Osoby w podeszłym wieku często cierpią na różnego rodzaju choroby przewlekłe. Jedną z nich jest miażdżyca, zwana również arteriosklerozą. To przewlekła choroba, która potrafi latami nie dawać żadnych objawów. Rozwija się w ukryciu i atakuje wtedy, gdy trudno ją już zatrzymać. Gdy senior trafia do lekarza, okazuje się, że w tętnicach zaszły już nieodwracalne zmiany. Warto zatem wiedzieć, jak rozpoznać wczesne objawy miażdżycy i poznać jej przyczyny. Dzięki temu, jako opiekunka, będziesz mogła w pewnym stopniu uchronić podopiecznego przed rozwojem choroby.
Przyczyny rozwoju miażdżycy u starszej osoby
Jak pokazują badania, miażdżyca może zacząć rozwijać się już w młodym wieku – nawet u nastolatków i u dzieci. Objawy natomiast pojawiają się około 40-50 roku życia, a także w starszym wieku. Dlaczego rozwój miażdżycy wygląda tak specyficznie? Otóż okazuje się, że na tę chorobę w dużej mierze pracuje… sam chory. Miażdżyca to wynik wieloletnich zaniedbań w diecie i zdrowiu, co prowadzi do niszczenia tętnic i odkładania się w nich złogów tłuszczowych. Inną przyczyną są przewlekłe schorzenia, które pojawiają się u osób starszych. Stąd teoria, że podeszły wiek jest jednym z czynników ryzyka rozwoju miażdżycy. Niestety, nieleczona choroba tętnic skutkuje groźnymi dla zdrowia i życia powikłaniami. Dlatego tak ważne jest, by rozpoznawać pierwsze sygnały alarmowe i starać się niwelować czynniki, które mogłyby wpłynąć na rozwój miażdżycy. A jeśli objawy już się pojawią, trzeba jak najszybciej rozpocząć leczenie.
Jakie jeszcze wyróżniamy przyczyny miażdżycy?
- Wysoki cholesterol – chodzi tutaj przede wszystkim o „zły” cholesterol LDL. To on sprawia, że na ścianach tętnic odkłada się tłuszcz.
- Czynniki genetyczne – jeśli w najbliższej rodzinie seniora zdarzały się przypadki miażdżycy, to istnieje ryzyko, że on sam też zachoruje.
- Cukrzyca – podopieczni chorujący na cukrzycę są bardziej zagrożeni wystąpieniem miażdżycy.
- Nadciśnienie tętnicze – nieuregulowane, wysokie ciśnienie może skutkować uszkodzeniem żył i tętnic, a to ułatwia odkładanie się blaszek miażdżycowych.
- Palenie – szkodliwe substancje obecne w papierosach, jak nikotyna, uszkadzają naczynia krwionośne.
Miażdżyca i jej najczęstsze objawy
Miażdżyca to choroba, która atakuje tętnice i naczynia krwionośne. Wraz z jej rozwojem w żyłach odkładają się tak zwane blaszki miażdżycowe, co utrudnia przepływ krwi. Elastyczność tętnic się zmniejsza, a one same stają się coraz węższe. W efekcie coraz więcej narządów wewnętrznych nie otrzymuje odpowiedniej ilości krwi i zaczyna nieprawidłowo funkcjonować. Pamiętaj, że miażdżyca nie musi dotyczyć jedynie serca. Może dojść do miażdżycy kończyn dolnych, aorty, a nawet mózgu. Zatem to, jakie objawy się pojawią, zależy od miejsca wystąpienia choroby.
W przypadku miażdżycy kończyn dolnych senior może skarżyć się na:
- uczucie zimna w nogach (widoczna jest bladość skóry),
- zrogowaciały, nieprzyjemny w dotyku naskórek,
- kłucie, drętwienie i mrowienie stóp,
- zmiany zwyrodnieniowe w obrębie paznokci,
- sinienie nogi podczas siadania,
- zanik owłosienia i mięśni w stopie (jeśli niedokrwienie trwa długo).
- zaawansowane niedokrwienie kończyn dolnych może skutkować pojawieniem się owrzodzeń, martwicy i zgorzeli.
Miażdżyca aorty zwykle objawia się:
- bólem zlokalizowanym w klatce piersiowej,
- kłopotami z koncentracją i zapamiętywaniem informacji,
- szybkim męczeniem się, nawet przy małym wysiłku,
- gorszym samopoczuciem.
Do nieoczywistych objawów należą wzdęcia, nudności, wymioty, utrata apetytu, duszność, ból promieniujący do nóg.
Jeśli miażdżyca atakuje tętnice szyjne, można zaobserwować dezorientację, przejściowe niedowłady, trudności z mówieniem, zaburzenia pamięci, omdlenia, problemy z widzeniem, silny ból i zawroty głowy. W przypadku, gdy choroba dotyka naczyń krwionośnych w mózgu, do objawów dołączają zaburzenia równowagi i czucia, spadek siły mięśniowej i drżenie, a także mikroudary. Zaawansowana miażdżyca mózgu może też prowadzić do zaburzeń emocjonalnych i psychicznych – a te objawy często są mylone z chorobami psychicznymi. Nie bagatelizuj więc żadnego, szczególnie nietypowego objawu. Jeżeli podejrzewasz, że Twój podopieczny może chorować na miażdżycę, zgłoś swoje obawy lekarzowi.
Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na miażdżycę?
Walka z miażdżycą nie musi być z góry przegrana. Nawet jeśli w organizmie zaczęły już zachodzić zmiany, nie jest jeszcze za późno na reakcję. Przede wszystkim warto być świadomym, na jakie czynniki ryzyka narażony jest senior. Jeśli odpowiednio zadbasz o zdrowie swojego podopiecznego, ten może uchronić się przed miażdżycą. Oto działania profilaktyczne, które warto podjąć w zależności od przyczyny choroby.
Przy wysokim cholesterolu skup się przede wszystkim na diecie seniora. Wzbogać jego menu o owoce, warzywa, orzechy i produkty pełnoziarniste. Ogranicz za to (a najlepiej całkowicie odstaw) tłuszcze nasycone i trans, czyli fast foody, przetworzone jedzenie i czerwone mięso. Zachęcaj też podopiecznego, żeby regularnie robił badania krwi.
Nadciśnienie tętnicze wymaga codziennego mierzenia ciśnienia krwi. Jeśli wyniki będą nieprawidłowe, skontaktuj się z lekarzem. Ogranicz też sól w potrawach i zadbaj, by osoba starsza częściej się ruszała. Podobnie działaj w przypadku nadwagi i otyłości, które również są czynnikiem ryzyka miażdżycy. Przygotowuj też sycące, zdrowe posiłki – zmniejszą ochotę na podjadanie słodyczy i słonych przekąsek.
Przy cukrzycy konieczne jest codzienne mierzenie poziomu cukru we krwi, wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych i regularnej aktywności fizycznej. Szczególnie ta ostatnia jest bardzo ważna, gdyż brak ruchu też może prowadzić do rozwoju miażdżycy.
Twój podopieczny pali? Zachęcaj go do ograniczania nałogu, a jeśli podjął decyzję o rzuceniu palenia, wspieraj go w niej. Możesz porozmawiać z lekarzem, który podpowie Wam, jak najlepiej poradzić sobie z tym wyzwaniem.
W przypadku ryzyka genetycznego jedyną metodą na uniknięcie miażdżycy są regularne kontrole lekarskie. W zachowaniu zdrowia pomaga też ruch i odpowiednia dieta.
Zdrowe serce może służyć seniorowi przez wiele lat. Czasami dbanie o nie wymaga wprowadzenia daleko idących zmian. Zmiany te, choć często trudne dla chorego, przynoszą wiele korzyści: poprawiają zdrowie, kondycję i samopoczucie. Walkę z miażdżycą można podjąć w każdym wieku, a jej profilaktykę warto zacząć już teraz. Pamiętaj, że skutki miażdżycy w podeszłym wieku mogą być bardzo poważne. Podjęcie odpowiednich środków nierzadko może ocalić życie seniora.