Starzenie się to proces, który nie oszczędza żadnego organu w ciele. Wiąże się z nim zatem zarówno stopniowa utrata sprawności fizycznej, jak i umysłowej. Mózg seniora nieuchronnie się starzeje – ale to nie znaczy, że nie można tego procesu zahamować. Osoby starsze często powtarzają, że „pamięć już nie ta”, lecz nie wiedzą, że da się ją poprawić w każdym wieku. Mózg to także mięsień, a więc można go trenować. Zatem jak ćwiczyć pamięć w podeszłym wieku?
Problemy z pamięcią u osób starszych: przyczyny i sygnały
Po przejściu na emeryturę wielu seniorów nie podejmuje już tak dużej aktywności umysłowej. Chcą odpocząć po latach ciężkiej pracy i wreszcie mieć trochę czasu dla siebie. I chociaż ciało tego odpoczynku potrzebuje, to mózg osoby starszej – wręcz przeciwnie. Im więcej otrzyma stymulacji, tym dla niego lepiej. Zdarza się, że podopieczni twierdzą, iż nie dadzą rady wysilać umysłu ze względu na wiek. Jednak rutyna i brak różnych bodźców to zagrożenie dla sprawności umysłowej. Całe dnie spędzane przed telewizorem, brak spacerów i spotkań z ludźmi powodują, że pamięć coraz bardziej słabnie. Pierwszymi symptomami jej pogorszenia są:
- mówienie o wydarzeniach sprzed lat przy jednoczesnym braku możliwości przypomnienia sobie, co działo się przed kilkoma godzinami lub wczoraj,
- problemy ze znalezieniem rzeczy osobistych (okularów, zegarka),
- kłopoty z rozpoznawaniem bliskich osób,
- trudności w nazywaniu przedmiotów, niemożność przypomnienia sobie słów,
- wielokrotne powtarzanie tych samych historii, dowcipów,
- zanikanie umiejętności opowiadania o czymś, co się zobaczyło lub usłyszało (np. program w telewizji, audycja w radiu),
- zapominanie o spotkaniach, wizytach lekarskich,
- niezdolność do zapamiętywania nowych informacji.
Jeżeli więc Twój podopieczny coraz częściej zapomina nazw otaczających go przedmiotów, nie pamięta imion wnuków albo nie wie, co robił po wstaniu z łóżka – czas działać. Warto jak najszybciej wprowadzić odpowiednie ćwiczenia na pamięć i koncentrację.
Jak ćwiczyć pamięć w podeszłym wieku?
Zdarza się, że senior akceptuje zaburzenia pamięci, jakie się u niego pojawiają. Twierdzi, że to oznaka starości i nic nie da się z tym zrobić, więc trzeba ten stan zaakceptować. Tymczasem, wbrew pozorom, istnieje wyjście z tej sytuacji. Najlepszym i najbardziej przystępnym rozwiązaniem jest samodzielny trening pamięci. To doskonałe wyjście dla tych podopiecznych, którzy lubią przebywać w domu lub z różnych powodów nie mogą z niego wychodzić. Jeżeli senior regularnie ćwiczy pamięć, to dłużej utrzyma swój mózg w dobrej kondycji. To jednak nie jedyny plus treningów pamięci. Dzięki nim osoby starsze stają się bardziej aktywne, rozwijają różnego rodzaju umiejętności. Czują się także dużo młodziej i mają lepszy nastrój, patrzą w przyszłość z nadzieją. Na dodatek zwiększa się ich samodzielność i niezależność. Warto zatem włączyć do grafiku ćwiczenia umysłowe – nawet jeśli dotąd nie zauważyłaś żadnych objawów pogorszenia pamięci. Lepiej bowiem zapobiegać, niż leczyć.
Jak ćwiczyć pamięć seniora w domowym zaciszu? Przede wszystkim upewnij się, że wybrane aktywności będą sprawiać podopiecznemu przyjemność. Nikt nie lubi być do czegoś zmuszany. Dobrym pomysłem jest wykorzystanie prostych, znanych osobie starszej gier planszowych. Warcaby, szachy, chińczyk – to rozrywka, która łączy pokolenia. Sprawdzą się również puzzle oraz krzyżówki. Wprowadź do codziennej rutyny spontaniczne ćwiczenia na pamięć i koncentrację. Może to być liczenie w pamięci, zapamiętywanie listy zakupów czy rozmowa o audycji usłyszanej w radiu. A jeżeli Twój podopieczny lubi (i może) wychodzić z domu, zaproponuj mu wizytę w muzeum, pójście do kina lub teatru. Zastanawiasz się, jak zachęcić seniora do aktywności? Wytłumacz mu, dlaczego ćwiczenia na pamięć są tak ważne. I sama zaangażuj się w ich wykonywanie: dzięki temu podopieczny będzie miał większą motywację.
Nieoczywiste sposoby na to, jak ćwiczyć pamięć u seniora
Pamięć osoby starszej można wspomóc nie tylko ćwiczeniami umysłowymi. Jednym z mniej popularnych, ale bardzo skutecznych sposobów jest… zdrowa dieta. Co jeść na dobrą pamięć i koncentrację? Niech w menu podopiecznego nie zabraknie potraw i produktów bogatych w żelazo, miedź, cynk, witaminy C i D oraz witamin z grupy B. Na talerzu powinny więc jak najczęściej lądować pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, owoce, orzechy, mięso (wieprzowe i wołowe), ryby i jaja. Pamiętaj jednak, że dieta seniora musi być lekka i łatwo strawna. Nie może obfitować w tłuste, ciężkie, wysokokaloryczne potrawy. Dlatego zamiast smażenia wybierz gotowanie, duszenie i pieczenie. Przed wprowadzeniem jakichkolwiek zmian w menu dobrze jest poradzić się lekarza, zwłaszcza jeśli podopieczny cierpi na choroby przewlekłe.
Jak jeszcze ćwiczyć pamięć u seniora? Chociażby poprzez regularną aktywność fizyczną. Codziennie proponuj osobie starszej wyjścia do ogrodu czy spacery. Jeśli stan zdrowia seniora na to pozwala, dołącz umiarkowane ćwiczenia. Może to być nordic walking, jazda na rowerze, gimnastyka w parku czy nawet prace w ogródku. Dzięki temu podopieczny poczuje się sprawniejszy, silniejszy i chętniej będzie podejmował wyzwania – także umysłowe.
Codzienny trening pamięci, posiłki bogate w witaminy i minerały, aktywność fizyczna – takie połączenie wyraźnie poprawi sprawność umysłową seniora.