Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną, na którą cierpi coraz więcej ludzi. Charakteryzuje się częstymi hiperglikemiami, czyli podwyższonym stężeniem glukozy we krwi, a także nagłymi spadkami – hipoglikemiami. Powodem są zaburzenia w wydzielaniu insuliny przez trzustkę. Na cukrzycę narażone są zwłaszcza osoby starsze. Jak rozpoznać objawy choroby i szybko zareagować? I jak powinna wyglądać dieta cukrzycowa dla seniora?
Kilka ważnych faktów o cukrzycy
Nieprzypadkowo nazywa się ją chorobą cywilizacyjną. Cierpi na nią coraz więcej ludzi w różnym wieku, a dużą grupą są seniorzy. Można wyróżnić dwa rodzaje cukrzycy:
- cukrzyca typu I, czyli insulinozależna – diagnozuje się ją zwykle u dzieci i młodych ludzi. Konieczne jest podawanie insuliny, bo trzustka nie jest w stanie jej samodzielnie wytworzyć.
- cukrzyca typu II, insulinoniezależna – ten rodzaj schorzenia występuje częściej u osób starszych. W tym przypadku winą jest nieprawidłowe działanie insuliny, a nie jej brak.
Statystyki pokazują, że sprawa jest poważna. Niemal jedna trzecia ludzi po 65. roku życia choruje na cukrzycę. Jednak tylko 5% z nich cierpi na odmianę insulinozależną. Warto też wspomnieć, że nawet połowa chorych nie zostaje nigdy zdiagnozowana. Nieleczona cukrzyca prowadzi do poważnych chorób. Najczęściej spotykane powikłania to: uszkodzenie albo niewydolność nerek, choroby serca i układu krążenia lub nawet udar mózgu.
Tryb życia starszej osoby jest bardzo ważny. Niektóre czynniki mogą bowiem wpływać na zwiększenie ryzyka rozwoju cukrzycy. A w przypadku istniejącej już choroby mogą pogarszać jej objawy. Są to na przykład:
- niewielka aktywność fizyczna – mało ruchu, brak treningów,
- niepełna wydolność wewnętrznych narządów – dużą rolę grają tutaj nerki i wątroba,
- przyjmowanie niektórych leków – szczególnie tych, które zaburzają gospodarkę węglowodanową,
- nadwaga i otyłość.
Objawy cukrzycy u seniora to: osłabienie, częste infekcje, większe pragnienie i wielomocz. Mogą także występować zaburzenia widzenia. Dlatego tak ważne są regularne badania laboratoryjne. Wcześnie wykryta cukrzyca to mniejsze ryzyko powikłań i szansa na ustabilizowanie stanu zdrowia.
Konieczna będzie specjalna dieta cukrzycowa
Cukrzyca jest chorobą nieuleczalną. Istnieje jednak sposób na uniknięcie powikłań i szybkiego rozwoju schorzenia. Jest to przede wszystkim stosowanie odpowiedniej diety i dopasowane leczenie farmakologiczne. Jeśli Twój podopieczny przyjmuje inne leki, najpierw skonsultuj się z lekarzem. Specjalista tak dobierze leczenie, by nie kolidowało z lekarstwami na inne dolegliwości. Ważne jest również prowadzenie zdrowego trybu życia. Zachęć seniora do podejmowania aktywności fizycznej. Mogą to być zwykłe spacery, a jeśli jego stan zdrowia na to pozwala, także nordic walking, jazda na rowerze czy pływanie. Codziennie obserwuj osobę starszą i reaguj, jeśli pojawią się objawy hipoglikemii (dezorientacja, znużenie, zawroty głowy, bladość, a nawet zasłabnięcie). W takich przypadkach trzeba szybko podać coś słodkiego. Idealne będą tutaj: glukoza w tabletkach, herbata lub woda z cukrem albo sok pomarańczowy.
Bardzo ważnym aspektem dbania o seniora z cukrzycą jest odpowiednie żywienie. Tylko tak można unormować poziom cukru we krwi u osób starszych. Jak to działa? Wraz z pokarmami przyjmujemy węglowodany, czyli inaczej cukry (proste i złożone). Są one konieczne, żeby organizm prawidłowo funkcjonował. Następnie są trawione w przewodzie pokarmowym, a potem trafiają do krwi i stamtąd do wszystkich mięśni i narządów. To właśnie cukry zaopatrują nas w energię. W procesie tym potrzebna jest insulina – hormon wytwarzany przez trzustkę. Jeśli nie działa ona prawidłowo, to węglowodany pozostają w krwi, widoczne jako podwyższenie poziomu cukru. I przechodzimy do najważniejszej kwestii. Cukry proste szybko podnoszą poziom glukozy i równie prędko go obniżają. Natomiast węglowodany złożone dłużej pozostają w organizmie, zapewniając stały proces energii. Dlatego dieta cukrzycowa powinna być bogata w takie właśnie cukry.
Jak ułożyć jadłospis dla cukrzyka?
Jeśli Twój podopieczny cierpi na cukrzycę, warto skupić się na jego codziennej diecie. W menu seniora powinny znaleźć się niektóre warzywa, takie jak sałata, papryka, brokuł, pomidory, ogórki, kapusta, rzodkiewka, kalafior, cukinia, szpinak, cebula i szczypiorek. Zawierają one złożone węglowodany i błonnik pokarmowy. Dzięki temu trawienie cukrów jest dłuższe. Osoba starsza powinna jeść warzywa na surowo albo ugotowane na pół-twardo. Niezbędnym elementem diety cukrzycowej są też produkty pełnoziarniste. Zaliczają się do nich: pieczywo razowe, naturalny, brązowy ryż, kasze, płatki owsiane i jęczmienne, otręby. A co z owocami? Można je jeść, ale w ograniczonych ilościach. Najlepiej zdecydować się na te mniej słodkie, jak pomarańcze, grejpfruty, awokado, poziomki i truskawki.
Dieta cukrzycowa polega też na wykluczeniu z jadłospisu słodyczy, słodzonych soków i napojów, suszonych owoców i ziemniaków. Należy unikać tłustych, smażonych potraw i alkoholu. Zamiast tego możesz przygotować podopiecznemu lekki obiad dla cukrzyka: pieczony w piekarniku albo gotowany, z dużą ilością aromatycznych ziół. Niezbędne będą: chude mięso i ryby, a przynajmniej dwa razy w tygodniu warzywa strączkowe (ciecierzyca, soczewica, fasola). To doskonałe źródła białka dla seniora-cukrzyka. To oczywiście ogólne zalecenia przy cukrzycy. W przypadku osób starszych dobrze jest pamiętać o tym, że często cierpią one na inne przewlekłe choroby. Trzeba więc tak ułożyć dietę dla cukrzyka, żeby uwzględniała wszystkie jego potrzeby.