Według lekarzy i ekspertów udar mózgu jest trzecią najczęstszą przyczyną śmierci wśród mieszkańców wysoko rozwiniętych krajów. Wyprzedzają go jedynie nowotwory i choroby serca. Dlatego opiekując się osobą w podeszłym wieku, warto wiedzieć nieco więcej na temat zwiastunów i objawów tej choroby. Jak rozpoznać udar mózgu i w jaki sposób dbać o podopiecznego, który go przeszedł?
Czym jest udar mózgu?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje udar jako „nagłe ogniskowe lub uogólnione zaburzenie czynności mózgu, które utrzymuje się powyżej 24 godzin i może prowadzić do śmierci”. Podczas wystąpienia udaru mózg jest niedotleniony (niedokrwiony) albo występuje krwotok wewnętrzny. Większość tego typu zdarzeń chorobowych wiąże się z brakiem dopływu krwi do mózgu – mówimy więc o tak zwanym udarze niedokrwiennym. Natomiast 15% wszystkich udarów spowodowanych jest wylewem krwi do mózgu. Może również dojść do udaru podpajęczynówkowego.
Osoba po udarze mózgu zachowuje się zupełnie inaczej. Można odnieść wrażenie, że jej samopoczucie jest spowodowane piciem alkoholu – chory mówi nieskładnie, bełkotliwie, ma trudności z chodzeniem i utrzymaniem równowagi. Może też skarżyć się na podwójne widzenie. Tego typu objawy u podopiecznego powinny Cię więc zaniepokoić. Trzeba szybko zareagować, gdyż udar mózgu może wyrządzić w organizmie bardzo duże szkody. Chwilowe zaburzenia wzroku, mowy, chodzenia, a także utrata przytomności, mogą prowadzić do trwałej niepełnosprawności. Nie należy więc bagatelizować objawów udaru, ale jak najszybciej zadzwonić po pomoc medyczną.
Jak długo żyją seniorzy po udarze mózgu? Statystyki mogą zaniepokoić. Według nich co trzecia osoba umiera w ciągu trzech miesięcy od wystąpienia objawów choroby. To jednak nie wszystko. Konsekwencją udaru są także trudności w codziennym funkcjonowaniu chorej osoby. Zaliczamy do nich przede wszystkim:
- niepełnosprawność ruchową: niedowład albo porażenie części ciała,
- problemy z przełykaniem,
- inkontynencję,
- zaburzenia mowy, rozumienia i pamięci,
- odleżyny wynikające z braku ruchu,
- izolację, zamknięcie się w sobie,
- problemy psychologiczne i emocjonalne spowodowane nagłym pogorszeniem stanu zdrowia.
Pobyt w szpitalu po udarze nie jest długi, a po powrocie do domu należy kontynuować rehabilitację. Troska o powrót seniora do zdrowia spoczywa więc na jego krewnych oraz na Tobie – jako opiekunce. Dobrze jest więc poszerzyć nieco wiedzę o postępowaniu z osobą po udarze, o ćwiczeniach, jakie można wykonywać. Poniżej znajdziesz kilka przydatnych wskazówek, które pomogą Ci opiekować się chorym podopiecznym.
Opieka nad seniorem po udarze mózgu
Osoba po przebytym udarze wychodzi ze szpitala po 7-12 dniach. Jeżeli po ich upływie stan pacjenta jest stabilny i nie ma przeciwwskazań do powrotu, lekarz zezwala na opiekę w warunkach domowych. Pierwsze dni w domu mogą być jednak dla seniora dość trudne. Nie jest on już tak sprawny, jak jeszcze dwa tygodnie wcześniej. Mimo tego nie powinnaś wyręczać go w czynnościach, które może wykonać samodzielnie. Oczywiście możesz mu pomagać, ale warto dać choremu poczucie sprawczości. Zadbaj jedynie o to, by domowa przestrzeń była przyjazna dla osoby starszej. Usuń wszelkie przedmioty, o które chory może się potknąć. Zwiń dywaniki, pantofle odstaw do kąta, krzesła przysuń blisko stołu, a sprzęty do rehabilitacji umieść pod ścianami. Dzięki temu podopiecznemu łatwiej będzie się poruszać.
Do twoich obowiązków nadal będą należeć zabiegi pielęgnacyjne, pomoc w ubieraniu i poruszaniu się. Prawdopodobnie w pierwszych dniach po powrocie do domu będzie Ci w tym pomagać pielęgniarka środowiskowa. Trzeba bowiem wziąć pod uwagę aktualny stan seniora i wytyczne lekarskie. Przeprowadzane zabiegi powinny zapobiegać zakażeniom układu oddechowego i dróg moczowych, a także powikłaniom spowodowanym unieruchomieniem. Będziesz też współpracować z fizjoterapeutą, który zaprezentuje ćwiczenia pobudzające porażone mięśnie do aktywności. Twoje zadanie to przede wszystkim asystowanie w treningu i zapewnienie seniorowi bezpieczeństwa. Ćwiczenia, szczególnie na początku, nie będą dla niego łatwe. Jednak mimo wszystko nie warto wyręczać osoby starszej, ale jedynie jej pomagać i motywować do pracy. Tylko w ten sposób chory ma szansę na stopniowe odzyskiwanie sprawności.
Udar mózgu: rehabilitacja i aktywizacja chorego
Wielu seniorów po udarze zmaga się z niedowładem ręki. Jest to dolegliwość, która znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie – zwłaszcza jeśli dotyczy ręki prawej. Jak możesz pomóc podopiecznemu? Zachęcaj go do aktywizowania chorej kończyny, chociażby poprzez umieszczanie przedmiotów w jej zasięgu. Możesz też ułożyć podopiecznego na wznak, a pod kolana podłożyć poduszkę lub wałek. Zwróć uwagę na rękę: postaraj się, żeby była odwiedziona od ciała. Kiedy senior siedzi, podłóż poduszkę pod zdrowy pośladek. Utrzymuj chory bark w pozycji wysuniętej do przodu. Poleć seniorowi, żeby wyprostował łokcie i splótł palce dłoni. Podczas przemieszczania się na wózku niech osoba starsza kładzie chore ramię na poduszce, tak, aby nie opadało.
Jak długo regeneruje się mózg po udarze? To zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta: od wieku, przebytych chorób, stylu życia. Zawsze jednak możesz pomóc podopiecznemu w szybszym powrocie do zdrowia. Niezbędna okaże się tutaj rehabilitacja logopedyczna, odbywana we współpracy z terapeutą zaburzeń mowy. Senior powinien regularnie wykonywać ćwiczenia. Pomogą mu one usprawnić mowę i umiejętności pisania oraz czytania, które zaburzył udar mózgu. Ważna jest również rehabilitacja obejmująca codzienne czynności. Twoją główną rolą jest towarzyszenie choremu i jego asekuracja. Jeżeli senior jest w stanie zrobić coś samodzielnie, nie wyręczaj go. Bądź jego kibicem: zachęcaj go do podejmowania prób, mimo że na początku mogą kończyć się niepowodzeniem. Powrót do zdrowia po udarze nie jest łatwy i może trwać długo. Okazuj więc osobie starszej swoje wsparcie i wspólnie cieszcie się każdym, nawet małym sukcesem.