Nadciśnienie tętnicze to jedna z najczęściej występujących w wieku senioralnym chorób krążenia. Cierpi na nią blisko 70% osób, które ukończyły 65 lat i większość seniorów po 85. roku życia. Osoby starsze, u których stwierdzono nadciśnienie, muszą na co dzień przestrzegać wielu zasad i regularnie brać przepisane leki. Warto, by opiekunka pomagała podopiecznemu w walce z chorobą – oczywiście przez właściwą opiekę. Chcesz wiedzieć, czym jest nadciśnienie tętnicze, poznać jego przyczyny i przekonać się, jak na co dzień dbać o seniora? Przeczytaj poniższy tekst.
Nadciśnienie tętnicze: charakterystyka i objawy
Ciśnieniem tętniczym nazywamy nacisk krwi na ściany tętnic. Można wyróżnić ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Prawidłowe wartości (u osoby dorosłej) wynoszą 120-129 mmHg w przypadku ciśnienia skurczowego oraz 80-84 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego. Jeżeli pierwsza liczba jest wyższa niż 140 mmHg, lekarz może stwierdzić nadciśnienie. Identyczna sytuacja powstaje, gdy druga wartość wzrasta powyżej 90 mmHg. Warto wiedzieć, że wraz z wiekiem normy ciśnienia mogą się dość znacznie zmienić. Po 65. roku życia wzrastają do 134/87 mm Hg, a maksymalne wartości do 147/91 mm Hg. U osób powyżej 80 lat jest to już 150 mmHg, a u pacjentów leżących, unieruchomionych bądź z demencją – 160-150 mm Hg.
Jakie są przyczyny nadciśnienia u seniora? Jeden z najczęstszych powodów to po prostu naturalny proces starzenia. Z upływem lat tętnice stają się mniej elastyczne i trudniej im poradzić sobie z naciskiem krwi. Jednak nadciśnieniu można też „pomóc” poprzez niezdrowy tryb życia i codzienne przyzwyczajenia. Mowa tutaj na przykład o używkach, braku aktywności fizycznej czy nadmiernym stresie. Czynnikiem wyzwalającym nadciśnienie mogą też być choroby i dolegliwości. Zaliczamy do nich chociażby niezdrowe jedzenie, otyłość, cukrzycę, miażdżycę, choroby nerek, tarczycy, nowotwory i zaburzenia hormonalne.
Objawy nadciśnienia tętniczego
- bóle głowy, umiejscowione na tyle lub na czubku głowy (nie ustępują po lekach przeciwbólowych)
- zawroty głowy,
- szumy uszne,
- mroczki, iskierki przed oczami,
- kołatanie serca,
- duszność, uderzenia gorąca,
- zaczerwieniona skóra twarzy, szyi i dekoltu,
- problemy ze snem,
- krwawienia z nosa,
- mniejsza wydolność organizmu.
Pamiętaj, że nieleczone nadciśnienie tętnicze może prowadzić do poważnych konsekwencji. Jedną z nich jest przeciążenie mięśnia sercowego, które nierzadko skutkuje zawałem serca lub udarem mózgu.
Jak opiekować się osobą cierpiącą na nadciśnienie tętnicze?
Najważniejszym aspektem opieki nad seniorem z bardzo wysokim ciśnieniem jest dbanie o to, by przyjmował leki. Ustaw sobie alarm lub przypomnienie w telefonie i pilnuj, aby podopieczny zażył odpowiednią dawkę lekarstwa. Pamiętaj – nigdy nie należy stosować dawki podwójnej, a pominięcie porcji leków może skutkować zaostrzeniem objawów. Przypominaj też seniorowi o codziennym mierzeniu ciśnienia. Najlepiej, gdy posiada on swój własny, domowy ciśnieniomierz. Pomiar ciśnienia należy wykonywać przynajmniej raz dziennie, o stałych porach, najlepiej po przebudzeniu. Dobrym pomysłem jest ponowne zmierzenie ciśnienia kilka godzin po przyjęciu leków. Dzięki temu będziesz wiedzieć, czy działają one prawidłowo. Warto dodatkowo mierzyć ciśnienie, gdy senior skarży się na ból lub zawroty głowy, osłabienie, duszności albo ból w klatce piersiowej. Gdy ciśnienie gwałtownie się podnosi, jak najszybciej wezwij pogotowie.
W obniżaniu ciśnienia bardzo ważna jest odpowiednia dieta. Specjaliści są zgodni: sól podnosi ciśnienie tętnicze, dlatego dobrze jest niemal całkowicie wykluczyć ją z menu podopiecznego. Dopuszczalna ilość soli to 5 g na dobę, a więc około pół łyżeczki. Zamiast soli dodawaj do posiłków zioła i przyprawy: czosnek, bazylia, majeranek, mięta, estragon, zioła prowansalskie. Uważnie czytaj etykiety produktów, zwłaszcza wędlin i pieczywa: wiele z nich ma w składzie duże ilości soli. Osoba chora na nadciśnienie tętnicze powinna też unikać tłustych mięs (zwłaszcza czerwonych), masła, smalcu, żółtych serów, białego pieczywa, słodyczy i słodzonych napojów, wędzonek, kiszonek, produktów konserwowych, słonych przekąsek i fast foodów. Zamiast tego do menu warto wprowadzić warzywa i owoce, rośliny strączkowe, pełnoziarniste produkty zbożowe, chudy nabiał, mięso drobiowe i chude wieprzowe, ryby, nasiona i pestki. Pamiętaj też, aby zachęcać seniora do picia wody. Osoby z nadciśnieniem powinny wypijać 1,5-2,5 litra płynów dziennie, a podczas upałów nawet do 4 litrów. Najlepszym rozwiązaniem jest niegazowana woda, słaba herbata, zupy, gulasze. Uważaj na soki owocowe i warzywne – niektóre składniki mogą nasilać działanie leków.
Obniżanie ciśnienia krwi u seniora
Dieta i leki to jednak nie wszystko. Aby skutecznie walczyć z nadciśnieniem tętniczym u seniora, warto przyjrzeć się jego stylowi życia. Chodzi tutaj przede wszystkim o używki – papierosy, alkohol, kawę oraz mocną czarną herbatę. Palenie zaburza pracę serca i jest jednym z głównych czynników podnoszących ciśnienie krwi. Każdy wypalony papieros podnosi je o około 10 jednostek! Dodatkowo u palaczy (także biernych) wzrasta ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, jak udar mózgu, zawał serca lub choroba niedokrwienna serca. Równie niekorzystnie na ciśnienie wpływa picie alkoholu. Oprócz ryzyka groźnych chorób pociąga tez za sobą osłabienie działania leków. Natomiast kofeina, obecna w kawie i czarnej herbacie, zwęża naczynia krwionośne i zwiększa nacisk krwi na ich ścianki.
Ostatnim elementem profilaktyki i leczenia nadciśnienia jest połączenie aktywności i wypoczynku. Jak to zrobić? Zachęć seniora do codziennego ruchu. Dobierz taką aktywność fizyczną, która sprawi mu radość i będzie dopasowana do jego możliwości oraz stanu zdrowia. Już codzienny spacer zwiększy wydolność serca, poprawi prace układu krążenia i w naturalny sposób obniży ciśnienie. Dodatkowo pomoże utrzymać wagę na prawidłowym poziomie. Jeżeli nie ma przeciwwskazań, do spacerów można dołączyć lekkie ćwiczenia, jak nordic walking, pływanie, aqua aerobik lub joga dla seniorów. Zadbaj też o to, by podopieczny miał w ciągu dnia chwile na odpoczynek. Kluczowy jest zdrowy, nocny sen, ale relaks po obiedzie czy po spacerze również okazuje się niezbędny. Spokojny odpoczynek pozwala redukować stres, który negatywnie wpływa na ciśnienie krwi.
Nadciśnienie tętnicze można kontrolować – czasami głównie lekami, innym razem za pomocą diety i stylu życia. Niezależnie jednak od sposobu, w jaki obniżamy ciśnienie podopiecznego, warto na bieżąco się edukować i przekazywać tę wiedzę seniorowi. Powinien bowiem znać powody, dla których wprowadzasz nowe nawyki i wiedzieć, jakie powikłania może powodować zbyt wysokie ciśnienie krwi. Dzięki temu chętniej będzie z Tobą współpracował, co przełoży się na jego lepsze samopoczucie.