Proces starzenia obejmuje cały organizm seniora – także jego skórę. Wraz z wiekiem coraz bardziej traci ona na elastyczności, jest wrażliwsza i bardziej podatna na choroby. Dlatego opiekunka, która zajmuje się osobą starszą, powinna zwrócić szczególną uwagę na kondycję jej skóry. Chcesz wiedzieć, jak dbać o skórę seniora na co dzień? Przeczytaj nasz artykuł. Dowiesz się, jakie zmiany skórne zachodzą u osoby starszej i które z nich mogą być groźne dla zdrowia. Poznasz sposoby pielęgnacji skóry i nauczysz się rozpoznawać najczęściej występujące choroby.
Przyczyny powstawania zmian na skórze seniora
Co jest przyczyną zmian skórnych, które pojawiają się u osób starszych? Zwykle jest to po prostu upływ czasu i związany z nim proces starzenia. To jednak nie wszystko. Na kondycję skóry wpływają też czynniki zewnętrzne: ekspozycja na słońce, nawyki żywieniowe i tryb życia. Jedną z najbardziej widocznych zmian jest mniejsza elastyczność skóry. Na skutek zmniejszenia produkcji kolagenu i elastyny skóra traci jędrność i pojawiają się coraz wyraźniejsze zmarszczki. Kolagen oraz elastyna są podstawowymi białkami tkanki łącznej; produkują je komórki skóry, czyli fibroblasty. Inną zmianą, która zachodzi w skórze seniora, jest zmniejszenie grubości podskórnej warstwy tłuszczowej. Z tego powodu podopiecznemu może być zimniej, a skóra jest cieńsza i mniej odporna na podrażnienia. Z upływem lat zanikają również gruczoły łojowe, które dotąd były swoistą barierą ochronną skóry. Bez nich skóra staje się przesuszona i łuszcząca, a ze względu na wolniejszy przepływ krwi trudniej się goi.
U wielu seniorów pojawiają się też tak zwane plamy wątrobowe. Nierzadko opiekunki zadają sobie pytanie: czy te zmiany skórne są groźne? Niekoniecznie. Plamy wątrobowe, zwane też plamami starczymi, to płaskie przebarwienia widoczne na skórze. Ich kolor zazwyczaj waha się od jasno- do ciemnobrązowego, mają maksymalnie kilkanaście milimetrów i nieregularny kształt. Powstają na skutek wzrostu liczby i aktywności melanocytów w organizmie. Są to komórki, które produkują melaninę, czyli kluczowy dla skóry barwnik. W podeszłym wieku jest ich coraz więcej, głównie na skutek nadmiernego wystawiania skóry na promienie słoneczne. Inne przyczyny to chociażby zmiany hormonalne, dziedziczność czy przyjmowanie leków zwiększających wrażliwość na promieniowanie UV. Na szczęście plamy wątrobowe zwykle nie są zagrożeniem dla zdrowia, nie powodują też bólu ani dyskomfortu. Warto jednak ograniczyć przebywanie seniora na słońcu – to zwiększa ryzyko wystąpienia poważniejszych chorób, w tym także nowotworów skóry.
Jakie zmiany skórne powinny Cię zaniepokoić?
Opiekując się osobą starszą, trzeba być wyczulonym na każdą zmianę, jaka zachodzi w jej zachowaniu i wyglądzie. Choroby skórne potrafią przez długi czas dawać tylko znikome objawy, które łatwo zbagatelizować. A warto wiedzieć, że ich wczesne rozpoznanie daje szansę na szybsze wyleczenie. Które choroby skórne są szczególnie niebezpieczne u starszych dorosłych?
- Grzybica – tutaj pierwszym objawem jest zwykle czerwona, swędząca wysypka. Pojawia się zwłaszcza w ciepłych i wilgotnych miejscach: między palcami stóp, w pachwinach, na skórze głowy pod włosami. W miarę rozwoju choroby mogą wystąpić ogniska zapalne, pęknięcia i brunatne łuski. Grzybica może pojawić się też na paznokciach. Gdy zauważysz niepokojące objawy, jak najszybciej umów podopiecznego do lekarza. Specjalista przepisze specjalne kremy lub maści, a czasami też leki doustne.
- Łuszczyca – podobnie jak przy grzybicy, najpierw na skórze pojawiają się czerwone, swędzące plamy. Różnicą jest jednak ich wygląd – tutaj pokrywają się srebrzystymi łuskami. Ogniska zapalne pojawiają się na łokciach, kolanach, na głowie i w dolnej części pleców. Łuszczycę leczy się za pomocą specjalnych maści kortykosteroidowych, leków z witaminą D i leków przeciwzapalnych.
- Łojotokowe zapalenie skóry – objawia się tłustą, zaczerwienioną skórą oraz żółtymi łuskami. Atakuje twarz w okolicach nosa, brwi i uszu, a także skórę głowy. Przyczyną powstania tej choroby jest zbyt duża aktywność gruczołów łojowych, zaburzenia odporności, zła dieta, nieodpowiednia higiena oraz zaburzenia hormonalne.
- Róża – jest to ostra infekcja bakteryjna, wysoce zakaźna. Objawia się gwałtownym zaczerwienieniem skóry, zwykle na nodze albo na twarzy. Rozogniona plama wyraźnie odróżnia się od reszty skóry. Chory może skarżyć się na obrzęk, ból, gorączkę i złe samopoczucie. Róży nie należy lekceważyć, gdyż może prowadzić do poważnych powikłań.
- Odleżyny – narażeni są na nie zwłaszcza podopieczni obłożnie chorzy bądź też poruszający się na wózku. Odleżyny pojawiają się na skutek nierównomiernego nacisku na tkanki skóry i dotyczą zwykle pięt, łokci, bioder, barków, pleców czy tylnej części głowy. W początkowej fazie pojawia się zaczerwienienie, a później obrzęk, uszkodzenie naskórka, aż do otwartych ran i martwicy tkanek. Opiekunka powinna zapobiegać odleżynom poprzez częste zmiany pozycji chorego i regularną higienę. Dobrze, gdy senior ma do dyspozycji materac przeciwodleżynowy.
Dbaj o skórę podopiecznego na co dzień
Opiekunka osoby starszej ma za zadanie dbać o jej zdrowie i samopoczucie. Do tego obowiązku można więc (a nawet trzeba) zaliczyć obserwację skóry seniora. Najlepszą porą będzie wieczorna wizyta w łazience. Podczas standardowych czynności higienicznych obejrzyj dokładnie skórę podopiecznego. Sprawdź, czy nie pojawiły się na niej żadne niepokojące zmiany skórne. Zwróć szczególną uwagę na fałdy skóry, okolice piersi (u kobiet), pachwiny, podudzia, skórę głowy oraz na paznokcie u stóp. Twój niepokój powinno wzbudzić zaczerwienienie skóry, pęcherze, owrzodzenia, nadmierna suchość i łuszczenie się skóry oraz nietypowe przebarwienia czy znamiona zmieniające kształt, wielkość lub kolor.
Kolejnym krokiem jest odpowiednia pielęgnacja skóry. Do mycia używaj łagodnych kosmetyków, a także unikaj intensywnego szorowania gąbką. Każdego dnia po kąpieli nawilżaj skórę seniora kremem lub balsamem. W ich składzie powinna się znaleźć gliceryna lub lanolina, które pomagają utrzymać skórę w dobrej kondycji. Warto też wiedzieć, jak chronić skórę przed słońcem. Latem podopieczny powinien stosować krem z wysokim filtrem UV oraz nosić lekkie nakrycie głowy. Nie bez znaczenia jest również dieta. Sucha skóra potrzebuje nawilżenia także od środka, dlatego zachęcaj seniora do picia wody. Jak jeszcze nawodnić skórę? Najlepiej spożywać produkty bogate w witaminę C, jak cytrusy, truskawki, pomidory, papryka, kapusta, ziemniaki. W upalne dni podsuń podopiecznemu arbuza, który doskonale nawodni organizm.
Zmiany skórne u seniorów często są niegroźne, ale to nie oznacza, że można je lekceważyć. Każda z nich może być bowiem pierwszą oznaką poważnej choroby. Warto więc codziennie obserwować skórę podopiecznego i odpowiednio o nią dbać. Dzięki temu opiekunka ma szansę nie tylko zdusić w zalążku wiele problemów zdrowotnych, ale też znacznie poprawić komfort życia seniora.