Cukrzyca jest jedną z chorób, które nieodpowiednio leczone albo w ogóle nieleczone powodują poważne powikłania. Jednym z nich jest stopa cukrzycowa. Efektem jest tutaj niedokrwienie stóp, długie gojenie ran, powstawanie owrzodzeń, a także zaburzenia czucia i osłabienie stawów. Te wszystkie objawy prowadzą do powstania zmian w wyglądzie stopy i do trudności w poruszaniu się. Jak rozpoznać pierwsze symptomy stopy cukrzycowej, jak ją leczyć oraz w jaki sposób zapobiegać?
Jakie są powody wystąpienia stopy cukrzycowej?
Przyczyną powstania stopy cukrzycowej są uszkodzenia w obwodowym układzie nerwowym albo w naczyniach. Zmiany w tych miejscach są niebezpieczne, gdyż upośledzenie włókien nerwowych sprawia, że zanika czucie. Przez to chora osoba może się skaleczyć i nawet tego nie zauważyć, a rana będzie się zaogniać. Rozwój stopy cukrzycowej powodują więc zmiany patologiczne w obszarze nerwów i naczyń krwionośnych. Bezpośrednią przyczyną jest tutaj wysoki poziom cukru we krwi. To właśnie u cukrzyków z nieuregulowaną chorobą najłatwiej o uszkodzenia układu nerwowego albo krwionośnego. W przypadku tego ostatniego może się nawet rozwinąć choroba niedokrwienna lub wieńcowa.
Jak wygląda stopa cukrzycowa? Istnieją trzy jej typy:
- zespół stopy niedokrwiennej: stopa jest słabiej ukrwiona;
- zespół stopy neuropatycznej: obwodowy układ naczyniowy ulega uszkodzeniu;
- typ mieszany, czyli połączenie dwóch powyższych.
Gdy opiekujesz się osobą starszą, która ma cukrzycę, obserwuj ją uważnie. Jeśli zaobserwujesz takie objawy, jak dolegliwości bólowe w stopie, które nasilają się w trakcie snu, dobrze będzie skonsultować się z lekarzem. Do objawów należą: kłucie, mrowienie, skurcze mięśni i ból, a także zaburzenia czucia. Senior może nie odczuwać bólu, dotyku czy różnicy temperatur. Jeżeli objawy zostaną zlekceważone, po pewnym czasie dochodzi do zmian widocznych gołym okiem. Są to: rany oraz zniekształcenie stóp. Kości śródstopia się uwypuklają, a palce przykurczają i zginają.
Co zrobić, żeby stopa cukrzycowa się nie rozwinęła
Podstawową profilaktyką stopy cukrzycowej jest wyrównanie cukrzycy. Oznacza to, że pomiary stężenia glukozy we krwi powinny wskazywać 70-100 mg/dl na czczo. Pamiętaj, że mierzenie cukru należy do obowiązków Pflegedienst. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, żeby notować pomiary i na ich podstawie wyciągać wnioski. Dane przydadzą się też w trakcie wizyt u lekarza. Jeżeli uda się wcześnie rozpoznać cukrzycę i już od początku dbać o prawidłowy poziom cukru, senior ma szansę uniknąć powikłań. Bardzo ważne jest też kontrolowanie ciśnienia tętniczego oraz stężenia cholesterolu. Dzięki temu można zapobiec miażdżycy naczyń krwionośnych i pogorszeniu ukrwienia stóp.
Zachęcaj swojego podopiecznego do regularnego oglądania stóp i pomagaj mu w tym. Na przykład po wieczornej kąpieli i dokładnym umyciu i osuszeniu stóp obejrzyj je z każdej strony. Zwróć uwagę szczególnie na przestrzenie między palcami. W ten sposób łatwo będzie zauważyć ewentualne pęknięcia skóry, zrogowacenia, odciski, przebarwienia czy owrzodzenia. Po przeglądzie nasmaruj stopy kremem, szczególnie tam, gdzie naskórek uległ zgrubieniu. Jeśli jest taka potrzeba, zrogowaciały naskórek można delikatnie usunąć tarką albo pumeksem. Zadbaj również o prawidłowe obcinanie paznokci – czyli niezbyt krótkie. Jeśli jakiś paznokieć wrasta, powinien go wyleczyć specjalista działający przy klinice diabetologicznej. Tak samo należy postępować z modzelami czy innymi zmianami powodującymi infekcje.
Bardzo ważne jest też noszenie właściwie dobranego obuwia, odpowiednich wkładek i skarpetek. Buty powinny być szerokie (o rozmiar większe), wygodne i najlepiej skórzane. Niech senior nie wkłada ich na gołe stopy, ale raczej korzysta z bawełnianych, bezszwowych skarpet. Warto też wiedzieć, że w przypadku chorych na cukrzycę niewskazane jest chodzenie boso czy dodatkowe dogrzewanie nóg termoforem albo przy grzejniku. Dotyczy to szczególnie osób z zaburzeniami czucia. Przydatne będą też ćwiczenia fizyczne – rozsądnie rozplanowana aktywność pomoże zadbać o zdrowie podopiecznego. Dobrze jest przed jej podjęciem zapytać o radę lekarza prowadzącego seniora.
Leczenie i proces pielęgnowania stopy cukrzycowej
Powikłania cukrzycy, szczególnie stopa cukrzycowa, są trudne do wyleczenia, a sam proces jest czasochłonny. Wymaga on wielu wizyt u różnych lekarzy: przede wszystkim diabetologa, dermatologa, ortopedy, chirurga naczyniowego czy fizjoterapeuty. Ale i Ty, jako opiekun osoby starszej, również możesz mieć wkład w jej leczenie. W jaki sposób?
- Wyrównanie cukrzycy: poprzez odpowiednią terapię i leki;
- Umiarkowany, dopasowany do możliwości seniora wysiłek fizyczny;
- Odciążenie stóp poprzez stosowanie specjalnych akcesoriów, jak wkładki i opatrunki, a także kule;
- Jeśli podopieczny pali: zachęcanie go do rzucenia nałogu;
- Obserwacja stóp chorego i w razie wystąpienia niepokojących objawów – konsultacja lekarska;
- Dopilnowanie, by osoba starsza regularnie przyjmowała przepisane leki.
Jak zatem widać, istnieją różne metody leczenia stopy cukrzycowej. O tym, którą z nich zastosować, decyduje lekarz, oceniając najpierw stopień zaawansowania schorzenia. W profilaktyce i leczeniu stopy cukrzycowej najważniejsze jest jednak unormowanie cukrzycy i zapobieganie zmianom skórnym.