Problemy ze słuchem dotyczą wielu współczesnych seniorów. Pierwsze symptomy pojawiają się zwykle po 60. roku życia i pogłębiają się wraz z upływem lat. Osobie w wieku około 80 lat mogą już znacznie utrudniać życie. Trudno jej bowiem porozumieć się z innymi, usłyszeć, co mówi rodzina czy opiekunka i właściwie odpowiedzieć na ich pytania. Jak opiekować się seniorem cierpiącym na niedosłuch lub niesłyszącym? Co możesz zrobić, żeby ułatwić podopiecznemu życie? Mamy dla Ciebie kilka przydatnych wskazówek.
Problemy ze słuchem: najczęstsze przyczyny
Główną przyczyną pogarszania się słuchu jest starzenie organizmu. W uchu wewnętrznym obecne są komórki receptorowe, które z upływem lat ulegają coraz większym uszkodzeniom. Nie są więc w stanie funkcjonować już tak dobrze, jak dawniej. W efekcie senior stopniowo traci zdolność słyszenia niektórych dźwięków. Na początku słyszy je po prostu nieco słabiej, a po jakimś czasie w ogóle nie jest w stanie ich wyodrębnić. Widać to zwłaszcza na przykładzie wysokich tonów – senior może nie słyszeć dzwonka do drzwi albo gotującej się wody w czajniku. Z biegiem czasu osobie starszej jest coraz trudniej usłyszeć także niższe dźwięki.
Co wpływa na rozwój niedosłuchu u seniora? Przede wszystkim wieloletni styl życia. Mieszkańcy dużych miast czy osoby, które pracowały w hałaśliwym otoczeniu, są bardziej narażone na problemy ze słuchem. Nie bez znaczenia są też przebyte choroby, jak na przykład:
- Cukrzyca – zwłaszcza nieuregulowana. Duże wahania cukru i jego wysoki poziom we krwi mogą uszkadzać naczynia krwionośne oraz nerwy. Dotyczy to także struktur odpowiedzialnych za słyszenie dźwięków.
- Nadciśnienie – z podobnych powodów, jak cukrzyca. Tutaj jednak za uszkodzenia naczyń krwionośnych odpowiada wysokie ciśnienie krwi.
- Choroby układu krążenia – przede wszystkim miażdżyca i udar mózgu, ale także inne schorzenia dotyczące serca i naczyń krwionośnych. Choroby te mogą utrudniać przepływanie krwi do narządu słuchu. Oznacza to niedobory krwi i tlenu, a taki stan może prowadzić do uszkadzania komórek słuchowych.
Na rozwój niedosłuchu mogą wpływać też niektóre leki, jak chociażby przeciwnowotworowe, przeciwbólowe, leki na nadciśnienie, obrzęki czy ciężkie infekcje bakteryjne. W niektórych przypadkach problemy ze słuchem mogą być spowodowane chorobą ucha, np. otosklerozą. Jeśli masz podejrzenia, że Twój senior może chorować, warto umówić się na wizytę do lekarza laryngologa.
Objawy pogarszającego się słuchu
Niejedna opiekunka w Niemczech zetknęła się już z sytuacją, w której zdrowie podopiecznego nagle się pogorszyło. Ważne jest, żeby w takim momencie zareagować odpowiednio szybko – ma to szczególne znaczenie w przypadku kłopotów ze słuchem. Zwróć uwagę, czy senior:
- słyszy to, co do niego mówisz, czy musisz powtarzać swoją wypowiedź,
- ustawia radio lub telewizję głośniej, niż wcześniej,
- reaguje na dźwięk dzwonka do drzwi,
- ma problem ze słyszeniem rozmowy telefonicznej lub szeptu,
- nagle zaczął mówić głośniej, niż do tej pory,
- skarży się na dokuczliwe szumy uszne.
Jeśli zaobserwowałaś któryś z tych objawów (albo kilka z nich), jak najszybciej poinformuj o nich rodzinę seniora. Wybierz się też razem z podopiecznym do lekarza. Nieco gorszy słuch może wydawać się niewinny, ale konsekwencje, które za nim idą, są poważne. Podopiecznemu, który gorzej słyszy, trudniej jest komunikować się z innymi. Nie jest w stanie usłyszeć, co mówi do niego druga osoba, zwłaszcza w miejscach o wyższym poziomie hałasu. Często też sam niedosłyszący senior mówi cicho, mamrocze, przez co otoczenie ma problem ze zrozumieniem go. To może rodzić nieporozumienia. W efekcie podopieczny zaczyna się izolować od ludzi, nie chce wychodzić z domu. Osoba niedosłysząca nie czerpie też przyjemności z codziennych aktywności, jak słuchanie muzyki czy ulubionych audycji radiowych. Postępujące przygnębienie i niechęć do wychodzenia z domu może prowadzić do poważnych problemów emocjonalnych, a nawet do depresji.
Opieka nad seniorem niedosłyszącym
Najtrudniejszym aspektem opieki nad osobą, która ma problemy ze słuchem, jest komunikacja z nią. Kłopoty z „dogadaniem się” często rodzą frustrację opiekunki i podopiecznego. Co możesz zrobić, żeby ich uniknąć?
Jeśli chcesz nawiązać kontakt z seniorem, podejdź do niej tak, by Cię widziała. Nie rób tego znienacka; stań w zasięgu wzroku i delikatnie machnij ręką. Nawiąż kontakt wzrokowy. Musisz mieć pewność, że podopieczny Cię dostrzegł i skupił się na Tobie. Stań w odległości około 1 metra od seniora, tak, by mógł widzieć Twoje ruchy i mimikę. Jeśli osoba starsza lepiej słyszy na jedno ucho, ustaw się bliżej tego właśnie ucha. Postaraj się mówić wolno i spokojnie, używaj prostych zdań i słów. Możesz mówić nieco głośniej, ale nie krzycz ani nie wchodź na wysokie, piskliwe tony. Wspomagaj się mową ciała, gestykulacją, rysunkami, tabliczkami z napisami. Zadbaj też o dobre oświetlenie, aby senior mógł Cię bez problemu widzieć oraz wyeliminuj hałasy z zewnątrz i z wewnątrz.
Daj swojemu podopiecznemu czas na przemyślenie odpowiedzi. Staraj się nie przerywać i nie kończyć zdań za niego. Jeśli jest taka potrzeba, powtórz to, co powiedziałaś – nawet kilka razy. I nie obawiaj się prosić o powtórzenie, jeśli czegoś nie zrozumiałaś. A jeżeli okazało się, że senior źle usłyszał Twoją wypowiedź, nie zawstydzaj go, tylko spokojnie wyjaśnij pomyłkę.
Dużym ułatwieniem dla Was obojga może być aparat słuchowy. Warto zapytać lekarza o taką możliwość i skonsultować ją z rodziną podopiecznego. Pamiętaj również o regularnych wizytach u specjalisty i o badaniach słuchu. I przede wszystkim traktuj seniora z delikatnością, empatią i serdecznością. Praca w opiece w Niemczech, szczególnie nad osobą niedosłyszącą, jest trudna dla obu stron. Pozytywne i ciepłe nastawienie pomoże Wam obojgu lepiej poradzić sobie z codziennością.