Wraz z wiekiem organizm każdego z nas staje się mniej wydajny. Widać to zwłaszcza u osób po 60. roku życia, czyli u seniorów. Organy wewnętrzne starzeją się tak samo, jak człowiek, dlatego z czasem coraz gorzej funkcjonują. Dobrze widać to na przykładzie nerek, które ulegają starzeniu już po ukończeniu przez człowieka 40 lat. Co dziesięć lat nerki tracą aż 10% swojej wydolności. Trudno się więc dziwić, że tak wiele osób starszych choruje na przewlekłą niewydolność nerek. Jak powinna wyglądać opieka nad seniorem cierpiącym na choroby nerek? Odpowiedź znajdziesz w poniższym artykule.
Niewydolność nerek: czym jest?
Na początek warto opowiedzieć trochę o nerkach. Jest to parzysty narząd, który pełni ważną rolę w funkcjonowaniu organizmu. Ich zadaniem jest filtrowanie krwi i usuwanie z niej: nadmiaru wody, zbędnych produktów przemiany materii, a także toksyn. Zdarza się jednak, że nerki nie działają tak, jak należy i nie dają sobie rady z wydalaniem wymienionych „odpadów”. Powodem takiego stanu rzeczy są chociażby cukrzyca lub nadciśnienie, często spotykane u osób starszych. Schorzenia te sprawiają, że dochodzi do uszkodzenia nerek.
Jeśli trwa ono dłużej niż trzy miesiące, mówimy o przewlekłej niewydolności nerek. A to prowadzi do anemii – nerki nie są w stanie produkować białka, które transportuje tlen do wszystkich komórek organizmu. Efektem jest niedokrwistość nerkowa, której skutkiem mogą być choroby sercowo-naczyniowe. Z powodu niewydolności nerek serce jest zmuszane do intensywniejszej pracy, aby móc zaopatrzyć wszystkie narządy w ciele w tlen. Na dodatek zmniejsza się wydalanie fosforanów, które razem z wapniem odkładają się w tkankach, co może skutkować zawałem serca albo udarem.
Nieleczona i ciągle postępująca przewlekła choroba nerek prowadzi do ich skrajnej niewydolności. W takim stanie pacjent musi podjąć leczenie nerkozastępcze – hemodializę, dializę otrzewnową albo przeszczep.
Przyczyny i objawy niewydolności nerek
Główną przyczyną chorób nerek jest, jak już wspomnieliśmy, samo starzenie się organizmu. Jednak w przypadku seniorów nie tylko ono wpływa na ryzyko zachorowania. Innymi powodami są na przykład choroby przewlekłe: miażdżyca, nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca, a także ogólnie zmniejszona odporność organizmu. Na baczności powinni się mieć podopieczni zażywający nefrotoksyczne leki. U osób starszych łatwo też o odwodnienie, a to zaburza pracę nerek.
Warto więc obserwować seniora i zwracać uwagę na specyficzne objawy, które mogą się pojawić. Są to chociażby:
- nagła utrata wagi,
- niedokrwistość,
- zmęczenie i ospałość, problemy ze snem,
- brak apetytu,
- nudności, wymioty,
- bóle kości i stawów.
Jeżeli zauważysz któreś z powyższych symptomów, doradź rodzinie podopiecznego, by umówiła go do nefrologa. Specjalista zdiagnozuje problem i będzie w stanie dobrać odpowiednie leczenie. Liczy się tutaj jak najszybsze rozpoznanie choroby, dlatego nie zwlekaj z poinformowaniem bliskich seniora. W późniejszych stadiach schorzenia może być bowiem konieczna nawet dializa lub transplantacja. Póki nerki nie zostały jeszcze trwale uszkodzone, jest duża szansa, że wystarczą leki.
Jak leczyć niewydolność nerek i czy można jej zapobiec?
Jeśli w przypadku Twojego podopiecznego istnieje ryzyko zachorowania na niewydolność nerek, warto spróbować jej zapobiec. Jak to zrobić? Najważniejsze jest wprowadzenie nowych zasad, do których senior będzie się stosował na co dzień. Osoba starsza powinna pić dużo wody i porzucić szkodliwe nawyki, na przykład palenie papierosów. Bardzo ważne jest też utrzymywanie prawidłowej wagi ciała i kontrolowanie ciśnienia krwi. Należy też ograniczyć spożywanie soli, a także regularnie badać mocz i krew. Pamiętaj, że dobre nawyki mogą pomóc uchronić nerki przed ich uszkodzeniem.
A co zrobić, jeśli senior choruje już na niewydolność nerek? Zadaniem opiekunki jest przede wszystkim pilnowanie, żeby przyjmował zapisane dawki leków oraz dotrzymywanie terminów dializ. Najważniejsza jest jednak odpowiednia dieta. Codzienne menu osoby starszej powinno opierać się na pełnoziarnistym pieczywie, makaronach, kaszach, ziemniakach i warzywach. Owoce są dozwolone, ale nie w nadmiarze. Dieta przy chorobach nerek musi być niskobiałkowa, z wysoką zawartością witaminy D3. Dobrze jest uważać na potas w produktach spożywczych. Jego nadmiar może spowodować hiperkaliemię, niebezpieczną dla chorych nerek. Lepiej więc wykluczyć z diety czekoladę, kakao, morele, nektarynki i cytrusy. Ważne jest też, żeby podopieczny pił odpowiednią ilość płynów. Zapotrzebowanie oblicza się na podstawie ilości oddawanego moczu i dodaje 500 ml. W przypadku pacjentów dializowanych otrzewnowo trzeba jeszcze dodać ultrafiltrację, czyli tę objętość płynów, która została usunięta przez dializę. Chorzy leczeni za pomocą hemodializy nie oddają moczu – konieczna jest więc kontrola wagi. Nie może się zwiększyć bardziej niż 1,5-2 kg między dializami.
Pamiętaj, że nagła zmiana trybu żywienia może być trudna dla seniora. Dlatego dobrze jest wywiesić w widocznym miejscu w domu listę dozwolonych i zabronionych produktów. Warto też zachęcić podopiecznego do regularnych kontroli u lekarza.