Demencja starcza, czyli inaczej otępienie, jest chorobą o podłożu neurologicznym. Polega ona na zaburzeniach funkcji poznawczych mózgu, a chorują na nią najczęściej seniorzy powyżej 65. roku życia. Do typowych objawów psychicznych demencji należą: problemy z pamięcią, trudności z wykonywaniem codziennych czynności i kłopoty w wyrażaniu emocji. Jak więc zapobiegać rozwojowi demencji? Najlepszym wyjściem jest aktywizacja umysłowa osoby starszej. Sprawdź, co możesz zrobić dla swojego podopiecznego.
Otępienie starcze i jego wpływ na codzienność seniora
Dla opiekunki osób starszych zdiagnozowanie demencji u podopiecznego oznacza duże wyzwanie. Jest to choroba o podłożu neurodegeneracyjnym, a jej objawy narastają powoli i stopniowo. Dlatego tak łatwo przeoczyć pierwsze symptomy albo je zignorować. Schorzenia takie, jak demencja czy Alzheimer powoli odcinają chorego od rzeczywistości. Powodem jest pogarszająca się kondycja mózgu – uszkadzają się ośrodki odpowiedzialne za zachowanie, samokontrolę, pamięć czy logiczne myślenie. Przez to kontakt z seniorem staje się coraz trudniejszy. Opieka nad osobą z demencją wymaga wiele cierpliwości i odpowiedniego podejścia. Warto też wiedzieć, że otępienie to choroba na ten moment nieuleczalna. Dlatego Twoim głównym zadaniem jako opiekunki jest podnoszenie jakości życia podopiecznego. Niezbędna okaże się tutaj aktywizacja seniora.
Na czym polega aktywizacja? To przede wszystkim zachęcanie osoby starszej, żeby brała udział w wykonywaniu codziennych czynności. Możesz zaproponować wspólne gotowanie, pieczenie ciasta czy układanie książek na półce. Oczywiście trzeba dostosować aktywność do możliwości podopiecznego. Aktywizacja w demencji jest bardzo ważna – tak samo, jak leczenie farmakologiczne, dieta i zapobieganie chorobom cywilizacyjnym (cukrzyca lub nadciśnienie). Dzięki ćwiczeniom można opóźnić rozwój choroby i sprawić, że otępienie będzie wolniej postępować. Dlatego wykorzystuj każdą okazję, żeby zachęcić podopiecznego do aktywności, zarówno umysłowej, jak i fizycznej. A jeżeli zauważysz u seniora niepokojące objawy, mogące świadczyć o rozwoju demencji, jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem.
Opieka nad osobą z demencją: aktywizacja podopiecznego
Aktywizowanie osoby starszej cierpiącej na demencję może przebiegać w różnoraki sposób. Wszystko zależy od możliwości seniora i od jego stanu zdrowia. Oto przykładowe czynności, w które możesz zaangażować swojego podopiecznego:
- Kiedy asystujesz osobie starszej podczas porannej toalety, staraj się jej nie wyręczać. Mów w prostych słowach, czego oczekujesz. Będą to chociażby komunikaty: „proszę umyć ręce” albo „proszę wziąć szczoteczkę do zębów”.
- W wolnych chwilach rozmawiaj z podopiecznym na temat jego rodziny, przyjaciół i innych bliskich osób. Poproś go, żeby opowiedział Ci o jakimś ważnym wydarzeniu z życia. Niech wspomina miłe chwile z przeszłości: dzieciństwo, odniesione sukcesy życiowe.
- Regularnie pytaj seniora o jego imię i nazwisko, adres zamieszkania, o to, jaki mamy dzień i godzinę. Poproś, żeby określał, gdzie aktualnie się znajduje.
- Przeglądajcie wspólnie albumy z rodzinnymi zdjęciami podopiecznego, czytajcie gazety i książki, słuchajcie muzyki, oglądajcie filmy. Potem możecie porozmawiać o tym, co widzieliście lub słyszeliście. Dobrym pomysłem jest też rozwiązywanie rebusów, zagadek czy krzyżówek, a także granie w gry planszowe. Wybierz te, których zasady łatwo pojąć: chińczyk, domino, memory, układanki. Osobom chorym na demencję poleca się też ćwiczenia skojarzeniowe, logiczne i manualne.
- Przygotowujcie razem posiłki, wykonujcie drobne, proste prace domowe, jak ścieranie kurzu, zamiatanie podłogi, mycie naczyń.
- Codziennie wychodźcie na spacery, możesz też zaproponować lekką gimnastykę. Sprawność fizyczna także jest ważna w profilaktyce demencji.
Pamiętaj, żeby nie naciskać na podopiecznego. Jeśli zauważysz, że senior się irytuje, a ćwiczenia sprawiają mu problem, zmień je na inne. Dobieraj aktywność nie tylko do możliwości osoby starszej, ale przede wszystkim do jej zainteresowań.
O czym pamiętać przy aktywizacji osoby z demencją?
Jak już wcześniej wspomnieliśmy, konieczne jest dostosowanie aktywności do stanu zdrowia seniora i jego możliwości. Dzięki odpowiednio dobranym ćwiczeniom – zarówno fizycznym, jak i umysłowym – podopieczny długo pozostanie sprawny i będzie cieszył się życiem. Aby tak było, dobrze jest przestrzegać paru istotnych zasad.
- Nie wyręczaj podopiecznego. Osoba starsza chora na demencję potrzebuje poczucia niezależności i sprawczości. Sprawdza się to zwłaszcza w pierwszych fazach schorzenia, kiedy otępienie nie jest jeszcze bardzo zaawansowane. Samodzielny mimo choroby senior będzie pewniej czuł się na co dzień.
- Postaw na rytuały. Niech będą proste i wykonywane regularnie. Pamiętaj, że wszelkie dziwne dla Ciebie zachowania, agresja czy apatia, to objaw choroby. Zdarza się, że podopieczny mimo najlepszych chęci nie jest w stanie poinformować Cię o dyskomforcie w inny sposób. W takich chwilach warto zachować spokój i być cierpliwym.
- Nie poganiaj osoby starszej, jeśli wolniej wykonuje jakąś czynność.
- Komunikuj się z podopiecznym w prosty i zrozumiały sposób. Dobrym wyjściem będą pytania, na które można odpowiedzieć „tak” lub „nie”.
- Dbaj o to, żeby meble i przedmioty codziennego użytku znajdowały się zawsze na tym samym miejscu. Przestawianie ich może sprawić, że senior straci poczucie bezpieczeństwa.
- Powieś w widocznym miejscu duży kalendarz i zegar, żeby osoba starsza znała datę i godzinę.
W aktywizacji osób z otępieniem starczym niezwykle ważna jest systematyczność. Przyda się duża dawka cierpliwości i empatii. Dzięki odpowiedniemu nastawieniu nie tylko zadbasz o zdrowie podopiecznego, ale także zbudujesz z nim trwałą, przyjacielską relację.