Podeszły wiek jest dla wielu z nas oznaką stałości. Wyobrażamy sobie seniora stałego w poglądach, powściągającego emocje i kultywującego zwyczaje z dawnych czasów. Jednak na skutek choroby zachowanie osoby starszej może się całkowicie zmienić. Twój podopieczny, dotąd pogodny, spokojny i chętny do współpracy, nagle stał się zgryźliwy, niesympatyczny i markotny? Ten objaw może świadczyć o rozwijającej się demencji. Złośliwość starcza często jest jej pierwszym symptomem. Jak sobie z nią radzić i jak reagować? Dowiesz się tego z poniższego artykułu.
Czy złośliwość starcza to celowe zachowanie?
Zdarza się, że opiekunka, zmęczona codziennymi obowiązkami, niezbyt dobrze znosi zły humor seniora. Łatwo jest wtedy obwinić podopiecznego o celowe złe zachowanie. Możesz pomyśleć: „on robi to specjalnie, żeby mnie zdenerwować”. Okazuje się jednak, że nie zawsze tak jest. Złośliwość starcza to nie chwilowy, kiepski humor czy chęć odreagowania na innych. Jest to stan, w którym osoba starsza może się łatwiej irytować, mieć negatywne nastawienie do świata, a nawet przejawiać agresywne zachowania. Zwykle zmiana następuje nagle, a rodzina i opiekunka zaczynają się zastanawiać, co się stało. Zmiany w zachowaniu osoby starszej mogą świadczyć o poważnych problemach zdrowotnych, takich jak demencja starcza. Dlatego dobrze jest obserwować seniora i w razie potrzeby jak najszybciej zgłosić się z nim do lekarza. Jest to o tyle ważne, że agresywny podopieczny może nawet nie wiedzieć, co się z nim w danym momencie dzieje. Choroby otępienne sprawiają, że senior jest zdezorientowany, a stąd tylko krok do gwałtownych reakcji.
Czasami opiekunom wydaje się, iż podopieczny jest złośliwy bez powodu. Nie zawsze jednak przyczynę agresji da się dostrzec gołym okiem. Starsi ludzie często nie mówią o swoich emocjach, a lęk czy uczucie bezradności przykrywają złością. Agresywne zachowanie bywa także skutkiem zażywania niektórych leków. Warto też pamiętać o chorobach i dolegliwościach, które powodują długotrwały ból. Senior nie jest w stanie normalnie funkcjonować, co rodzi w nim frustrację i agresję. Podobnie jest w przypadku demencji. Towarzyszące jej zaniki pamięci i uczucie zagubienia sprawiają, że podopieczny czuje się zagrożony i bezsilny. Przez to wyładowuje swoje emocje na otoczeniu – a zwykle znajduje się w nim rodzina oraz opiekunka.
Pierwsze objawy demencji a złośliwość starcza
Demencja to podstępna choroba: przez długi czas może rozwijać się niepostrzeżenie. Wielu opiekunów i bliskich lekceważy pierwsze jej oznaki, składając zapominanie imion i gubienie rzeczy na karb starości. Tymczasem choroba postępuje i może rozwinąć się w bardziej niebezpieczną formę, jaką jest demencja agresywna. Dlatego warto zachować czujność i obserwować seniora. Na jakie objawy powinnaś zwrócić uwagę?
- Złośliwe zachowanie – zwłaszcza takie, które nie pasuje do Twojego podopiecznego. Jeżeli zawsze spokojny, pogodny i serdeczny senior nagle zaczyna być opryskliwy i niegrzeczny, to znak, że dzieje się coś niedobrego.
- Zmiany nastroju – nagłe, nieoczekiwane. W jednej chwili osoba starsza jest zadowolona i wesoła, w następnej krzyczy na Ciebie ile sił w płucach. Za sekundę znów uśmiech powraca na jej twarz. Takie zachowanie powinno zapalić Ci „czerwoną lampkę” w umyśle.
- Drażliwość – podałaś seniorowi herbatę w innym kubku niż zwykle i wzbudziło to w nim silne emocje? Zamiast, jak zwykle, powiedzieć Ci o chęci zmiany kubka, zaczął na przykład rzucać przedmiotami? Warto zastanowić się, co jest powodem takiej reakcji. Nie musi to być demencja, ale pamiętaj, że drażliwość to jeden z jej symptomów.
- Krzyki, przeklinanie, wyzwiska – to bardzo charakterystyczny objaw agresji związanej z demencją. Na samym początku senior jedynie podnosi głos, a następnie dołączają do tego ostrzejsze słowa. Winę za takie reakcje ponosi choroba, a konkretnie uszkodzenia pewnych obszarów mózgu. Seniorowi wydaje się, że krzyk to jedyny sposób na zakomunikowanie swoich potrzeb.
Bądź uważna też na inne, charakterystyczne dla demencji objawy. Chory podopieczny może mieć problem z orientacją w czasie i przestrzeni, może przestać rozpoznawać osoby i rzeczy. Nie jest też w stanie nauczyć się nowych umiejętności czy przyswoić informacji. To sprawia, że senior odczuwa lęk i często reaguje agresywnie na otoczenie. Nic dziwnego – choroba otępienna powoli zabiera mu jego tożsamość.
Opieka nad seniorem z demencją agresywną
Co zrobić, jeśli zachowanie Twojego podopiecznego drastycznie się zmienia? Po pierwsze – skonsultować się z lekarzem. Złośliwość starcza może być objawem wielu chorób, między innymi demencji czy choroby Alzheimera. Często jest również oznaką przewlekłego, męczącego bólu lub zmian hormonalnych. Należy wziąć pod uwagę także problemy psychologiczne, jak depresja czy lęk przed śmiercią. W przypadku chorób otępiennych dużą rolę grają trudności z komunikacją. Senior nie jest w stanie opowiedzieć o swoich dolegliwościach, dlatego zmienia zachowanie. I to często na takie, które otoczeniu trudno zrozumieć. Pamiętaj jednak, że nie robi Ci tego na złość. Choroba sprawia, że nie jest on sobą, a jego zachowanie to tak naprawdę wołanie o pomoc. Co możesz zrobić w takiej sytuacji?
Postaraj się w miarę możliwości wyprzedzać potrzeby osoby starszej i realizować je, zanim zareaguje. Pomocny będzie tutaj stały plan dnia i znajomość oczekiwań seniora. Skup się nie tylko na potrzebach fizycznych, ale też emocjonalnych. Dotrzymuj podopiecznemu towarzystwa, okazuj mu zrozumienie i troskę. Jeżeli seniora odwiedza ktoś bliski, nie wypytuj go o imię gościa i o to, kim ten jest. Naciskanie i niecierpliwość mogą wywołać dodatkowy stres. Przypomnij podopiecznemu: „Niech Pani zobaczy, przyszedł Henryk, Pani syn”. W ten sposób senior łatwiej odnajdzie się w sytuacji. Zadbaj też o to, by w otoczeniu nie było za dużo bodźców. A jeśli widzisz, że w podopiecznym narasta złość, postaraj się zachować spokój. Możesz wyjść z pokoju, jeżeli czujesz, że nie dajesz już rady. Przedtem jednak sprawdź, czy obok nie ma niczego, czym senior mógłby zrobić sobie krzywdę.
Złośliwość starcza to problem, z którym mierzy się wiele opiekunek pracujących w Niemczech. Jesteś jedną z nich? W takim razie ufamy, że nasz artykuł pomógł Ci nieco lepiej zrozumieć Twojego podopiecznego. Życzymy Ci spokoju i cierpliwości, które pomogą walczyć z codziennymi wyzwaniami.