Jeśli pracujesz jako opiekunka osoby starszej, musisz być przygotowana na wiele wyzwań, a także na nieprzewidziane sytuacje. Może się bowiem zdarzyć, że podopieczny nagle zemdleje albo zasłabnie. Warto wiedzieć, jak w takiej chwili postąpić, gdyż omdlenie może być groźne dla zdrowia, a nawet życia seniora. Odpowiednia reakcja pozwala opanować sytuację i uniknąć przykrych konsekwencji tego stanu. Dowiedz się, co to jest omdlenie i zasłabnięcie, a przede wszystkim – jak rozpoznać ich symptomy.
Zasłabnięcie a omdlenie: jaka jest różnica?
Kiedy mówimy o utracie przytomności, stosujemy zamiennie dwa określenia: omdlenie i zasłabnięcie. Jednak okazuje się, że znaczenie tych słów nieco się różni. Omdlenie (po niemiecku die Ohnmacht) występuje wtedy, kiedy osoba poszkodowana traci przytomność choćby na chwilę. Uważa się je za objaw chorobowy. Natomiast zasłabnięcie (der Schwächeanfall) jest stanem przedomdleniowym. Można tu zaobserwować zaburzenie świadomości, ale poszkodowany nie traci jej całkowicie. Podobnie jak przy omdleniu, osoba starsza może upaść na skutek utraty napięcia w mięśniach utrzymujących postawę.
Najczęstsze przyczyny omdlenia lub zasłabnięcia to: odwodnienie (szczególnie groźne latem), hiperwentylacja, silne emocje, nagłe podniesienie się do pozycji siedzącej, spadek cukru we krwi albo ciśnienia tętniczego. A jakie objawy zwiastujące omdlenie powinny Cię zaniepokoić? Zwracaj uwagę na to, czy senior nie skarży się na zawroty głowy, nudności, uczucie duszności. Sygnałem alarmującym jest też większa potliwość oraz zaburzenia widzenia. Warto obserwować podopiecznego, by w razie potrzeby móc dokładnie opisać lekarzowi niepokojące symptomy. U seniorów zasłabnięcia mogą mieć więcej niż jedną przyczynę, ale jeśli się powtarzają, nie wolno ich zlekceważyć. Chodzi przede wszystkim o ryzyko upadków: w przypadku osób starszych są one szczególnie niebezpieczne.
Pierwsza pomoc w przypadku omdlenia u osoby starszej
Omdlenie jest stanem, który pojawia się nagle i gwałtownie. Często dochodzi do niego na skutek poważnej choroby, czasami jest reakcją odruchową w odpowiedzi na silne emocje. Stan ten mija samoistnie po kilku minutach. Jednak nawet chwilowa utrata przytomności może być groźną sytuacją. Dobrze jest więc wiedzieć, jak prawidłowo zareagować, kiedy Twój podopieczny zemdleje albo zasłabnie. Nie martw się – nie musisz mieć specjalistycznej wiedzy medycznej, wystarczy znajomość zasad pierwszej pomocy. Weź głęboki wdech, żeby się uspokoić i postępuj zgodnie z poniższą instrukcją.
- Jeżeli senior stracił przytomność, połóż go na płaskim podłożu.
- Rozluźnij mu ubranie: rozepnij kołnierzyk, zamek od kurtki, górny guzik koszuli. Teraz obserwuj oddech i kontroluj tętno poszkodowanego.
- Nie podawaj osobie starszej żadnych płynów czy lekarstw, nie potrząsaj jej, nie szarp ani nie polewaj wodą.
- Jeśli podopieczny jest nieprzytomny przez dłuższy czas albo zaobserwowałaś zatrzymanie oddechu i tętna, jak najszybciej wezwij pomoc. Po karetkę należy zadzwonić także wtedy, gdy senior odzyskał przytomność, ale skutki upadku wyglądają groźnie. Słuchaj wskazówek dyspozytora i postępuj według nich aż do przyjazdu służb medycznych.
- Kiedy senior odzyska przytomność po omdleniu, zapytaj, jak się czuje, zapewnij, że jesteś obok i daj mu chwilę, żeby doszedł do siebie. W międzyczasie oceń, czy upadek spowodował jakieś obrażenia.
- Jeśli podopieczny nie zgłasza żadnych dolegliwości i wygląda na to, że wszystko jest w porządku, możesz pomóc mu się podnieść. Rób to jednak powoli i spokojnie, ponieważ gwałtowne wyprostowanie się może prowadzić do kolejnego omdlenia.
Omdlenia u podopiecznego – jak im zapobiegać?
Omdlenie czy zasłabnięcie niosą za sobą wysokie ryzyko upadków – a te, jak już wspomnieliśmy, są zagrożeniem dla zdrowia i sprawności seniora. Omdleniu towarzyszy zanik napięcia mięśni, który powoduje, że osoba starsza traci równowagę. Stąd już tylko krok do urazów, stłuczeń albo złamań. Czy zatem można zapobiec omdleniom? W wielu przypadkach tak. Wystarczy, że będziesz uważnie obserwować podopiecznego i reagować na sygnały złego samopoczucia. Jeśli zobaczysz, że osoba starsza ma problem z zachowaniem równowagi, skarży się, że jest jej duszno, przystąp do działania. Znajdź wygodne i bezpieczne miejsce, posadź lub połóż na nim seniora, a następnie podaj mu wodę. Możesz też zmierzyć podopiecznemu ciśnienie krwi. Jeżeli nie można już zapobiec omdleniu, przytrzymaj seniora i asekuruj go, żeby nie odniósł obrażeń.
Jak jeszcze możesz pomóc podopiecznemu? Zachęć go, żeby uważał na siebie i unikał sytuacji sprzyjających omdleniom. Jeśli osoba starsza jest podatna na skoki ciśnienia, podpowiedz jej, żeby nie wykonywała gwałtownych ruchów podczas wstawania. Dbaj o to, by senior dużo pił, zwłaszcza w czasie upałów. W przypadku cukrzycy przygotowuj podopiecznemu odpowiednio skomponowane posiłki i zachęcaj go do ruchu. A jeżeli już seniorowi przydarzy się omdlenie, bądź dla niego wsparciem i otocz go opieką. Dzięki temu poczuje się komfortowo i bezpiecznie.