Choroba Parkinsona to podstępne schorzenie, które stopniowo odbiera seniorowi samodzielność. Wraz z rozwojem choroby coraz trudniej się poruszać i mówić; pojawiają się również problemy z trawieniem oraz ze snem. W efekcie osoba starsza coraz bardziej wycofuje się z życia. Trudno jej pogodzić się z faktem, że staje się zależna od innych. Opieka nad seniorem chorym na Parkinsona jest więc trudnym zadaniem. To codzienna walka z objawami, które zatruwają życie chorego. Istnieją jednak sposoby, dzięki którym można sobie z nimi lepiej poradzić.
Choroba Parkinsona i jej objawy fizyczne
Chyba najpopularniejszym i najbardziej znanym symptomem choroby Parkinsona jest drżenie i sztywność mięśni. Zacznijmy od tego drugiego objawu. Sztywność mięśni może utrudniać seniorowi poruszanie się, powodować ból i uniemożliwiać wykonywanie podstawowych czynności. Z kolei drżenie (zwykle dotyczące rąk) sprawia, że osoba starsza napotyka trudności z jedzeniem, pisaniem czy trzymaniem przedmiotów. Czy te objawy można zatrzymać? Okazuje się, że w pewnym stopniu tak. Choroba Parkinsona rozwija się nieubłaganie, ale dzięki ćwiczeniom da się choć trochę spowolnić jej postęp. Specjaliści polecają seniorom zwłaszcza delikatne rozciąganie mięśni rąk, nóg i tułowia, ćwiczenia izometryczne (napinanie mięśni w bezruchu), trening mobilności rąk i palców (np. ściskanie miękkich piłeczek).
Niezwykle ważna jest też regularna aktywność fizyczna. Może to być codzienna, 15-minutowa gimnastyka, ale jeśli podopieczny ma na to siłę i możliwości, zachęć go do uprawiania sportu. Dyscypliny bezpieczne dla seniorów to chociażby nordic walking czy pływanie. Przy chorobie Parkinsona zalecany jest także taniec, który poprawia sprawność, koordynację, równowagę i elastyczność. Istnieją już specjalne zajęcia taneczne dla chorych na Parkinsona. Równie ciekawą, choć mniej popularną aktywnością jest tai chi. To chińska sztuka walki, która polega na powolnych, przemyślanych i płynnych ruchach. Jej zasady sprawiają, że staje się doskonałą profilaktyką Parkinsona. A po zajęciach sportowych warto się wyciszyć poprzez medytację, relaksację mięśniową bądź ćwiczenia oddechowe.
Mowa osoby chorej na Parkinsona
Objawy Parkinsona u starszych osób obejmują tez problemy z mową. Senior może mówić wolniej i mniej wyraźnie, mieć słabszy głos i problemy z kontrolowaniem oddechu. Rozwiązaniem są specjalne ćwiczenia logopedyczne przygotowane specjalnie dla chorych. Mowa tu na przykład o wspomnianych już wcześniej ćwiczeniach oddechowych, polegających głównie na głębokim, kontrolowanym oddychaniu. Panowanie nad oddechem pozwala spokojniej, spójniej i bardziej zrozumiale mówić. Nie bez znaczenia są też ćwiczenia artykulacyjne i praca nad głośnością wypowiedzi. Możesz skonsultować się z lekarzem lub logopedą, który doradzi, co robić. Zwykle sprawdzają się proste ćwiczenia, jak wyraźne wymawianie dźwięcznych sylab, trening języka czy głośniejsze wypowiadanie fraz.
Pamiętaj, że trudności z mówieniem mogą być dla Twojego podopiecznego frustrujące. Dlatego niezależnie od nastroju warto zapewniać seniora, że ma w Tobie wsparcie. Podczas rozmowy utrzymuj kontakt wzrokowy. Pozwoli to osobie starszej skupić się na wykonywanej czynności, a Tobie – lepiej zrozumieć jej wypowiedzi. Nie poganiaj seniora, nie kończ za niego zdań. Daj mu czas na wyrażenie siebie. Dobrym pomysłem jest zadawanie prostych, konkretnych pytań oraz używanie przy tym gestów. Pamiętaj, że choroba Parkinsona cały czas się rozwija, a razem z nią jej objawy. Za jakiś czas osoba starsza może nie być w stanie zbudować wypowiedzi. Wtedy z pomocą przychodzą specjalne urządzenia, jak tablice i aplikacje do komunikacji. Możesz też po prostu posiłkować się długopisem i kartką papieru – jeśli tylko senior jest w stanie w miarę swobodnie pisać.
Wpływ choroby Parkinsona na organizm
Osoby chore na Parkinsona skarżą się nie tylko na wymienione wcześniej objawy. Schorzenie to atakuje cały organizm, dlatego symptomy mogą być różne. Do najczęściej spotykanych należą zaburzenia snu. Chory może mieć problem z zasypianiem, wybudzać się w nocy, cierpieć na koszmary senne albo na zaburzenia ruchowe, jak zespół niespokojnych nóg. Co w takiej sytuacji może zrobić opiekunka? Dobrym sposobem jest zadbanie o higienę snu seniora. Wprowadź wieczorną rutynę, która pomoże osobie starszej kłaść się codziennie o tej samej porze. Unikajcie światła niebieskiego przed snem – emitują je ekrany, jak telefon, telewizor, komputer. Zamiast tego zachęć podopiecznego, żeby poczytał książkę albo posłuchał muzyki. Przy okazji będzie to dobry trening dla mózgu, który choroba Parkinsona również osłabia. Przed snem wywietrz dobrze sypialnię i zaciągnij zasłony oraz zadbaj o optymalną temperaturę (ok. 19-20 stopni).
Inną dolegliwością, na która cierpią chorzy na Parkinsona, są problemy trawienne. Ich przyczyna to głównie spowolniona perystaltyka jelit. Rozwiązaniem jest wprowadzenie kilku zmian do diety seniora: zwiększenie ilości błonnika (więcej warzyw, owoców i pełnoziarnistych produktów zbożowych), optymalne nawadnianie (1,5-2 l wody dziennie). Ważna jest także umiarkowana aktywność fizyczna.
Choroba Parkinsona atakuje też psychikę seniora
Fizyczne objawy to nie jedyny problem, jaki napotykają osoby starsze chore na Parkinsona. Choroba oddziałuje również na ich stan psychiczny i emocjonalny. Kiedy objawy się nasilają, wzrasta poczucie bezradności, zależności od innych i braku sił. Te odczucia mogą z czasem przekształcić się nawet w depresję albo zaburzenia lękowe. U chorego pojawia się apatia, niechęć do aktywności, frustracja. Powoli wycofuje się on z życia społecznego i zamyka we własnych czterech ścianach. Jak pomóc podopiecznemu, który na skutek choroby Parkinsona ma problemy z psychiką? Przede wszystkim otwarcie i spokojnie rozmawiać, a już szczególnie – słuchać. Unikaj oceniania i bagatelizowania jego uczuć. Bądź empatyczna i pokaż, że rozumiesz jego rozterki i smutki. Uzbrój się też w cierpliwość, gdyż podopieczny nie zawsze będzie chętny do współpracy. Pamiętaj, że wynika to z choroby, a nie z jego złej woli.
Jeśli widzisz, że senior zmaga się z coraz większą apatią, lękiem czy objawami depresji, nie czekaj. Porozmawiaj z nim delikatnie o możliwości wizyty u lekarza. Być może potrzebna będzie psychoterapia albo leczenie farmakologiczne.
Choroba Parkinsona jest schorzeniem, które w każdym przypadku może objawiać się inaczej. Niektóre osoby starsze zmagają się z drżeniem rąk, inne ze spowolnieniem ruchowym. Gdy choroba postępuje, zwykle jeden lub dwa objawy „wybijają się” ponad inne. Dlatego dobrze jest na bieżąco dostosowywać opiekę do zmieniających się potrzeb seniora. Obserwuj, co sprawia podopiecznemu największy problem i reaguj adekwatnie do sytuacji. Dzięki temu będziesz mogła maksymalnie ułatwić mu codzienność.