Opieka nad osobą starszą podczas letnich miesięcy to wyzwanie. Seniorzy gorzej niż my znoszą wysokie temperatury i ostre promienie słońca. Na dodatek z wielu powodów mogą zapominać o piciu wody – a stąd tylko krok do niebezpiecznego w skutkach odwodnienia organizmu. Jak rozpoznać odwodnienie u seniora i jak mu zapobiegać? Dowiedz się tego, zanim przyjdą upały!
Odwodnienie: przyczyny i objawy
Woda to podstawa życia na Ziemi. Wzbogaca każdy organizm, w tym i ludzki, w tlen, a dodatkowo pomaga utrzymać prawidłową masę ciała. Jest nam bardziej potrzebna, niż pożywienie: bez jedzenia człowiek jest w stanie przeżyć nawet kilka tygodni, natomiast bez picia tylko parę dni. Aż 60% naszego ciała składa się właśnie z wody. Jest ona niezbędna, by organizm funkcjonował prawidłowo. Woda pomaga wypłukać toksyny z ciała za pomocą moczu i potu, co zapobiega poważnym chorobom. Jeżeli człowiek nie dostarcza sobie odpowiedniej ilości płynów, krew gęstnieje i coraz trudniej przepływa przez żyły. A to może skutkować niewydolnością serca lub udarami. Oczywiście warto pamiętać, że zapotrzebowanie na wodę zmienia się wraz z wiekiem, a osoby starsze częściej zapominają o jej piciu. Jednak przyjmowanie małej ilości płynów czy nadmierne pocenie to nie jedyna przyczyna odwodnienia u seniorów. Dochodzi do niego również na skutek:
- biegunki i wymiotów,
- infekcji układu moczowego,
- udaru cieplnego,
- działania niektórych leków,
- chorób oddziałujących na nerki albo na drogi moczowe.
Jak rozpoznać objawy odwodnienia? Zwróć uwagę, czy podopieczny nie jest rozkojarzony – odwodnienie może powodować dezorientację. Innymi symptomami są na przykład osłabienie, uczucie zmęczenia, większa drażliwość, a także zaparcia. Gdy pomagasz seniorowi podczas korzystania z toalety, spójrz na kolor moczu. Jeśli osoba starsza jest odwodniona, jej mocz będzie ciemnożółty, nieprzezroczysty. Seniorzy, którzy nie piją wystarczającej ilości wody, skarżą się też na suchość w ustach, ból i zawroty głowy, kołatania serca czy światłowstręt.
Jak zapobiegać odwodnieniu u seniora?
Odpowiednie nawodnienie jest ważne szczególnie w przypadku osób starszych. Pozwala uniknąć dolegliwości i chorób, które z racji wieku mogą być niebezpieczne. Jak zadbać o to, by senior pił więcej wody? Postaraj się, by zawsze miał ją w zasięgu ręki. W ciągu dnia niech na stoliku obok stoi szklanka z wodą, a w nocy postaw napełnioną plastikową butelkę obok łóżka. Na spacer zawsze zabierajcie ze sobą wodę, zwłaszcza podczas upałów. Wychodźcie rano lub wieczorem, a w ciągu dnia niech senior przebywa w cieniu. Wiele opiekunek pracujących w Niemczech zadaje sobie pytanie, co podopieczny może jeść latem. To proste – zachęć go do jedzenia owoców i warzyw, szczególnie ogórków, pomidorów, selera, melonów, arbuzów. Zawierają one dużo wody, są lekkie i nie obciążają żołądka. Możesz też przygotować na obiad smaczny chłodnik z sezonowych warzyw.
Jeśli osoba starsza ma problemy z przełykaniem, podawajmy jej picie ze słomką. Dzięki temu będzie połykać mniej płynów naraz, co zmniejszy ryzyko zakrztuszenia. Ma to znaczenie zwłaszcza w przypadku seniorów chorych na demencję, ale każdemu można w ten sposób ułatwić picie. Gdy senior cierpi na odwodnienie spowodowane chorobą lub lekami, chroń go przed słońcem i upałem. Zapewnij mu chłodne, spokojne miejsce w domu i zadbaj, żeby nie wychodził na zewnątrz w godzinach 11:00-15:00. Wtedy temperatura jest najwyższa i nietrudno o zasłabnięcie.
Dobre nawyki podczas upalnych dni
Upalne dni mogą stwarzać poważne zagrożenie dla osób starszych. Dlatego dobrze jest zachęcać seniora do praktykowania właściwych nawyków, takich jak:
- Regularne, częste picie wody, soków i napojów (niegazowanych, bezalkoholowych). W przypadku dużego odwodnienia może być konieczne przyjmowanie elektrolitów.
- Zmniejszenie ilości soli w posiłkach – jej nadmiar zatrzymuje wodę w organizmie, co wbrew pozorom może być szkodliwe dla zdrowia.
- Zażywanie leków zgodnie z zaleceniami, w dawkach przepisanych przez lekarza. Osoba starsza nie powinna brać dodatkowych leków lub zmieniać dawek bez konsultacji ze specjalistą.
- Odpowiednie ubranie: podczas upałów sprawdzą się lekkie, naturalne tkaniny, jak bawełna, wiskoza, len. Krój powinien być luźny, tak, by skóra swobodnie oddychała. Długie, lniane spodnie, które dodatkowo ochronią skórę przed słońcem, sprawdzą się lepiej, niż krótkie dżinsowe spodenki.
Bezpieczeństwo osoby starszej, zwłaszcza podczas upałów, jest najważniejsze. Mimo że doskonała pogoda zachęca do wyjścia na zewnątrz, czasami lepszym rozwiązaniem jest pozostanie w domu. Mowa tutaj o sytuacjach, w których podopieczny jest na przykład wrażliwy na upał albo choruje na przewlekłe schorzenia. Niektóre z nich bowiem zwiększają ryzyko odwodnienia. Warto też pamiętać o podatności seniorów na udar cieplny. W podeszłym wieku organizm nie potrafi już tak dobrze kontrolować temperatury. Osoba starsza może mniej się pocić, a jej krew płynie wolniej – to sprawia, że trudniej jest się ochłodzić. Dlatego tak istotne jest, byś jako opiekunka umiała rozpoznać objawy odwodnienia, a przede wszystkim mu zapobiegać.