Seniorzy, którzy ukończyli 70. rok życia, często cierpią na nawracające zawroty głowy, a także zmagają się z zasłabnięciami lub omdleniami. Co prawda omdlenie powinno ustąpić po kilku minutach, ale to nie znaczy, że można je zlekceważyć. Taki stan organizmu może być bowiem oznaką poważnej choroby. Utrata przytomności wiąże się też z ryzykiem upadku i odniesienia dotkliwych obrażeń. Co to jest zasłabnięcie, czym różni się od omdlenia i jak pomóc podopiecznemu w takiej sytuacji?
Omdlenie a zasłabnięcie: najważniejsze różnice
Zdarza się, że te dwa terminy są używane zamiennie, ale w rzeczywistości nie oznaczają tego samego stanu. Omdlenie jest krótkotrwałą utratą przytomności. Mięśnie utrzymujące ciało się rozluźniają, a poszkodowany traci równowagę i często upada w sposób niekontrolowany. To grozi urazami, stłuczeniami albo złamaniami. Sprawę utrudnia fakt, że omdlenia zazwyczaj występują nagle. Mogą je poprzedzać objawy takie jak duszności, zawroty głowy po wstawaniu czy uczucie kołatania serca, ale to nie jest regułą. Zazwyczaj po kilku minutach omdlenie mija samoistnie.
Zasłabnięcie jest natomiast stanem, w który organizm ulega znacznemu osłabieniu. Senior opada z sił, ale w przeciwieństwie do omdlenia nie traci kontaktu z otoczeniem. Może więc informować opiekuna o tym, że źle się czuje. Objawem zasłabnięcia jest niekiedy zaburzenie świadomości, lecz w jego wyniku nie dochodzi do całkowitej utraty przytomności. Podopieczny i w tym przypadku może upaść, gdyż mięśnie podtrzymujące ciało słabną. Zdarza się, że zasłabnięcie poprzedza omdlenie, choć nie jest to regułą.
Jakie są przyczyny omdleń u seniorów?
Powodem zasłabnięć i omdleń u osób starszych jest ograniczony dopływ krwi do mózgu. W ten sposób zmniejsza się ilość tlenu dostarczanego z krwią tętniczą. Ten stan nazywa się niedokrwieniem mózgu i może mieć różne przyczyny. Najczęściej spotyka się:
- zaburzenia rytmu serca (przyspieszenie lub zwolnienie czynności serca, arytmia),
- niewydolność serca, która powoduje obniżenie przepływu krwi przez poszczególne narządy w ciele,
- zwężone tętnice, które mają doprowadzać krew do mózgu (powodem zazwyczaj jest miażdżyca),
- zmniejszona elastyczność ścian tętnic,
- niedokrwistość.
Jak chronić podopiecznego przed omdleniami i zasłabnięciami? Warto pamiętać, że opiekun nie jest w stanie wszystkiego przewidzieć. Może jedynie zmniejszyć ryzyko wystąpienia omdlenia, zachęcając do ostrożności przy wstawaniu i siadaniu. Namawiaj też podopiecznego do picia wody, zwłaszcza w trakcie upałów, i dbaj o to, by w godzinach południowych przebywał w cieniu. Jeżeli senior ma cukrzycę, staraj się, by nie dochodziło do gwałtownych spadków poziomu cukru we krwi. Przyjrzyj się lekom, które przyjmuje osoba starsza i staraj się chronić ją od silnych emocji.
Na te objawy zwróć uwagę – poprzedzają omdlenia
Obserwuj seniora i natychmiast zareaguj, kiedy zasygnalizuje niepokojące objawy. Powszechne symptomy to: bóle i zawroty głowy, uczucie osłabienia, duszności, bladość, poty, spadek tętna, szumy w uszach, nudności, zaburzenia widzenia i kołatania serca. Co wtedy? Przede wszystkim upewnij się, że osoba starsza jest bezpieczna. Zachęć ją, żeby usiadła i pochyliła głowę do wysokości kolan. Jeżeli jesteście w pomieszczeniu, uchyl okno. Dobrze jest poluzować kołnierzyk koszuli lub krawat, aby ułatwić seniorowi oddychanie. Podaj mu wodę i cały czas mów do niego. Możesz też delikatnie potrząsnąć podopiecznym albo poklepać go po policzku.
Jeżeli powyższe zabiegi nie dały rezultatu i senior stracił przytomność, pora na zastosowanie zasad pierwszej pomocy przy omdleniu. Przede wszystkim ułóż go w pozycji bezpiecznej i rozluźnij ubranie. Następnie udrożnij drogi oddechowe i sprawdź, czy poszkodowany oddycha. Przy utracie przytomności nie można podawać płynów, jedzenia i lekarstw, polewać seniora wodą czy potrząsać nim. Po kilku minutach powinien dojść do siebie – wtedy zachęć go, żeby odpoczął i dopiero kiedy poczuje się lepiej, powoli pomóż mu się podnieść. Jeśli nie odzyskuje przytomności, wezwij pogotowie.
Gdy omdlenia się powtarzają…
Żadnego, nawet pojedynczego omdlenia nie można lekceważyć. Jeżeli Twój podopieczny stracił przytomność, poinformuj o tym jego rodzinę lub lekarza, zwłaszcza gdy w przeszłości zdarzały się już takie sytuacje. Omdlenie może być bowiem oznaką poważnych problemów kardiologicznych albo neurologicznych. Podczas wizyty u lekarza opowiedz o okolicznościach, w jakich doszło do zasłabnięcia lub omdlenia. Być może wiązało się ono z dużym wysiłkiem fizycznym, sytuacją stresową, natłokiem emocji albo różnego rodzaju dolegliwościami? Każda informacja jest tutaj cenna. Dzięki temu będzie można szybko wdrożyć właściwe leczenie i nie dopuścić do następnego omdlenia.
Praca opiekunki w Niemczech polega więc na ciągłej obserwacji samopoczucia podopiecznego. Jeśli widzisz, że seniorowi grozi zasłabnięcie lub omdlenie, ważna jest Twoja szybka reakcja. Tylko w ten sposób możesz zapewnić osobie starszej bezpieczeństwo. Nie zapomnij też o psychicznym wsparciu. Tuż po omdleniu senior może czuć zawstydzenie, zażenowanie lub strach. Warto wtedy zapewnić go, że jesteś obok i zrobić wszystko, by znów zyskał poczucie bezpieczeństwa. A gdy już wszystko wróci do normy, wspólnie ustalcie zasady postępowania w takich sytuacjach. Być może uda wam się ich uniknąć, a jeżeli dojdzie do omdlenia, oboje będziecie wiedzieć, co robić.