Pogorszenie pamięci to proces, który w podeszłym wieku jest traktowany jako coś normalnego. Mimo tego pierwsze objawy są przyjmowane z niedowierzaniem, a zarówno osobie starszej, jak i otoczeniu, trudno przyjąć ten fakt do wiadomości. Opiekunowie i rodzina zadają sobie pytanie: czy można coś z tym zrobić? Okazuje się, że tak – a odpowiedzią jest dostosowany do potrzeb seniora trening pamięci. Specjalnie dopasowane ćwiczenia mogą spowolnić pogarszanie się pamięci, a nawet je zatrzymać. Martwisz się, że podopieczny ma coraz większe luki w pamięci? Chcesz, aby wróciła mu radość życia, by miał poczucie sprawczości i samodzielności? Przeczytaj nasz tekst, a dowiesz się, jakie aktywności Wam w tym pomogą.
Mózg – mięsień, który trzeba trenować
Dlaczego dobrze dopasowany trening pamięci jest tak istotny dla seniora? Warto wiedzieć, że wraz z upływem lat starzeje się cały organizm. To, co widzimy: zmarszczki, niepewny chód, osłabienie, to tylko część zmian. Proces starzenia wpływa również na kondycję mózgu podopiecznego. Dlatego może on obserwować, że coraz trudniej jest mu zapamiętać nowe informacje, a stare wspomnienia czy fakty gdzieś „uciekają”. Wdrożenie treningu pamięci pozwoli na zahamowanie tego procesu i na zmniejszenie umysłowych oznak starzenia. Warto zadbać o aktywność mózgu w każdym wieku, zwłaszcza po 75. roku życia. Dobra kondycja umysłowa wpływa pozytywnie na cały organizm: poprawia zdrowie i samopoczucie, rozwija samodzielność seniora. Jeśli zadbasz o to, by podopieczny regularnie ćwiczył pamięć, zwiększy się plastyczność jego mózgu. To pozwoli mu utrzymać zdolności poznawcze na wysokim poziomie.
Jak ćwiczyć pamięć? Najlepszym sposobem będą różne gry i zadania umysłowe. Możesz zachęcić seniora do uczenia się prostych polskich słów i zwrotów. Nauka języka, czyli nabywanie nowych umiejętności, doskonale rozwija mózg. Dobrym pomysłem jest też regularne rozwiązywanie krzyżówek i granie w gry strategiczne. Badania pokazują, że wysoka aktywność umysłowa wpływa na opóźnienie rozwoju chorób otępiennych. Nierzadko nawet da się zminimalizować ryzyko ich wystąpienia. Co więcej, rozwiązywanie umysłowych zagadek daje seniorowi niemałą satysfakcję. Ma on poczucie, że jest w stanie samodzielnie rozwiązać codzienne problemy, że na nowo może uczestniczyć w życiu rodzinnym i społecznym.
Pomysły na trening pamięci dla osoby starszej
Dbanie o zdrowie seniora to jedno z najważniejszych zadań opiekunki. Dlatego warto, byś już dziś poznała proste sposoby na poprawę pamięci u Twojego podopiecznego. Trening umysłu, wbrew pozorom, może być urozmaicony. Oto kilka pomysłów:
- Nauka języka – wspominaliśmy o niej już wcześniej. Nie muszą to być skomplikowane reguły gramatyczne, ale proste przywitania, pożegnania, nazwy przedmiotów. Nauka nowego języka wspiera tworzenie nowych połączeń neuronów w mózgu.
- Krzyżówki, sudoku, rebusy – przyjemna i skuteczna forma stymulacji umysłu. Wymaga skupienia, koncentracji i logicznego myślenia.
- Gry karciane – rozwijają zdolności matematyczne, zachęcają do współzawodnictwa i wspomagają mózg poprzez myślenie strategiczne.
- Ćwiczenia na pamięć krótkotrwałą – zapamiętywanie list zakupów lub numerów telefonów.
- Rysowanie i malowanie – stymuluje do pracy prawą półkulę mózgu, co zwiększa kreatywność i nieszablonowe myślenie.
- Gra na instrumencie – być może podopieczny grał kiedyś na gitarze lub pianinie? To dobry moment, by przypomnieć sobie proste utwory. Nauka podstaw to dobry trening pamięci również dla tych, którzy nie mieli wcześniej styczności z instrumentami.
Gry planszowe, a szczególnie gry pamięciowe, są świetnym sposobem na ćwiczenie umysłu seniora. Na uwagę zasługują zwłaszcza trzy z nich. Pierwsza to Memory, którą wielu kojarzy z grą obrazkową dla dzieci. Polega ona na odkrywaniu dwóch kart jednocześnie, zapamiętywaniu, co się na nich znajduje i znajdowaniu par takich samych kart. Proste zasady i różnorodne obrazki sprawiają, że gra ta jest dla każdego, niezależnie od wieku i stanu zdrowia. Druga – Scrabble – to znana na całym świecie gra słowna. Gracze tworzą słowa z rozsypanych kafelków z literami i układają je na planszy w taki sposób, aby zdobyć jak najwięcej punktów. I wreszcie warto wspomnieć o jedynej w zestawieniu grze liczbowej, czyli Sudoku. Jest to gra logiczna, w której uzupełnia się liczby w dziewięciu kwadratach. Trzeba je rozmieścić tak, aby każdy rząd, kolumna i kwadrat zawierały wszystkie cyfry od 1 do 9 (przy tym żadna nie może się powtarzać).
Oczywiście wśród wymienionych gier nie ma lepszych i gorszych – każda w unikalny sposób stymuluje pracę mózgu. Możesz więc wybrać tę, którą Twój podopieczny lubi najbardziej. Trening pamięci powinien być przyjemnością i mile spędzonym czasem.
Dieta, ruch i sen także wspomagają pamięć
Gry pamięciowe i ćwiczenia umysłowe to nie jedyny sposób na lepszą pracę mózgu seniora. Równie ważne jest to, co podopieczny je i jak spędza wolny czas. Na początku przyjrzyj się posiłkom, które lubi osoba starsza. Czy jest w nich dużo warzyw, ryb i olejów roślinnych? Jeżeli nie, warto namówić seniora do zwiększenia ich ilości. Dania powinny być bogate w witaminy i składniki odżywcze, odpowiednio zbilansowane – taka dieta na pamięć okaże się skuteczna. Co zatem powinno znaleźć się na talerzu osoby starszej? Przede wszystkim ryby, najlepiej morskie, tłuste, jak na przykład łosoś. Przyda się też mięso drobiowe, najlepiej z indyka, gdyż zawiera dużo tryptofanu. Minerał ten poprawia samopoczucie i nastrój. Dobrze też zwiększyć ilość zdrowych tłuszczów poprzez dodanie do posiłków awokado, orzechów lub oliwy z oliwek. A na deser możesz przygotować owocowy koktajl z jagód. Owoce te zawierają antyoksydanty, które działają dobrze na pamięć i koncentrację.
Prawidłową pracę mózgu wspomaga także aktywność fizyczna oraz zdrowy sen. Jeżeli więc planujesz dla swojego podopiecznego trening pamięci, niech jego część odbędzie się w plenerze lub na zaaranżowanej w domu sali gimnastycznej. Plan treningowy powinien składać się z ćwiczeń aerobowych (spacery, jazda na rowerze, pływanie), ćwiczeń równowagi (stanie na jednej nodze, chodzenie po linii, dla bardziej zaawansowanych: joga) oraz z ćwiczeń rozciągających mięśnie. Dbaj również o higienę snu seniora. Zachęcaj go, by kładł się spać codziennie o tych samych porach i miał w sypialni odpowiednie warunki do snu. Dobrze będzie też ograniczyć korzystanie z urządzeń elektronicznych tuż przed snem. Emitowane przez ekrany niebieskie światło zaburza produkcję melatoniny i przez to utrudnia zasypianie.
Tak, jak mięśnie potrzebują ćwiczeń, żeby się rozwijać, tak mózg wymaga odpowiedniej stymulacji, by dobrze funkcjonować. Na trening pamięci składa się wiele elementów, a każdy z nich jest tak samo ważny. Ćwiczenia umysłowe i fizyczne oraz zdrowy, codzienny sen przyczyniają się do poprawy zdolności poznawczych i ułatwiają zapamiętywanie. W efekcie senior może cieszyć się lepszą pamięcią i zdrowiem mózgu przez długie lata.