Otyłość to – niestety – coraz częściej spotykany problem, zwłaszcza wśród osób w podeszłym wieku. Jeżeli Twój podopieczny zmaga się z nadwagą lub otyłością, zapewne chcesz wiedzieć, jak mu pomóc. Czym różnią się te dwa stany? Jak zapobiegać otyłości i jak ją skutecznie leczyć? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w dzisiejszym artykule.
Czym jest otyłość i co wiąże ją z cukrzycą?
Aby lepiej zrozumieć istotę otyłości, warto zacząć od nakreślenia jej definicji. Otóż otyłość jest chorobą przewlekłą, a jej przyczyna to nadmiar tkanki tłuszczowej. Specjaliści zalecają jej leczenie – najlepszym wyjściem jest wizyta u dietetyka i ruch, które pomogą zredukować masę ciała. Otyłość może być też skutkiem poważnych chorób, takich jak niedoczynność tarczycy, zespół policystycznych jajników, zespół Cushinga, niedoczynność przysadki czy zespół Turnera. Nie bez znaczenia jest wpływ otyłości na samopoczucie. Dodatkowe kilogramy sprawiają, że osoba chora czuje się źle, niechętnie podchodzi do spotykania się z ludźmi, a także przestaje siebie akceptować. A jeśli dodatkowo pojawiają się problemy zdrowotne (jak nadciśnienie, problemy z oddychaniem, choroba wieńcowa), coraz trudniej jest dbać o ruch i zdrowie.
Czy otyłość i cukrzyca idą w parze? Zdarza się, że tak. W Polsce na cukrzycę choruje niemal 3 mln ludzi, w tym osoby młode oraz dzieci. Wśród nich są zarówno ludzie szczupli, jak i z nadwagą czy otyłością. Warto wiedzieć, że czynniki prowadzące do wystąpienia cukrzycy wiążą się wprost z rosnącą masą ciała. Winnymi są tu przede wszystkim niezdrowe nawyki, stres, przepracowanie i brak aktywności fizycznej. Zdarza się bowiem, ze w wirze codziennych obowiązków trudno jest znaleźć czas na przygotowanie obiadu. Zamiast zdrowego, pełnowartościowego posiłku stawiamy więc na stole zamówioną pizzę albo jedzenie z popularnego fast foodu. W przerwie w pracy, zabiegani, sięgamy po coś, co pozwoli nam przetrwać. Zwykle nie jest to jednak kanapka czy jogurt, ale kaloryczne batoniki i słone przekąski. Jeżeli senior żył w ten sposób przez wiele lat, systematycznie nabywał tkankę tłuszczową – a to prowadzi do otyłości.
Różnice między otyłością a nadwagą
Znasz już pojęcie otyłości, ale jak odróżnić ją od nadwagi? Czynniki ją wywołujące są bardzo podobne. Niezdrowy styl życia, tłuste i słodkie przekąski, niedostateczna ilość ruchu, nadmiar kalorii spożywanych z jedzeniem – to wszystko skutkuje nadwagą. Mają na nią wpływ również geny odziedziczone po rodzicach. Nawet wtedy wystarczy jednak zmienić jadłospis na zdrowszy i wprowadzić do planu dnia trening, by po pewnym czasie waga zaczęła spadać. Natomiast otyłość jest chorobą, z którą bardzo trudno wygrać. Towarzyszy jej zmniejszenie siły mięśni i utrata fizycznej sprawności. Chory senior nie ma sił, by choć trochę się poruszać lub wykonać proste czynności.
Jak sprawdzić, czy Twój podopieczny ma nadwagę lub otyłość? Pomocny okaże się wskaźnik masy ciała (BMI – Body Mass Index). Warto wiedzieć, że wartości 25-29, które u osób młodych wskazują na nadwagę, w odniesieniu do seniorów są normą. Samo leczenie otyłości brzusznej u osób starszych jest trudne, ale opłaca się próbować. Zredukowanie masy ciała wpływa pozytywnie na samopoczucie, podnosi sprawność fizyczną, normalizuje ciśnienie i zmniejsza ryzyko zawałów.
Leczenie otyłości u seniorów powinno być przemyślane. Nie wolno doprowadzać do obniżenia masy mięśniowej i gęstości tkanki kostnej. Niska masa mięśniowa nazywa się sarkopenią i jest czynnikiem zwiększającym ryzyko śmierci. U osób starszych często występuje tak zwana otyłość sarkopeniczna, maskująca niedożywienie i niedobór masy mięśniowej. Dlatego zanim zaczniesz wprowadzać zmiany w nawykach podopiecznego, zaproponuj mu wizytę u lekarza. Wykonanie prostych badań, jak morfologia i analiza składu ciała, pozwolą rozpoznać problem i wdrożyć prawidłowe (czasami farmakologiczne) leczenie otyłości.
Otyłość u seniora: zapobieganie i opieka nad chorym
W wyniku otyłości u osoby starszej mogą pojawić się poważne schorzenia. To jednak nie wszystko. Otyłość powoduje obniżenie stylu życia podopiecznego. W jej wyniku senior zaczyna unikać ludzi i wycofywać się z życia społecznego oraz rodzinnego. Jeśli taki stan trwa zbyt długo, może prowadzić nawet do depresji. Nie ulega więc wątpliwości, że otyłość trzeba leczyć. Podstawą są odpowiednie leki, a także dieta i aktywność fizyczna. Senior powinien jeść regularne, zdrowe posiłki, bogate w składniki odżywcze. Bardzo ważna jest odpowiednia podaż białka i wapnia, które są budulcami mięśni oraz kości. Przyda się również konsultacja z dietetykiem. Specjalista obliczy dzienne zapotrzebowanie kaloryczne osoby starszej i na tej podstawie opracuje plan żywieniowy.
A w jaki sposób Ty – opiekunka – możesz pomóc podopiecznemu w walce z nadwagą czy otyłością sarkopeniczną? Przede wszystkim zachęcać do zmiany codziennych nawyków. Zamiast słodkich czy słonych przekąsek proponuj seniorowi owoce lub warzywa. Dbaj o to, by główne posiłki były pełnowartościowe, smaczne i atrakcyjnie podane. Dobrym wyjściem będzie też rezygnacja z tłustych potraw, słodkich napojów i dań typu fast food. Zachęcaj seniora do podejmowania jakiejkolwiek aktywności. Już codzienny spacer pozwoli wyrobić sobie nawyk dbania o sprawność fizyczną. Możesz też włączyć do planu dnia lekkie ćwiczenia gimnastyczne. W tym celu warto skonsultować się z fizjoterapeutą, który dobierze trening do możliwości i stanu zdrowia podopiecznego.
Otyłość to choroba, którą niełatwo zwalczyć. Jej leczenie jest trudne zwłaszcza u osób starszych. Jeśli jednak oboje z seniorem będziecie przestrzegać powyższych zaleceń, zwiększacie szansę na sukces – oraz na zdrowie.