Praca opiekunki w Niemczech to nie tylko pomoc przy codziennych czynnościach, takich jak higiena, posiłki czy podawanie leków. To także – a może przede wszystkim – obecność, uważność i wsparcie emocjonalne. Wiele seniorek i seniorów, szczególnie mieszkających osobno lub z ograniczoną mobilnością, zmaga się z osamotnieniem, depresją czy lękiem. Troska o zdrowie psychiczne podopiecznego jest więc tak samo ważna, jak dbałość o jego samopoczucie fizyczne. W naszym najnowszym artykule opowiemy Ci, jak możesz realnie wspierać psychikę seniora i tworzyć atmosferę, która pomoże mu lepiej przeżywać każdy dzień.
Problemy z psychiką wśród osób starszych
Kiedy mówimy o chorobach seniorów, w przeważającej większości myślimy o schorzeniach fizycznych, immunologicznych albo neurodegeneracyjnych. Przewlekłe bóle, trudności w chodzeniu, zapominanie ważnych rzeczy są dla nas objawami, że w organizmie podopiecznego dzieje się coś poważnego. Niestety, osoby starsze cierpią także na choroby, których nie widać na pierwszy rzut oka. Mowa tu o schorzeniach natury psychologicznej. Ich źródłem nie jest genetyka lub niezdrowy tryb życia, ale często wydarzenia, które miały miejsce w życiu seniora. Śmierć bliskiej osoby, przeprowadzka, przejście na emeryturę, trudności finansowe, odosobnienie – wszystko to może skutkować załamaniem się psychiki podopiecznego. Jakie zaburzenia najczęściej obserwuje się u osób starszych?
- Depresja – określana zwykle jako depresja wieku starczego, ponieważ może się objawiać inaczej, niż w przypadku młodszych osób. Symptomami depresji u seniora bywają: większa nerwowość, drażliwość, irytacja, przemęczenie, problemy ze snem, pogorszenie pamięci i koncentracji. Niestety, zdarza się, że seniorom towarzyszą myśli samobójcze – dlatego depresji nie należy lekceważyć.
- Nerwica – dziś nazywana zaburzeniami lękowymi. Objawami lęku mogą być pocenie, bóle głowy, kołatania serca, uczucie ogólnego niepokoju, drażliwość. Mogą się też pojawiać ataki paniki albo strach przed wychodzeniem z domu.
- Psychoza – zdarza się stosunkowo rzadko, ale warto o niej pamiętać. W przebiegu choroby pojawiają się omamy, urojenia, izolacja od ludzi, apatia.
- Zespół zachodzącego słońca – jak sama nazwa wskazuje, objawy występują wieczorem. Dochodzi do omamów wzrokowych, dezorientacji, nerwowości i nadmiernego pobudzenia.
Jak dbać o zdrowie psychiczne seniora?
Jeżeli u podopiecznego zdiagnozowano jakiekolwiek zaburzenia psychiczne, należy je leczyć. Odpowiednio dopasowana farmakoterapia i psychoterapia pod okiem specjalistów pomogą mu na nowo cieszyć się życiem. Kluczem do sukcesu jest jednak właściwa i szybka diagnoza, zwłaszcza w przypadku depresji. Natomiast gdy senior jest całkowicie zdrowy, wystarczą działania profilaktyczne. Konieczna będzie odpowiednia dieta, która wspiera zdrowie psychiczne – bogata w warzywa strączkowe i ciemnozielone, orzechy, produkty zbożowe, tłuste ryby i fermentowane napoje mleczne. Niezbędna okaże się też aktywność umysłowa i społeczna. Senior powinien regularnie spotykać się z ludźmi, których lubi, uczestniczyć w życiu lokalnej społeczności. Dobrym ruchem jest też nauka nowych umiejętności, na przykład języków, a także gra w szachy, czytanie książek i rozwiązywanie krzyżówek. Być może któraś z tych rozrywek stanie się dla podopiecznego nowym hobby? Pasja to sposób na relaks, a ten z kolei doskonale działa na psychikę osoby starszej.
Dbanie o zdrowie psychiczne seniora powinno jednak zacząć się od ruchu. Już półgodzinny spacer w otoczeniu natury wzmaga produkcję endorfin, czyli hormonów odpowiedzialnych za dobre samopoczucie. A po spacerze dobrze będzie się zrelaksować. Krótka drzemka, medytacja czy ćwiczenia oddechowe sprawdzą się doskonale. W ponure jesienne lub zimowe dni zadbaj o to, by otoczenie seniora było dobrze oświetlone. Istnieją specjalne lampy imitujące światło słoneczne, które pozytywnie wpływają na nastrój.
Zdrowie psychiczne podopiecznego: ważna rola opiekunki
Często z upływem lat w życiu seniora wiele się zmienia. Niektórzy podopieczni mierzą się z utratą partnera, inni z ograniczeniami ruchowymi, a jeszcze inni z problemami z pamięcią czy poczuciem, że „świat idzie naprzód, a oni zostają z tyłu”. To może prowadzić do smutku, frustracji, a nawet depresji. Twoja empatia i zrozumienie są tu bezcenne. Nie musisz jednak od razu stawiać diagnozy psychologicznej. Najważniejsza jest Twoja obecność. Dla wielu starszych osób opiekunka to jedyna bliska osoba, z którą mają regularny kontakt. To ogromna odpowiedzialność, ale i szansa. Możesz sprawić, że senior poczuje się ważny, potrzebny i… po prostu lubiany. Jak osiągnąć ten cel?
- Słuchaj z sercem. Nie tylko wtedy, gdy podopieczny mówi coś ważnego, ale także wtedy, gdy opowiada po raz dziesiąty tę samą historię.
- Utrzymuj rytuały. Poranna kawa przy stole, wspólne oglądanie ulubionego serialu czy codzienny spacer – to wszystko daje seniorowi poczucie bezpieczeństwa.
- Zachowuj cierpliwość i szacunek. Mów spokojnie, unikaj zdrobnień (osoby starsze ich nie lubią) i nie traktuj podopiecznego jak dziecko.
Bardzo ważna jest też aktywizacja mózgu seniora. Umysł, podobnie jak ciało, potrzebuje regularnego „treningu”. Nawet drobne aktywności mogą poprawić samopoczucie i opóźnić procesy otępienne. Co możesz robić z podopiecznym? Na przykład grajcie razem w domino, warcaby, memory lub karty, czytajcie książki, gazety albo rozwiązujcie krzyżówki. Zachęcaj go do wspominania, opowiadania o dzieciństwie, o członkach rodziny. Może razem stworzycie album ze zdjęciami? Pamiętaj, że tu nie chodzi o wielkie rzeczy, ale o regularność i zaangażowanie.
Podbuduj psychikę seniora
Pozwól też seniorowi decydować o niektórych sprawach. Zbyt często osoby starsze mają wrażenie, że nikt ich już nie słucha, że wszystko za nich robią inni. A przecież wciąż mają w sobie siłę i sprawczość. Dlatego pozwalaj seniorowi samodzielnie decydować, co zje na śniadanie czy obiad. Jeśli jest w stanie, niech sam składa pranie lub podlewa kwiaty. I zawsze pytaj go o zdanie – pokażesz mu, że jego opinia się liczy. Bądź w tym wszystkim czujna. Jeśli zaobserwujesz niepokojące objawy, jak nagłe wycofanie i niechęć do rozmów, zmiany w apetycie, higienie snu, w nastroju, brak chęci do wykonywania codziennych czynności czy zapominanie oczywistych rzeczy, porozmawiaj z rodziną lub lekarzem. Wczesna reakcja może okazać się kluczowa.
Jako opiekunka w Niemczech jesteś kimś więcej niż tylko wsparciem w domowych obowiązkach. Przede wszystkim stajesz się dla seniora towarzyszką dnia codziennego, wsparciem emocjonalnym, nierzadko powierniczką. Dbanie o jego zdrowie psychiczne to nie dodatkowy obowiązek – to ta część pracy, która może dawać najwięcej satysfakcji. Twój uśmiech, obecność, cierpliwość i troska sprawiają bowiem, że życie podopiecznego jest pełniejsze i bardziej pogodne.