób praktyczny, podając leki. Równie ważne – a może i ważniejsze – jest tutaj wsparcie emocjonalne.