Biegunka u osób starszych zdarza się częściej, niż w przypadku młodszych ludzi. Organizm się starzeje i funkcjonuje mniej wydajnie. Także w przewodzie pokarmowym mogą pojawić się niekorzystne zmiany. Nie należy jednak tych problemów lekceważyć – częste biegunki u seniorów są groźne. Warto zatem wiedzieć, jak sobie z nimi radzić i jak minimalizować ryzyko ich występowania.
Najczęstsze przyczyny biegunki u starszych osób
Często zdarza się, że długotrwała biegunka u seniora jest efektem choroby – tak samo, jak u młodej osoby. Przyczyną biegunki mogą być: grypa żołądkowa, zatrucie i zakażenie bakteryjne. Mimo wszystko osoby w podeszłym wieku są bardziej narażone na częste biegunki. Nawet jeśli zdrowo się odżywiają i nie mają kontaktu z ludźmi zakażonymi rotawirusem, ryzyko jest duże – dzieje się tak ze względu na wiek. Z biegiem lat spada kondycja organizmu, co oddziałuje na zmniejszenie perystaltyki jelit. Na skutek tego procesu w jelitach zaczynają namnażać się bakterie, które powodują zaburzenia trawienia. W efekcie pojawia się niestrawność, zaparcia, a także biegunki.
Przyczyną występowania biegunki u starszej osoby może też być nietolerancja laktozy. Jeśli w organizmie człowieka brakuje enzymów do strawienia tego cukru, pojawiają się problemy żołądkowe. Wielu ludzi narzeka na biegunki czy wzdęcia po spożyciu nawet niewielkiej ilości mleka. Jeżeli Twój podopieczny nie toleruje laktozy, warto zamienić produkty mleczne w lodówce na takie bez laktozy. Sprawa się komplikuje, jeśli lekarz seniora stwierdzi alergię na białko mleka, czyli na jego główny składnik. Zwykle występuje ona u niemowląt, ale zdarza się także u osób dorosłych. Chory musi całkowicie zrezygnować wtedy z produktów mlecznych i zastąpić je roślinnymi.
Biegunka u seniora może być również wynikiem powikłań cukrzycowych. Typowe dla tego rodzaju biegunki jest nasilenie objawów w nocy. To wpływa na jakość snu seniora i na jego funkcjonowanie w ciągu dnia.
Jak zatrzymać biegunkę u starszej osoby?
Długotrwała biegunka to nie tylko dyskomfort dla seniora. Może to być też oznaka poważnej choroby. Dlatego zamiast zwalczać objawy lekami dostępnymi w aptece bez recepty, lepiej zastanowić się nad źródłem problemów. Być może konieczne będą badania? Częste biegunki u osób starszych mogą wskazywać na wiele groźnych schorzeń, w tym także na nowotwory. Oczywiście biegunka nie musi od razu oznaczać raka jelita grubego. Co prawda zdarza się on u osób w podeszłym wieku, ale jest raczej rzadkim powodem rozwolnienia. Dużo częściej natomiast występują: choroba wrzodowa żołądka, marskość wątroby czy kamica woreczka żółciowego. Dla seniorów schorzenia te mogą nawet zagrażać ich życiu – tak samo, jak odwodnienie spowodowane biegunką.
Aby zapobiec nawrotom biegunki, konieczna jest specjalna dieta, przede wszystkim lekkostrawna. Z codziennego menu seniora trzeba wykluczyć:
- owoce cytrusowe,
- ostre przyprawy i cukier (także słodycze),
- produkty pełnoziarniste: pieczywo, kasze, płatki,
- rośliny strączkowe i warzywa o dużej ilości błonnika,
- alkohol oraz gorące napoje,
- soki owocowe, warzywne, a także napoje jabłkowe,
- tłuste, smażone potrawy,
- tłuszcze zwierzęce,
- grzyby i inne produkty ciężkostrawne.
Co zatem powinno znaleźć się na talerzu podopiecznego cierpiącego na biegunkę? Może on do woli jeść:
- gotowane i pieczone warzywa: ziemniaki, marchew, dynia,
- ryż, kleiki ryżowe oraz kasza jęczmienna,
- niektóre owoce: banany, morele, czarne jagody, aronia, czarna porzeczka,
- suchary albo czerstwy chleb,
- do picia: woda mineralna, rumianek, piołun.
Zadania opiekuna osoby cierpiącej na biegunkę
Osoby starsze często trudno przekonać do zmian w diecie. Nie widzą konieczności modyfikowania jadłospisu, nie przejmują się swoim stanem zdrowia. Powtarzają, że „skoro jedli coś całe życie, to tym bardziej teraz im to nie zaszkodzi”. Niektórzy seniorzy mają skłonności do podjadania produktów, których jeść nie powinni. Osoby w podeszłym wieku posiadają też mniejszą liczbę kubków smakowych, przez co trudno im wyczuć smak. W efekcie nadużywają przypraw, zwłaszcza ostrych. A one z kolei nie wpływają zbyt dobrze na stan zdrowia seniora.
Jak zatem może sobie radzić opiekun osoby starszej? Jeżeli Twój podopieczny cierpi na biegunkę, ważne będą dwie kwestie. Pierwsza to dbanie o higienę i pomoc w jej utrzymywaniu. Proces ten powinien się odbywać z poszanowaniem intymności osoby starszej. Bądź delikatna i wyrozumiała – to trudne chwile także dla seniora. Drugą istotną sprawą jest prawidłowe odżywianie. I chociaż lista dozwolonych przy biegunce produktów nie jest zbyt długa, to wystarczy odrobina wyobraźni, by stworzyć z nich smaczne dania. Jak uniknąć monotonii? Dobrym pomysłem będą różne kompozycje aromatycznych ziół. Pamiętaj, że „jemy także oczami”. Posiłki podawaj w taki sposób, by osoba starsza z chęcią po nie sięgała. Przy biegunce bardzo łatwo o odwodnienie, dlatego chory powinien codzienne wypijać przynajmniej dwa litry płynów, także tych bogatych w elektrolity. Jeżeli biegunka trwa długo, trzeba skonsultować się z lekarzem.