Coraz niższe temperatury sprawiają, że mniej chętnie wychodzimy z domu. Dotyczy to także osób starszych. Seniorzy, którzy latem z przyjemnością spacerowali, odpoczywali w ogrodzie albo na działce, teraz wolą zostać w ciepłym mieszkaniu. Czy słusznie? Okazuje się, że nie do końca. Obcowanie z naturą działa na człowieka leczniczo, niezależnie od pory roku. Zwłaszcza jesienią, gdy dni są coraz krótsze i bardziej ponure, wyjście na dwór może poprawić nastrój seniora. Działanie to ma swoją nazwę – hortiterapia. Czym ona jest, jak ją praktykować i w jaki sposób oddziałuje na osoby starsze? Podpowiadamy!
Co to jest hortiterapia i jak działa?
Eksperci już od wielu lat mówią, jak ważne jest przebywanie w otoczeniu przyrody. Natura wycisza umysł, pomaga odzyskać równowagę emocjonalną i uspokaja organizm. Jest to bardzo potrzebne zwłaszcza w dzisiejszym świecie. Żyjemy w ciągłym pędzie i hałasie, a natłok informacji obciąża nasz umysł. To powoduje, że pod koniec dnia jesteśmy po prostu zmęczeni. Podobnie czują się seniorzy, mimo, że do nich zwykle dociera mniej bodźców. Starsze osoby wychowały się w świecie, który jeszcze aż tak nie pędził. Ich mózgom dużo trudniej się przystosować, przez co szybciej się męczą. Dlatego dobrze jest codziennie znaleźć czas na wyciszenie – i tutaj doskonale sprawdzi się hortiterapia.
Czym ona jest? Nazywamy tak nowo odkrytą dziedzinę medycyny niekonwencjonalnej. Polecają ją nawet lekarze, jako uzupełnienie standardowego leczenia, rehabilitacji i farmakoterapii. Inne jej nazwy to: hortikuloterapia, ogrodoterapia i ogrodolecznictwo. Stosowanie hortiterapii w leczeniu wpływa pozytywnie na kondycję psychiczną, fizyczną i intelektualną. Terapia ta może mieć dwie postacie:
- czynną, polegającą na pracy w ogrodzie. Chodzi tu przede wszystkim o bezpośredni kontakt z roślinami – nawet drobne zajęcia sprawdzą się idealnie. W jej ramach zachęca się seniorów do sadzenia, przesadzania, zbierania roślin. Jesienią uczestnicy zajęć tworzą też prace plastyczne z wykorzystaniem zebranych plonów;
- bierną, czyli spacery, obserwowanie roślin, słuchanie dźwięków natury, poznawanie zapachów w ogrodzie czy parku.
W Polsce hortiterapia dopiero zyskuje na popularności, ale w krajach skandynawskich jest już dobrze znana i chętnie praktykowana.
Hortiterapia: wskazania i dobroczynne właściwości
Dla kogo przeznaczone są zajęcia z hortiterapii? Stosuje się je przede wszystkim jako rehabilitację i terapię psychoruchową dla osób ze schorzeniami fizycznymi i psychicznymi. Wskazaniem są chociażby urazy, choroby i potrzeba rozwoju psychoruchowego. W zajęciach uczestniczą najczęściej osoby:
- niepełnosprawne fizycznie albo umysłowo,
- z chorobą albo zaburzeniami psychicznymi,
- odrzucone przez społeczeństwo.
Jeśli wiec chodzi o seniorów, hortiterapia sprawdzi się zwłaszcza u podopiecznych z demencją starczą, depresją, zaburzeniami lękowymi. Stosuje się ją u pacjentów po udarze, po doświadczeniu silnej traumy czy po prostu samotnych. Hortiterapia doskonale wspiera leczenie i rehabilitację, a także tworzy przyjazne skojarzenia. Praca z roślinami przywołuje na myśl własny ogród, oazę spokoju, wolną od pośpiechu i stresu. Pomaga więc na nowo poczuć się bezpiecznie i poradzić sobie z wewnętrznym chaosem i niepokojem.
Terapia ogrodnicza to nie tylko sadzenie roślin. To również (a może i przede wszystkim) aktywność fizyczna na świeżym powietrzu. Podczas zajęć seniorzy poruszają się po ogrodzie, parku czy lesie, pokonują naturalne przeszkody. Jest to dobre ćwiczenie zwłaszcza w przypadku problemów z kręgosłupem. A przebywanie jesienią na świeżym powietrzu buduje odporność podopiecznego.
Hortiterapię stosuje się ją w miejscach takich jak domy spokojnej starości czy ośrodki rehabilitacyjne. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, byś Ty, jako opiekunka, przeniosła niektóre aspekty terapii ogrodem do przydomowego ogródka. Wystarczy zasadzić bezpieczne gatunki roślin, wytyczyć wygodne ścieżki i w kilku miejscach ustawić ławki, na których można odpocząć. Warto ustawić też szeroki stół, przy którym podopieczny będzie pracował. Zanim zachęcisz seniora do zajmowania się roślinami, upewnij się, że nie ma on alergii na żadną z nich.
Korzyści z podjęcia hortiterapii
Przebywanie w ogrodzie czy w parku, wśród zieleni, ma wiele korzyści. Przede wszystkim zachęca seniora do ruchu, a za tym idzie lepsze zdrowie fizyczne i psychiczne. Jeśli Twój podopieczny hoduje w ogródku własne warzywa, owoce i zioła, chętniej je zjada – jego dieta jest więc zdrowsza. Natomiast kwiaty i zielone rośliny cieszą oko nawet wczesną jesienią. Można je zerwać, włożyć do wazonu i umieścić na honorowym miejscu w domu. W ten sposób senior również ma swój wkład w prowadzenie gospodarstwa domowego. Na nowo czuje się więc potrzebny i doceniany. Prace w ogrodzie są też doskonałym pretekstem do wspólnego spędzania czasu. Jako opiekunka, możesz pomagać osobie starszej w trudniejszych pracach. Przy okazji rozmawiajcie, dzielcie się wrażeniami i doświadczeniami, budujcie więź.
Bardzo ważnym elementem hortiterapii jest codzienny spacer. Pamiętaj, że opieka nad osobą starszą to również dbanie o jej aktywność fizyczną. Senior, który codziennie wychodzi choćby na pół godziny, jest po prostu zdrowszy. Ma lepiej dotleniony organizm, jego krew krąży sprawniej, mięśnie i stawy działają prawidłowo. Dodatkowo spokojny spacer pomaga w obniżeniu ciśnienia, wycisza i relaksuje. Nie warto zatem siedzieć w domu – jeśli jesienna aura na to pozwala, zachęcaj podopiecznego do codziennych spacerów. Oczywiście jeśli za oknem wieje silny wiatr i pada deszcz, lepiej sobie odpuścić. Ale niskie temperatury nie powinny być powodem do odwołania spaceru, zwłaszcza gdy świeci piękne słońce. Jesienią kontakt z nim jest szczególnie ważny, gdyż pozwala uzupełnić witaminę D, która buduje odporność.
Praca w opiece seniora w Niemczech to w dużej mierze dbanie o dobrostan podopiecznego. Hortiterapia może w tym pomóc; zwłaszcza jesienią, gdy dni są coraz krótsze i bardziej ponure. Terapia ogrodem poprawia nastrój, pomaga budować relację opiekunki z seniorem, a temu ostatniemu daje możliwość bycia samodzielnym. Korzystajcie więc z jesiennego słońca!