Osoby, które dotknęła demencja, często mają problemy z mówieniem i rozumieniem. Wszystko zależy od tego, jaki obszar mózgu został zaatakowany chorobą, a także od jej stadium. Chory może się powtarzać, gubić wątek wypowiedzi, podnosić głos, reagować emocjonalnie. Niestety, mimo najlepszych chęci nie jest w stanie inaczej kontaktować się ze światem. Przed opiekunką pracującą w Niemczech stoi więc bardzo ważne zadanie. Musi tak dopasować komunikaty, by móc jak najlepiej porozumieć się z seniorem. Opiekujesz się osobą z demencją starczą i zastanawiasz się, jak z nią rozmawiać? Ten artykuł jest dla Ciebie!
Demencja: trudności, jakie napotyka chory
Dziś przyjrzymy się trudnościom, których doświadcza wiele osób chorych na demencję. Są to między innymi:
- problemy z pamięcią lub jej całkowita utrata,
- kłopoty ze sformułowaniem myśli,
- trudności z rozumieniem wypowiedzi,
- niemożność wyrażenia myśli, uczuć i życzeń.
Zacznijmy od pierwszego punktu. Problemy z pamięcią krótkoterminową zdarzają się zwykle w pierwszych stadiach choroby. Zaawansowana demencja nierzadko wiąże się już z całkowitą utratą pamięci. W efekcie osoba starsza ma trudności z przypomnieniem sobie tego, co mówiłaś jej chwilę wcześniej. Senior zmienia temat rozmowy, po kilka razy zadaje te same pytania. Ma również problem z przypomnieniem sobie imion, nazwisk czy nazw przedmiotów. Może też zaczynać rozmowę na jakiś temat, po czym zapominać, o czym mówił. Co można zrobić w takiej sytuacji? Po pierwsze, często mów do osoby starszej po imieniu. Mów też ze szczegółami. Na przykład: „Pani Johanno, w kuchni na stole stoi talerz z Pani zupą. Czy chce Pani zjeść ją teraz?”. Jeśli nie jesteś pewna, czy podopieczny usłyszał i zrozumiał komunikat, powtórz go. Gdy rozmawiacie na jakiś temat, co pewien czas naprowadzaj seniora z powrotem na niego.
Objawy demencji a rozmowa z seniorem
Demencja może utrudniać albo wręcz uniemożliwiać osobie starszej formułowanie myśli i przemyśleń. Trudno jej też zrozumieć zdanie wyrażone przez innych albo domyślić się, co jej rozmówca aktualnie czuje. Jak to wygląda w praktyce? Senior może mieć trudności z wymyśleniem i utrzymaniem tematu rozmowy, a także ze zrozumieniem, co do niego mówisz oraz przestrzeganiem zasad i instrukcji. Często też nie będzie mógł we właściwym momencie włączyć się do rozmowy, a jeśli już to zrobi, może mówić nie na temat. Problemem będzie dla niego udzielenie prawidłowej odpowiedzi na pytanie. W takiej sytuacji Ty, jako opiekunka osoby z demencją, spróbuj dać jej więcej przestrzeni na myśli i wypowiedzi. Na chwilę przerwij rozmowę i pozwól, żeby senior przemyślał to, co powiedziałaś i miał czas na odpowiedź. Śmiało wspomagaj się też językiem niewerbalnym: gestami, wskazywaniem przedmiotów; pokazuj obrazki, pisz słowa. I oczywiście powtarzaj wypowiedzi, jeśli to konieczne. Ogranicz też bodźce zewnętrzne: zamknij okno, wyłącz radio i telewizor. W ten sposób podopieczny będzie mógł skupić się wyłącznie na Waszej rozmowie.
Objawem otępienia starczego jest też problem ze zrozumieniem wypowiedzi, przetwarzaniem informacji i reakcją słowną. Dlatego też chory senior może nie nadążać za rozmowami, mieć trudności z przypomnieniem sobie, o czym do niego mówisz i z udzieleniem Ci odpowiedzi. Często osoby z demencją nie są też w stanie śledzić swoich ulubionych programów telewizyjnych ani oglądać filmów. Jak sobie poradzić z taką barierą komunikacyjną? Po pierwsze, mów powoli i wyraźnie, ale nie przyspieszaj ani nie zwalniaj swojej wypowiedzi. Używaj krótkich, prostych zdań, które senior jest w stanie zrozumieć. Jeśli widzisz, że ma z tym problem, użyj innego słowa. I staraj się, aby komunikat był dosłowny – unikaj przenośni, idiomów i wszystkiego, co może zostać przez podopiecznego źle zrozumiane.
Komunikacja werbalna i niewerbalna w opiece
Zatem – jak rozmawiać z osobą z demencją? Kluczowa będzie tutaj cierpliwość i wykorzystanie zarówno komunikacji werbalnej (słownej) jak i niewerbalnej (gesty, mowa ciała). Senior chory na demencję często nie jest w stanie wyrazić swoich myśli ani zrozumieć rozmówcy. Jego mowa jest bezładna lub niewyraźna, używa on niewłaściwych słów i nie może znaleźć odpowiednich, powtarza zdania i wyrazy, ma problemy z przypomnieniem sobie nazw rzeczy. Czy w takich warunkach da się stworzyć dialog? Przy odrobinie dobrej woli – tak. W rozmowie unikaj zadawania pytań, a jeśli musisz to robić, postaraj się, żeby można było na nie odpowiedzieć jednym słowem. Jeżeli widzisz, że senior ma problem ze znalezieniem właściwego słowa, spróbuj go na nie naprowadzić. Nie kończ jednak za niego zdania. Obserwuj mowę ciała osoby starszej. Demencja wpływa na wyrażanie myśli, ale z emocji malujących się na twarzy można wiele wyczytać.
Demencja: zdania, których warto używać
- Wygląda Pani na zmartwioną/przestraszoną…
- Ja też często nie mogę sobie tego przypomnieć.
- Zapewne tęskni Pani za…
- Też czasami czuję się zagubiona i samotna.
- To frustrujące, kiedy nie można przypomnieć sobie słowa, prawda?
- Czy chodzi Pani o coś związanego z…
Unikaj natomiast zdań typu:
- Już przed chwilą mnie Pani o to pytała.
- Od lat nie chodzi Pani przecież do pracy.
- Pani mama zmarła kilka lat temu.
- Znowu Pani o tym zapomniała?
- Dopiero co o tym mówiłam.
Na koniec aspekt, który często bagatelizujemy – a mianowicie komunikacja niewerbalna. Wielu z nas skupia się dziś na słowach, zapominając o tym, że gesty potrafią powiedzieć o wiele więcej. Nawet jeśli demencja jest już wysoce rozwinięta, to mowa ciała pozostaje niezmieniona. Dlatego warto podczas opieki nad osobą z demencją patrzeć na wysyłane przez nią sygnały niewerbalne. Wszelkie gesty, zmiana wyrazu twarzy, wskazywanie palcem mogą Ci łatwo uzmysłowić, czego podopieczny potrzebuje lub o czym mówi. Pamiętaj, że senior często chce opowiedzieć Ci o tym, co aktualnie czuje, ale nie jest w stanie użyć słów. Dobrze jest więc zatrzymać się na chwilę, zauważyć osobę starszą i uważnie jej posłuchać.
Demencja starcza to podstępna choroba, która powoli zabiera seniorowi poczucie bezpieczeństwa i świadomość tego, kim jest. Opiekunka chcąca się z nim skomunikować ma więc przed sobą trudne zadanie. Czujesz, że to właśnie Ty mu podołasz? Przejrzyj oferty pracy na naszej stronie i skontaktuj się z nami. Gwarantujemy, że znajdziesz u nas sztelę, która będzie odpowiadać Twoim oczekiwaniom.