Odporność organizmu, którą nabywamy w dzieciństwie, nie jest nam dana raz na zawsze. Z biegiem czasu ulega ona osłabieniu. Ten proces można zaobserwować zwłaszcza u seniorów, dla których niebezpieczna bywa nawet zwykła sezonowa infekcja. Do powikłań przeziębienia należy chociażby zapalenie płuc. Choroba ta może skończyć się tragicznie -nawet śmiercią pacjenta. Pracując w opiece nad osobami starszymi, warto wiedzieć więcej o zapaleniu płuc, jego symptomach i leczeniu.
Co to jest zapalenie płuc?
Według specjalistów zapalenie płuc jest ostrą infekcją dróg oddechowych, często też chorobą zakaźną. Gdy w obrębie płuc rozwija się stan zapalny, pęcherzyki płucne wypełniają się ropnym płynem. W efekcie pojemność płuc się zmniejsza, co prowadzi do duszności i bólu podczas oddychania. Wyróżniamy kilka rodzajów zapalenia płuc:
- Bakteryjne – stanowi ono 70% wszystkich wykrytych przypadków zachorowania;
- Wirusowe – wywołuje je między innymi wirus grypy, odry czy różyczki. Od kilku lat dołączył do nich koronawirus SARS-CoV-2, który odpowiada za 5-20% zachorowań;
- Wywołane przez pasożyty, grzyby albo alergeny;
- Zachłystowe – powodem jest przedostawanie się treści pokarmowej do płuc, określane jako zespół Mendelsona. Jego ryzyko wzrasta, gdy senior cierpi na refluks żołądkowo-przełykowy;
- Idiopatyczne – niezakaźne. Można tutaj wymienić chociażby niespecyficzne śródmiąższowe zapalenie płuc oraz limfocytowe śródmiąższowe zapalenie płuc. Ich przyczyna, niestety, jest nieznana.
Objawy zapalenia płuc u osób starszych bywają niespecyficzne. Co prawda do ich rozpoznania wystarczy zwykle podstawowe badanie, ale dobrze jest zachować czujność. U osób starszych nie zawsze występuje gorączka, a za to można zaobserwować majaczenie albo spadek ciśnienia tętniczego krwi. Jeżeli Twój podopieczny ma przyspieszony oddech, mokry, ostry kaszel, skarży się na ból i ucisk w klatce piersiowej oraz duszność, warto sprawdzić, czy osłuchanie stetoskopem wykaże coś niepokojącego. Mogą też wystąpić nieswoiste symptomy, jak zaburzenia świadomości, objawy ze strony układu pokarmowego, potknięcia i upadki, osłabienie, utrata apetytu i zaostrzenie przewlekłych chorób.
Zapalenie płuc: powikłania i leczenie
Warto wiedzieć, że zapalenie płuc można leczyć. Bardzo ważne jest jednak szybkie działanie w tym zakresie. Jeśli leczenie będzie się opóźniać, może dojść do powikłań. Należą do nich między innymi:
- Bakteriemia – dotyczy około połowy seniorów. Dochodzi tu do sytuacji, gdy bakterie wywołujące zapalenie płuc dostają się do krwioobiegu. Taki stan może skutkować sepsą i wstrząsem septycznym.
- ARDS – ostra niewydolność oddechowa.
- Martwicze zapalenie płuc – rozszerzająca się infekcja doprowadza do obumierania tkanki płucnej. Tworzą się ropnie płuc, a płyn trzeba usuwać chociażby za pomocą drenażu.
- Zapalenie opłucnej – jest to tkanka, która pokrywa zewnętrzną część płuc. W efekcie płyn oraz ropa trafiają do jamy klatki piersiowej.
- Uszkodzenie narządów wewnętrznych – serca, wątroby i nerek.
Zapalenie płuc u seniora leczy się w szpitalu. Pacjent musi być pod stałą kontrolą, jest poddawany tlenoterapii i antybiotykoterapii. Podawanie antybiotyku zwykle trwa 1-2 tygodnie, a w niektórych przypadkach przedłuża się do 3 tygodni. To, jak długo osoba starsza przebywa w szpitalu, zależy od jej stanu zdrowia, wystąpienia powikłań. oraz od rodzaju zapalenia płuc i czynnika je wywołującego. Leczenie jest wspomagane właściwą podażą płynów, lekkostrawną dietą i rehabilitacją oddechową.
Innym sposobem jest leczenie ambulatoryjne, podczas którego przez 7 dni pacjent przyjmuje antybiotyk. Jeśli wystąpią jakiekolwiek działania niepożądane, należy skontaktować się z lekarzem. Podczas przyjmowania leków stosuje się preparaty osłonowe zabezpieczające żołądek. Dodatkowym wsparciem są produkty bogate w żywe kultury bakterii, jak kefiry i jogurty. Zaleca się zaprzestanie palenia, odpoczynek i przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów. Jeśli jest taka potrzeba, można stosować leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, a także preparaty wykrztuśne lub hamujące kaszel.
Profilaktyka zapalenia płuc u seniora
Zapalenie płuc jest spowodowane kontaktem osłabionego organizmu z patogenem odpowiadającym za wywołanie stanu zapalnego. Czy zatem można uniknąć takiego scenariusza? Jak najbardziej. Przede wszystkim warto zaszczepić się przeciwko grypie i koronawirusowi. Dotyczy to nie tylko podopiecznego, ale także opiekunki. To Ty jesteś łącznikiem seniora ze światem zewnętrznym. Masz kontakt z większą ilością wirusów, które przypadkowo możesz „przynieść” do domu. Dzięki zaszczepieniu zmniejszasz to ryzyko.
Jeżeli natomiast chodzi o osobę starszą, dobrze jest zadbać o jego dietę. Menu seniora powinno być bogate w produkty wzmacniające odporność. Niech na jego talerzu znajdą się owoce i warzywa z dużą ilością witaminy C oraz czosnek, który działa antybakteryjnie. Zachęć też podopiecznego do ruchu. Już codzienny, półgodzinny spacer dba o zdrowie i wzmacnia tarczę chroniącą organizm przed wirusami. Staraj się też regularnie wietrzyć pomieszczenia w domu, zwłaszcza sypialnię tuż przed snem. Zwracaj uwagę na to, jak senior się ubiera. Zarówno wyziębienie, jak i przegrzanie organizmu osłabiają odporność.
Czy zapaleniem płuc można się zarazić? Owszem. Dlatego należy pilnować, by nikt, kto na nie choruje, nie miał bliskiego kontaktu z seniorem. Jeżeli zauważysz u podopiecznego objawy takie jak gorączka, męczący kaszel czy duszności, jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem.