Koniec lata, coraz chłodniejsze i krótsze dni – to wszystko sprawia, że wielu ludzi traci dobry humor i czuje się gorzej. Co ważne, wiek nie jest tu wyznacznikiem. Na jesienne obniżenie nastroju cierpią zarówno młodzi ludzie, jak i seniorzy. Przesilenie jesienne nierzadko jest dokuczliwe i sprawia, że trudniej jest mierzyć się z codziennością. Jeżeli więc sprawujesz opiekę nad osobą starszą w Niemczech, warto wiedzieć, czym ono jest i jak się z nim zmagać.
Przyczyny i objawy przesilenia jesiennego
Coraz krótsze i ciemniejsze dni sprzyjają narastaniu melancholii. I chociaż smutek jest normalną emocją, tak samo jak radość, to nie powinien wydłużać się w czasie. Ciągły zły nastrój niekorzystnie wpływa na równowagę emocjonalną i przeszkadza w zwykłym, codziennym funkcjonowaniu. Można to jednak zmienić i nawet w pochmurne, jesienne dni mieć energię do działania. Jak to zrobić?
Na sam początek „poznać wroga”, czyli dowiedzieć się, czym dokładnie jest przesilenie jesienne. Potocznie nazywane jesienną chandrą, pojęcie to ma swoje korzenie w języku angielskim. Chodzi o SAD, czyli Seasonal Affective Disorder – chorobę afektywną sezonową. Według naukowców jej bezpośrednią przyczyną jest niedobór naturalnego światła słonecznego, co przekłada się na niższy poziom witaminy D w organizmie. A to z kolei powoduje obniżenie nastroju, apatię i niechęć do aktywności. Dlaczego jednak witamina D jest tak ważna? Ponieważ wzmacnia kości, co jest niezwykle istotne w podeszłym wieku. Dodatkowo pomaga w walce z nadciśnieniem, chorobami serca, alergiami kontaktowymi, anemią i cukrzycą.
Krótkie dni z niewielką ilością słońca prowadzą między innymi do rozregulowania zegara biologicznego. W efekcie podopieczny może cierpieć na bezsenność lub nadmierną senność, a także na spadek formy fizycznej. Brak światła sprawia, że w organizmie osoby starszej obniża się poziom hormonu szczęścia – serotoniny. Na jej miejsce pojawia się melatonina, czyli hormon snu. Prowadzi to do takich objawów, jak:
- zmęczenie, rozkojarzenie;
- problemy z zasypianiem, bezsenność;
- kłopoty z podejmowaniem decyzji;
- rozdrażnienie, nerwowość, zmienne nastroje;
- apatia, przygnębienie;
- niechęć do podejmowania rozmów;
- brak apetytu.
Objawy przesilenia jesiennego są niekiedy trudne do zauważenia. Jeżeli jednak uważnie obserwujesz swojego podopiecznego, nie będziesz mieć z tym problemów. Zawsze poważnie podchodź do tych symptomów. Ich zignorowanie prowadzi bowiem do pogorszenia jakości życia seniora – a dbanie o nią jest jednym z głównych zadań opiekunki.
Jesienna chandra a codzienna opieka nad seniorem
Jak walczyć z jesiennym przesileniem? Najprościej byłoby zapewnić osobie starszej stały dostęp do światła słonecznego; nie jest to jednak takie proste. Dużą popularnością cieszy się fototerapia, czyli zabiegi medyczne wykorzystujące światło zbliżone do naturalnego. Nie jest to jednak jedyne rozwiązanie. Równie dobrze sprawdzą się domowe sposoby, które Ty, jako osoba pracująca w opiece nad seniorem, możesz wdrożyć od razu. Jest to chociażby odpowiednio zbilansowana, zdrowa dieta, bogata w witaminy, minerały i składniki odżywcze. Podstawą niech będą potrawy zawierające złożone węglowodany, owoce cytrusowe oraz warzywa. Ważnym składnikiem jesiennej diety są też tłuste ryby, gdyż zawierają istotne dla odporności kwasy omega-3. A suplementy? Dobrym wyborem jest suplementacja witaminy D, żelaza, potasu i magnezu. Przed ich podaniem warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym seniora.
Przyda się również codzienny ruch na świeżym powietrzu – ale do tego tematu wrócimy za chwilę. Póki co warto wspomnieć, że każda aktywność niweluje skutki stresu, który również może przyczyniać się do wystąpienia chandry. W trakcie deszczowego popołudnia zaproponuj więc seniorowi partyjkę gier planszowych czy tworzenie artystycznych kompozycji z zebranych wcześniej liści.
Sport sposobem na przesilenie jesienne
Jak jeszcze można walczyć z jesienną chandrą? W prosty sposób – poprzez aktywność fizyczną. Wystarczy, że dostosujesz jej rodzaj i intensywność do możliwości podopiecznego. W tym celu skonsultuj się z fizjoterapeutą lub lekarzem. Specjalista podpowie Ci, jakich dyscyplin lepiej unikać i który rodzaj ruchu będzie najbardziej odpowiedni. Osobom starszym zwykle poleca się spacery, nordic walking czy lekką gimnastykę w plenerze. Jeśli stan zdrowia seniora na to pozwala, można włączyć do treningów taniec lub jazdę na rowerze. Regularna aktywność, zwłaszcza ta na świeżym powietrzu, sprzyja dobremu samopoczuciu i lepszej odporności.
Pamiętaj o odpowiednim ubiorze, zarówno dla siebie, jak i dla seniora. Dobrym wyborem są ubrania sportowe, które odprowadzają pot z dala od ciała. Dbaj o to, by podopieczny się nie przegrzał. Zbyt grube ubrania powodują nadmierne pocenie, które prowadzi do gwałtownego wychładzania ciała. Wystarczy kontakt z zimnym wiatrem, by dodatkowo osłabić organizm, który w takiej sytuacji łatwo może złapać infekcję. Podczas ruchu jest nam cieplej, dlatego lepiej ubrać się lżej i mieć ze sobą dodatkową warstwę ubrania. Gdy skończycie trening, będzie można się nią otulić i zapobiec wychłodzeniu.