Trudności z jedzeniem to jedna z najbardziej przykrych przypadłości u seniorów. Gdy podopieczny z jakiegoś powodu nie może przełknąć posiłku, ratunkiem jest dieta płynna. Najczęściej stosuje się ją u chorych leżących, ale też u osób z chorobami układu pokarmowego czy przygotowujących się do operacji. Korzystają z niej także seniorzy cierpiący na choroby przewlekłe, którzy – ze względu na wiek czy stan zdrowia – nie są w stanie gryźć pokarmu. Jak wygląda jadłospis na diecie płynnej? Kiedy warto skorzystać z takiego rozwiązania? Sprawdź!
Problemy zdrowotne seniora a dieta płynna
Organizm seniora nie działa już tak dobrze, jak kiedyś – wraz z upływem lat jego funkcjonowanie się pogarsza. Widać to przede wszystkim na przykładzie trawienia i ogólnej pracy układu pokarmowego. Osoba starsza może zmagać się z ubytkami uzębienia, które sprawiają, że gryzienie i żucie staje się trudniejsze. Zanikają też struktury języka odpowiedzialne za odczuwanie smaków. I wreszcie warto wspomnieć o zaburzeniach perystaltyki przełyku, na skutek których senior może mieć problemy z połykaniem jedzenia. Do tego zanikają komórki odpowiadające za wydzielanie soków trawiennych, a w jelicie cienkim zachodzą coraz poważniejsze zmiany. Nic więc dziwnego, że osoby starsze skarżą się na problemy trawienne dużo częściej, niż młodzi ludzie. Na dodatek są one bardziej narażone na niedobory witamin i składników odżywczych, co wzmaga ryzyko niedożywienia. Nie bez znaczenia pozostają też choroby przewlekłe, jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, nowotwory, udar mózgu, choroba Parkinsona.
Płynną dietę zaleca się w wielu sytuacjach. Jej stosowanie pomaga zredukować masę ciała, dostarczyć witamin i minerałów, a także wspiera w leczeniu wrzodów żołądka. Zanim jednak zastosujesz ją u swojego podopiecznego, skonsultuj się z lekarzem. Nieumiejętne korzystanie z diety płynnej może bowiem bardziej zaszkodzić, niż pomóc. Jej głównym zadaniem jest bowiem oczyszczenie przewodu pokarmowego i odciążenie go. W ten sposób przygotowuje się organizm do ewentualnego zabiegu. Oczywiście na samych płynach dieta się nie kończy. W zależności od zaleceń można wprowadzać do menu puree, przeciery, namoczone, lekkostrawne pieczywo. Taka dieta jest więc mało energetyczna i zawiera niewielkie ilości błonnika. Dlatego w miarę możliwości zaleca się, by korzystać z niej jedynie przez krótki czas. Co zatem robić w przypadku, gdy leżący lub chory senior musi pozostać na diecie płynnej?
Jadłospis na diecie płynnej
Co może jeść senior, któremu zaleca się płynną dietę? Przede wszystkim różnego rodzaju zupy kremy, buliony warzywne, smoothie, a także kleiki, koktajle i jogurty. Między posiłkami osoba starsza może pić wodę, herbaty ziołowe i napary, a także mleko. Specjaliści doradzają, by podawać posiłki 4-5 razy dziennie. Co powinno znaleźć się w menu podopiecznego pozostającego na diecie płynnej?
- węglowodany: rozmoczony czerstwy chleb (pszenny), drobnoziarniste kasze, rozdrobnione biszkopty i sucharki, mąka;
- warzywa: przede wszystkim gotowane, puree z ziemniaków, koktajle warzywne, sok pomidorowy;
- owoce: także gotowane, a oprócz tego świeże soki owocowe, przetarte i zblendowane owoce;
- mleko i jego przetwory: jogurty naturalne, twaróg;
- gotowane na miękko jajka;
- chude mięso i wędliny: cielęcina, indyk, kurczak, polędwica;
- chude ryby: dorsz, szczupak, morszczuk, sandacz;
- zdrowe tłuszcze: świeże masło, śmietana, olej rzepakowy, oliwa z oliwek awokado;
- słodkie przekąski: miód, cukier, kompot z owoców, kisiel.
Z menu natomiast trzeba wykluczyć produkty bogate w błonnik pokarmowy, czyli surowe warzywa i owoce, brązowy ryż, pieczywo razowe, mąkę razową, pełnoziarniste makarony i grube kasze.
Dieta płynna nieraz stanowi dla opiekunki wyzwanie. Może się wydawać, że lista dozwolonych potraw jest bardzo krótka. Jednak przy odrobinie chęci i kreatywności (oraz dzięki naszym radom) będziesz w stanie stworzyć smaczne i pożywne posiłki dla seniora. Pamiętaj tylko, by unikać smażenia, grillowania i podpiekania potraw. Za to do woli możesz gotować posiłki w wodzie i na parze czy piec je bez dodatku tłuszczu. Powinny być świeże, ewentualnie raz podgrzane w mikrofalówce. Smoothie i koktajle po zmiksowaniu przechowuj w lodówce, w szklanych pojemnikach.
Dieta płynna: przykładowe menu
Śniadanie: biały ryż na mleku z musem jabłkowym.
Drugie śniadanie: koktajl warzywny z soku marchwiowego, gotowanej pietruszki i jabłka.
Obiad: zupa krem z jarzyn, pulpety z indyka zmiksowane z puree ziemniaczanym i mlekiem.
Podwieczorek: mus z jabłek z cynamonem (rozcieńczony).
Kolacja: gotowane jajka z pieczywem z awokado (rozcieńczone kremem jarzynowym).
Tworząc posiłki, nie zapominaj o żadnym ze składników odżywczych: węglowodanach, białkach i tłuszczach. Dieta płynna bogata w białka i tłuszcze nazywana jest dietą płynną wzmocnioną. To właśnie ją lekarze i dietetycy zalecają osobom, które nie mogą być żywione w tradycyjny sposób.
Korzyści ze stosowania diety płynnej
Dieta płynna jest jedną z często stosowanych diet dla seniora po 80. roku życia. Doskonale sprawdza się w dolegliwościach trawiennych, zaburzeniach połykania czy w leczeniu niedożywienia. Jest łatwostrawna i szybka w przygotowaniu. Wzmocniona dieta płynna pozwala na dostarczenie organizmowi wszystkich potrzebnych składników odżywczych. Dzięki swojej konsystencji pokarm jest łatwiej przyswajalny i łagodniejszy dla przewodu pokarmowego. Płynny posiłek można też z powodzeniem wzbogacić o dodatkowe kalorie, dodając do niego oliwę, masło, zmielone orzechy, śmietanę, rozdrobnione banany. Dodatkowo płyny pozwalają uzupełnić dzienną podaż wody.
Właściwie zbilansowana dieta płynna powinna w zupełności pokrywać codzienne zapotrzebowanie kaloryczne. Warto jednak przed i w trakcie jej stosowania na bieżąco konsultować się z lekarzem lub dietetykiem. W ten sposób można uniknąć następstw niechęci do jedzenia, braku apetytu czy zmian smaku u podopiecznego. Senior pozostający na diecie płynnej powinien pozostawać pod opieką specjalisty. Dzięki temu nie będzie ryzyka wystąpienia niedoborów pokarmowych.