Opieka nad osobą niepełnosprawną, jeżdżącą na wózku inwalidzkim, jest trudnym zadaniem. Na opiekunkę codziennie czekają trudności i wyzwania, o których przy sprawnym podopiecznym po prostu się nie myśli. Nie tylko mieszkanie, ale i sposób opieki powinien być dostosowany do potrzeb osoby na wózku. Czego może się spodziewać opiekunka seniora, która podejmuje się takiego zlecenia?
To opiekunka seniora powinna wiedzieć przed wyjazdem
Wiele ofert pracy w opiece w Niemczech dotyczy podopiecznych jeżdżących na wózku. Warto jednak wiedzieć, że nie zawsze oznacza to zajmowanie się całkowicie niepełnosprawnym seniorem. Niektóre osoby starsze po prostu cierpią na dolegliwości utrudniające chodzenie. Nie potrzebują wózka w domu, ale na spacerach jest im po prostu wygodniej, jeśli mogą jechać. Kiedy zatem przydaje się wózek inwalidzki? Zwykle jest on nieodłącznym towarzyszem osób mających problemy z układem kostnym, mięśniami czy stawami. Często korzystają z niego seniorzy z chorobami neurologicznymi, z zaawansowaną chorobą Alzheimera czy ze stwardnieniem rozsianym. Również osoby po wypadkach komunikacyjnych, udarach czy wylewach potrzebują wózka inwalidzkiego. Opiekunka seniora jeżdżącego na wózku musi więc przede wszystkim zrozumieć, jakie są przyczyny jego niepełnosprawności. Dzięki temu będzie mogła lepiej wczuć się w jego sytuację, poznać emocje i przede wszystkim – lepiej się nim opiekować.
Dobrze będzie dowiedzieć się, czy senior ma w przyszłości szansę na wstanie z wózka, czy będzie musiał z niego korzystać już zawsze. Czasami, zwłaszcza po operacji albo wypadku, wózek jest rozwiązaniem jedynie na jakiś czas. Senior korzysta z rehabilitacji, która pomaga mu wrócić do pełnej lub chociaż częściowej sprawności. Jednak w przypadku zaawansowanych chorób neurologicznych szanse na chodzenie o własnych siłach są bardzo nikłe. W takiej sytuacji opiekun z pewnością będzie miał trudniejsze zadanie do wykonania, zwłaszcza gdy chory nie może ruszać rękami lub nogami. Oczywiście podopieczni jeżdżący na wózku nie zawsze cierpią na niedowłady kończyn. Niekiedy są w stanie (z pomocą opiekuna) podnieść się i przesiąść na łóżko czy fotel.
Bezpieczny transfer osoby niepełnosprawnej
Bezpieczeństwo osoby na wózku to priorytet. Dlatego jeszcze przed wyjazdem na sztelę dowiedz się, czy mieszkanie jest przystosowane do potrzeb niepełnosprawnego seniora. Ważne będą chociażby: szerokie przejścia, brak progów, uchwyty w łazience i toalecie, maty antypoślizgowe. Już na miejscu warto zadbać, żeby na podłodze nie było elementów, o które wózek może zahaczyć: dywanów, chodników, kabli. Sprawdź, czy senior będzie w stanie wygodnie dostać się do domu czy sięgnąć do półki z ulubionymi książkami. Oprócz tego regularnie sprawdzaj stan techniczny wózka inwalidzkiego i jego stabilność.
Opiekunka seniora jeżdżącego na wózku powinna nauczyć się zasad bezpiecznego transferu. To istotny aspekt opieki, zarówno ze względu na zdrowie podopiecznego, jak i opiekunki. Nieprawidłowe dźwiganie zwiększa bowiem ryzyko urazów kręgosłupa. Jeżeli więc senior jest w stanie wykonywać pewne ruchy, zachęcaj go do tego. Nie chodzi tutaj o unikanie obowiązków, ale o poczucie samodzielności podopiecznego. Gdy poczuje, że może sam wstać, umyć zęby, uczesać się, jego nastrój znacznie się poprawi.
Wróćmy jednak do kwestii podnoszenia osoby starszej i sadzania jej na wózku inwalidzkim. Jak zrobić to poprawnie? Zacznij od jasnej, spokojnej komunikacji. Poinformuj seniora o tym, co zamierzasz zrobić. W ten sposób nie będzie on zaskoczony, a wręcz postara się współpracować. Następnie sprawdź wózek. Powinien być zabezpieczony, a hamulec zaciągnięty. Dzięki temu nie przesunie się podczas transferu. Teraz stań blisko podopiecznego i wyprostuj plecy. Wykonuj spokojne, płynne ruchy: zegnij kolana, oprzyj się o coś stabilnego (na przykład o ścianę) i chwyć osobę starszą w odpowiedni sposób. Unikaj skręcania ciała i pochylania pleców. Ostrożnie prowadź seniora w wybranym kierunku, upewniając się, że jest on bezpieczny. Oczywiście zdarza się, że rodzina, chcąc ułatwić opiekę nad osobą starszą, inwestuje w podnośnik. Zawsze jednak warto wiedzieć, jak prawidłowo asekurować seniora – na wypadek, gdyby takiego sprzętu nie było.
Psychika seniora na wózku: na co się przygotować?
Niepełnosprawność to zawsze cios – zwłaszcza, gdy następuje nagle. Senior, który dotychczas cieszył się życiem, był aktywny i chętnie podejmował codzienne zadania, zostaje „przykuty” do wózka. Dla większości osób starszych jest to bardzo trudny etap. Mają poczucie, że są bezużyteczni i że stanowią obciążenie dla rodziny. Im dłużej senior pozostaje sam z takimi myślami, tym większe prawdopodobieństwo, że rozwinie się u niego depresja. Dlatego warto uważnie obserwować podopiecznego. Jeżeli zauważysz niepokojące objawy, nie obawiaj się zwrócić o pomoc do rodziny seniora albo do lekarza. Psychoterapia w podeszłym wieku wcale nie jest powodem do wstydu. Wręcz przeciwnie: często pomaga podopiecznym odzyskać radość życia.
Praca opiekunki seniora na wózku to codzienne pokonywanie kolejnych wyzwań. To walka z fizycznymi ograniczeniami i nierzadko z psychicznymi trudnościami. Dlatego utwierdzaj podopiecznego w przekonaniu, że mimo wszystko radzi sobie świetnie. Zachęcaj go do wykonywania prostych czynności, do asystowania i pomocy przy transferze. Chwal seniora za starania i podkreślaj, że wciąż jest do pewnego stopnia samodzielny. Pamiętaj: jesteś przy nim po to, by mu pomagać, a nie wyręczać. Nawet, jeśli coś zajmuje podopiecznemu sporo czasu i wiesz, że sama zrobiłabyś to dużo szybciej, bądź cierpliwa. W ten sposób podniesiesz jego poczucie własnej wartości.