Nieodłącznym elementem pracy w opiece są rozstania. Czasami to opiekun osoby starszej zmienia miejsce zatrudnienia, a niekiedy podopieczny zostaje przeniesiony do szpitala czy domu opieki. Najtrudniejszym rozstaniem jest jednak śmierć seniora. I mimo tego, że opiekun ma świadomość, iż może się to wydarzyć, do głosu zawsze dochodzą emocje. Warto więc wiedzieć, jak sobie z nimi poradzić i w jaki sposób przejść przez ten niełatwy czas.
Smutek i skrajne emocje to normalna reakcja
W teorii każdy opiekun osoby starszej wie, że śmierć jest niejako wpisana w specyfikę zawodu. Pod swoimi skrzydłami masz bowiem podopiecznego w podeszłym wieku, nieraz ciężko chorego. Jednak podczas trwania zlecenia spędzasz z nim dużo czasu, pomagasz mu w codziennych czynnościach. Starasz się, by ta jego „jesień życia” była jak najlepsza i jak najprostsza. Wiesz też dobrze, że śmierć jest czymś ostatecznym, kwestią, na którą nie mamy wpływu. Mimo to odejście podopiecznego jest dla wielu opiekunów bardzo trudne i stresujące. Często trzeba później sporo czasu, żeby wrócić do równowagi i na nowo podjąć pracę w opiece. Zetknięcie ze śmiercią jest niełatwe zarówno dla opiekunów z powołania, jak i dla tych, którzy zdecydowali się na pracę przez wykształcenie kierunkowe. Każdy z nich angażuje się emocjonalnie w ostatnie chwile „swojego” seniora. Nie znaczy to, że opiekunem osoby starszej może zostać jedynie ten, kto nie okazuje w takiej sytuacji uczuć. Wszyscy mamy taką samą konstrukcję psychiczną. Z jednej strony wiemy, że śmierć jest nieuchronna, z drugiej – trudno nam się z nią pogodzić.
Co powinien zrobić opiekun osoby starszej w przypadku jej śmierci?
Bez względu na to, jak bardzo byłeś zaangażowany emocjonalnie w opiekę nad seniorem, pamiętaj, że jest to jednak praca. W sytuacji śmierci podopiecznego trzeba więc zachować zimną krew przynajmniej na tyle, by wykonać pewne podstawowe czynności.
- Po pierwsze, jak najszybciej poinformuj lekarza prowadzącego lub rodzinnego. W Niemczech, tak samo jak w Polsce, tylko lekarz ma prawo stwierdzić zgon.
- Następnym krokiem będzie poinformowanie rodziny (albo opiekuna prawnego) i prośba o to, by przyjechali najszybciej, jak to możliwe.
- Teraz pora na powiadomienie agencji. W tak trudnych chwilach opiekun osoby starszej też potrzebuje wsparcia – w Veritas doskonale o tym wiemy. Już podczas rozmowy telefonicznej dostaniesz wskazówki, co robić dalej. Nasi pracownicy zgodnie twierdzą, że sama możliwość porozmawiania z kimś życzliwym bardzo w takiej sytuacji pomaga. Jeżeli to przykre zdarzenie będzie miało miejsce poza naszymi godzinami pracy, możesz zadzwonić na numer alarmowy.
- Pamiętaj, że mimo odejścia podopiecznego nadal obowiązuje Cię umowa. Zachowaj więc spokój i poczekaj na wskazówki od rodziny oraz firmy opiekuńczej. Często bliscy zmarłego proponują opiekunowi, by został do czasu pogrzebu lub nawet pomógł w jego organizacji. Twoja obecność może ułatwić im przejście przez ten trudny czas. To Ty byłeś przy ich rodzicu czy dziadku do ostatnich chwil. Możesz więc zapewnić, że krewny otrzymał najlepszą możliwą opiekę i odszedł spokojnie.
Zwyczaje pogrzebowe w Niemczech
Rodzina już poinformowana, agencja również. Bliscy podopiecznego proszą Cię, żebyś wziął udział w pogrzebie. Dobrze jest wiedzieć, że za naszą zachodnią granicą uroczystości te wyglądają nieco inaczej, niż u nas. Przede wszystkim o wiele popularniejsza jest kremacja – dotyczy ona ponad 50% pogrzebów. Pochówek w Niemczech ma miejsce 4-5 dni po śmierci, ale zdarza się, że czas ten przeciąga się do tygodnia. Jeżeli zmarły był osobą niewierzącą, nie odprawia się mszy, ale pożegnanie. Ceremonię prowadzi zazwyczaj krewny lub przyjaciel rodziny. Same pogrzeby mają bardziej kameralny charakter, niż w Polsce. Bierze w nich udział jedynie rodzina i bliscy przyjaciele. Nie ma zwyczaju, by na uroczystość przychodzili sąsiedzi lub dalecy krewni. Rzadko spotyka się też znicze na grobach.
Opiekun osoby starszej i trudne emocje
To zupełnie normalne, że odczuwasz teraz cały wachlarz emocji. Niektóre z nich mogą dawać ulgę, a inne być szczególnie nieprzyjemne. Ważne jest, żeby ich w sobie nie tłumić, ale wyrażać w odpowiedni sposób. Możesz wspominać swojego podopiecznego; skup się jednak na miłych chwilach. Nie przywołuj w myślach błędów i niemiłych zdarzeń ani nie staraj się za nic obwiniać. Śmierć podopiecznego to silne przeżycie i warto przejść przez nie jak najspokojniej. Daj sobie czas na smutek i na wszelkie emocje, które do Ciebie przychodzą. A później, już po pogrzebie, odpocznij. Dobrze jest wtedy wrócić do domu i poczuć wsparcie bliskich osób. Towarzystwo rodziny i przyjaciół pomoże Ci się stopniowo wyciszyć.
Wraz z intensywnymi emocjami mogą pojawić się myśli o rezygnacji z dalszej pracy jako opiekun seniora. Unikaj jednak podejmowania pochopnych decyzji. Daj sobie czas, żeby wrócić do równowagi i postarać zaakceptować to, co się wydarzyło. Zastanów się, co będzie dla Ciebie najbardziej pomocne w tej sytuacji. Niektórzy rzucają się w wir pracy i obowiązków, inni czują potrzebę porozmawiania z kimś bliskim. Jeżeli powrót do równowagi okaże się trudniejszy, niż myślałeś, zastanów się nad wizytą u specjalisty. Psychoterapeuta lub psycholog pomoże Ci pogodzić się z odejściem Twojego podopiecznego.