Codzienne mycie to element rutyny. Jest niezbędne do tego, by utrzymać podopiecznego w dobrym zdrowiu i samopoczuciu. Niestety, zdarza się, że osoba starsza odmawia kąpieli. Dzieje się tak z wielu powodów; najczęściej zdrowotnych. Dla seniora, który cierpi na ograniczenia fizyczne lub psychiczne, mycie może być nieprzyjemną czynnością. W takim momencie opieka nad osobą starszą staje się o wiele trudniejsza. Jak sprawić, by codzienne mycie było prostsze dla Was obojga?
Czy codzienna kąpiel seniora to konieczność?
Niektórzy opiekunowie sądzą, że mycie osoby starszej jest ich codziennym obowiązkiem. Jednak nie zawsze tak jest. Jeśli nie ma ku temu wskazań lekarskich, nic nie stoi na przeszkodzie, by podopieczny kąpał się rzadziej. Warto tutaj zwrócić uwagę na aktualną porę roku i stan zdrowia seniora. Latem, kiedy na dworze panują upały, częstsza kąpiel okaże się konieczna. W innych przypadkach wystarczy codzienne obmywanie gąbką pach, pachwin, okolic narządów płciowych, stóp i fałd skórnych. Natomiast kąpiel lub prysznic może się odbywać 1-2 razy w tygodniu.
Jednak wielu lekarzy i specjalistów zaleca, by senior kąpał się codziennie. Pomaga to ustabilizować plan dnia i sprawia, że podopieczny przyzwyczaja się do mycia. Wie, że o danej godzinie pójdzie pod prysznic, a następnie zje kolację. Pamiętaj – seniorzy uwielbiają rutynę, więc opieka nad osobą starszą powinna opierać się właśnie na niej. Podopieczny czuje się bezpieczniej, gdy wie, co za chwilę nastąpi. Jeśli więc kąpiel jest elementem codziennego, powtarzalnego planu, podopieczny łatwiej się na nią zgodzi.
Niechęć do kąpieli a opieka nad osobą starszą
Niejedno z nas zna tę sytuację. Kąpiel już przygotowana, mówisz seniorowi, że czas się umyć. W tym momencie podopieczny zaczyna bronić się na wszelkie sposoby przed pójściem do łazienki. Co wtedy zrobić? Po pierwsze, postarać się zrozumieć, z czego wynika zachowanie osoby starszej. Rzadko bowiem powodem jest złośliwość, a pod gwałtownymi reakcjami często kryją się trudne emocje. Nie daj się więc ponieść własnemu zniecierpliwieniu czy frustracji. Przyjrzyj się nastawieniu seniora, porozmawiaj z nim o tym, czego się obawia. Poniżej znajdziesz kilka możliwych powodów, dla których osoba starsza niechętnie odnosi się do kąpieli.
Przyczyny niechęci do mycia
Dlaczego Twój podopieczny może nie chcieć się kąpać?
- Zapomina o myciu: być może senior po prostu nie pamięta, że musi się umyć. Zdarza się to zwłaszcza w przypadku osób chorych na demencję. Wtedy trzeba po prostu codziennie przypominać podopiecznemu o myciu lub towarzyszyć mu podczas tej czynności.
- Czuje dyskomfort i wstyd: mycie jest czynnością bardzo intymną. Dla osoby, która jeszcze jakiś czas temu była całkowicie sprawna, a teraz musi polegać na innych, jest to podwójny stres. Senior może wstydzić się rozebrać przy opiekunce albo nawet bać się jej – zwłaszcza jeśli choruje na schorzenia otępienne. Zadbaj więc o spokojną, relaksującą atmosferę, bądź uważna i taktowna.
- Boi się upadku: łazienka to pomieszczenie pełne śliskich, gładkich powierzchni. Dla osoby, która ma problem z poruszaniem się, jest ona pełna groźnych pułapek. Jak to zmienić? Przede wszystkim usuń dywaniki. Zapytaj rodzinę seniora o możliwość zainstalowania specjalnych uchwytów, które ułatwią mu wejście pod prysznic. Przydatne okażą się też krzesełko prysznicowe i mata antypoślizgowa.
- Jego zmysł węchu jest przytłumiony: osoby starsze często są mniej wyczulone na zapachy, nawet te nieprzyjemne. Zmiany te są naturalną częścią procesu starzenia, ale bywają też objawami chorób neurodegeneracyjnych, cukrzycy czy nowotworów. W rezultacie senior może po prostu nie czuć, że jego skóra i ubrania zaczynają brzydko pachnieć.
- Nie ma motywacji do zachowania higieny: w takim przypadku warto porozmawiać z lekarzem. Niechęć do dbania o siebie może być jednym z objawów depresji.
- Jest mu zimno: seniorzy mocniej odczuwają zmiany temperatur, niż osoby młodsze. Rozbieranie się do kąpieli może być więc dla nich bardzo nieprzyjemne. Jeśli masz taką możliwość, nagrzej łazienkę wcześniej i dbaj o to, by drzwi i okna były zamknięte.
Opieka nad osobą starszą, która nie chce się kąpać
Jak zatem zachęcić seniora do kąpieli? Pierwszy krok już zrobiłaś – wiesz, co jest przyczyną jego odmowy. Teraz wystarczy wdrożyć do codziennej opieki kilka drobnych zmian. Chodzi przede wszystkim o rutynę, o której wspominaliśmy już wcześniej. Niech kąpiel czy mycie głowy seniora będą tak normalną częścią dnia, jak posiłek czy sen. Ważne będą też odpowiednie warunki w łazience. Ciekawym rozwiązaniem może być włączenie muzyki relaksacyjnej, która pomoże seniorowi się odprężyć. Jeśli masz możliwość, wykorzystaj akcesoria takie jak krzesło pod prysznic, ławka na wannę, ręczna słuchawka prysznicowa, poręcze czy specjalny, dmuchany basen do mycia głowy (dla osoby leżącej). Nie bez znaczenia są też odpowiednie kosmetyki. Powinny być delikatne, najlepiej hipoalergiczne. Doskonale sprawdzą się tutaj żele i szampony dla niemowląt.
Postaraj się zbudować wokół kąpieli pozytywne skojarzenia. Jeśli Twój podopieczny opiera się przed pójściem do łazienki, powiedz mu, co przyjemnego będzie robił po kąpieli. Może to być zdanie w stylu: „Najpierw weźmie Pani prysznic, a później zjemy dobrą kolację. Na wieczór przygotowałam płytę z Pani ulubionym filmem. Jakie przekąski zjemy w trakcie oglądania?” Kieruj rozmowę na przyjemne czynności, nie skupiaj się na tym, że senior musi wziąć prysznic. W łazience natomiast zachęcaj go do aktywności. Daj mu do ręki gąbkę i zaproponuj, żeby sam umył niektóre części ciała. Na bieżąco też mów mu, co zamierzasz zrobić.
Jak zachęcić podopiecznego do mycia?
Opieka nad osobą starszą, która nie chce się myć, nie należy do łatwych. Jeżeli podopieczny nie da się przekonać do kąpieli i nadal jej odmawia, możesz poprosić o pomoc lekarza. Dla seniorów specjaliści często są autorytetem, więc chętniej przestrzegają ich zaleceń. Dobrym pomysłem jest też wykorzystanie nadchodzącego wydarzenia jako pretekstu do umycia. Nie musi być to nic wielkiego: wystarczy wizyta rodziny czy niedzielne wyjście do kościoła. Zachęcając seniora do mycia, pamiętaj o tym, co jest przyczyną jego zachowania. Postaraj się zachować spokój oraz kierować empatią i współczuciem – wtedy wszystko pójdzie dobrze.