Sen jest jedną z podstawowych potrzeb organizmu. Bez niego nie da się prawidłowo funkcjonować. Problemy ze snem to gorsze samopoczucie, kłopoty z koncentracją, a także pogarszający się stan zdrowia. Zdrowy sen jest bardzo ważny dla układu nerwowego, sercowo-naczyniowego oraz odporności. Także u seniora już jedna nieprzespana noc skutkuje zmęczeniem, rozdrażnieniem i spadkiem motywacji. Zobacz, co możesz zrobić, żeby pomóc podopiecznemu cierpiącemu na bezsenność.
Przyczyny bezsenności u osób starszych
Na bezsenność narażone są nie tylko młode osoby. Może się ona rozwinąć też u seniora. Do zaburzeń snu u osób starszych dochodzi najczęściej na skutek:
- gwałtownych emocji lub przewlekłego stresu
- zmian w trybie życia albo w rytmie dnia codziennego
- ostrego przebiegu chorób
- wpływu przyjmowanych lekarstw na rytm dobowy seniora
- schorzeń układu nerwowego, sercowo-naczyniowego, oddechowego, pokarmowego, moczowego
- dolegliwości bólowych
- nokturii (konieczność nocnego oddawania moczu)
- zaburzeń psychicznych (depresja, schizofrenia, zespoły otępienne)
O ile pierwsze trzy powody bezsenności są zwykle krótkotrwałe i łatwe do opanowania, o tyle pozostałe wymagają specjalistycznej pomocy lekarskiej. Jeśli Twój podopieczny nie może zasnąć, warto na początku poszukać przyczyn. Wtedy będzie można wdrożyć odpowiednie leczenie.
Demencja a problemy ze snem seniora
Jednym z powodów bezsenności u osoby starszej jest demencja. To choroba, na którą cierpi coraz większa liczba seniorów. Jeżeli więc pracujesz w opiece nad osobami starszymi, dobrze będzie poszerzyć wiedzę na jej temat. U wielu chorych obserwuje się tak zwany „syndrom zachodzącego słońca”. W godzinach wieczornych senior staje się drażliwy, zaniepokojony, zdezorientowany. Może dojść nawet do agresywnych zachowań. To powoduje dłuższy czas zasypiania i trudności w wyciszeniu się.
Alzheimer często jest przyczyną zaburzeń snu u osób starszych. Według lekarzy może to mieć związek z masową utratą komórek nerwowych w mózgu. Niektórzy specjaliści uważają, że sama bezsenność zwiększa ryzyko zachorowania na choroby otępienne. U seniora, który ma przewlekłe problemy z zasypianiem, po pewnym czasie można zauważyć pogorszenie stanu zdrowia. Osoba starsza ma wyraźnie słabszą pamięć, trudności ze skupieniem uwagi i logicznym myśleniem. Jeśli proces ten będzie postępował, istnieje niebezpieczeństwo zachorowania na Alzheimera.
Co może zrobić opiekun seniora?
Seniorzy często odczuwają potrzebę robienia sobie drzemek w ciągu dnia. Wiąże się to głównie ze znużeniem i znudzeniem. Jeśli więc stan zdrowia Twojego podopiecznego na to pozwala, angażuj go w codzienne zajęcia. Spokojny spacer, czas spędzony w ogrodzie, a nawet wykonanie drobnych domowych prac pozwolą walczyć z nudą. A po południu lub wieczorem możesz zachęcić seniora do umysłowej rozrywki. Doskonałym pomysłem będą krzyżówki, gry planszowe, puzzle lub karty. Dzięki temu dzień będzie dla podopiecznego ciekawszy.
U osób w podeszłym wieku występuje też naturalne skrócenie i spłycenie snu. Powodem jest zmniejszone wydzielanie melatoniny. Jak walczyć z tego typu bezsennością? Najlepszym wyjściem będzie wprowadzenie stałego rytmu dobowego i wyznaczonych pór zasypiania. Gdy senior zrezygnuje ze spontanicznych drzemek w ciągu dnia, jakość jego snu znacznie wzrośnie. Na rynku są co prawda dostępne leki i suplementy na bezsenność – nie podawaj ich jednak bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
Leczenie bezsenności u osób starszych
Pierwszym krokiem będzie poinformowanie lekarza o bezsenności seniora. Specjalista postawi diagnozę i zaleci odpowiednie postępowanie. Ty, jako opiekun, również możesz pomóc podopiecznemu. Przede wszystkim zadbaj o higienę jego snu. Wspomnieliśmy już o stałych porach zasypiania. Ważne są również komfortowe warunki. Przed snem ogranicz seniorowi bodźce i emocje. Jeżeli źródłem napięć czy niepokoju osoby starszej jest wieczorna toaleta, lepiej wykonać ją wcześniej. W rozmowach wieczornych poruszaj tematy, które nie powodują pobudzenia seniora. Możesz również pomóc mu w wyciszeniu się, ograniczając stopniowo hałas i światło w domu. Istotna jest też pora kolacji – nie później niż na godzinę przed położeniem się spać. Zadbaj o wywietrzenie sypialni, wygodne łóżko i czystą pościel.
Zatroszcz się także o swój sen
Wypoczęty opiekun lepiej wykonuje swoje obowiązki – to wie każdy, kto choć raz pracował w opiece za granicą. Jednak sen opiekuna jest w dużej mierze uzależniony od snu jego podopiecznego. Zdarza się, że oferty pracy w Niemczech czy Anglii obejmują również wstawanie w nocy. Mimo wszystko da się wyrobić nawyki, które poprawią jakość snu. Jak to zrobić? Przede wszystkim kłaść się i wstawać o podobnych porach. Po południu lepiej unikać kawy, a wieczorem wybrać książkę zamiast telefonu lub telewizora. Eksperci radzą też, żeby problemy dnia codziennego zostawić „za drzwiami sypialni” i nie rozmyślać o nich w łóżku. To gwarantuje spokojny sen.