Masz wrażenie, że Twój podopieczny często choruje? W jego apteczce jest pełno leków na katar, kaszel i ból gardła? Być może odpowiada za to obniżona odporność. Osoby starsze, które chorują przewlekle, są dużo bardziej narażone na sezonowe infekcje. Czy można temu zaradzić? W pewnym stopniu tak. Jeżeli senior co rusz „łapie” przeziębienie, warto wdrożyć kilka zmian w jego trybie życia.
Definicja i przyczyny niskiej odporności
Obniżona odporność może objawiać się w różny sposób. Najczęściej senior po prostu jest podatny na choroby – już niewielki kontakt z wirusem powoduje zachorowanie. Łatwo to dostrzec zwłaszcza w sezonie grypowym. Podopieczny może się często przeziębiać; infekcje szybko przybierają na sile, rozwijając się w grypę czy zapalenie krtani. To jednak nie wszystkie objawy niskiej odporności. Świadczą o niej także częste infekcje dróg moczowych lub skóry. Sygnałem alarmowym są trudno gojące się rany, brak sił oraz często nawracające problemy w obrębie jamy ustnej – opryszczka, afty, pleśniawki.
Przyczyn niskiej odporności może być wiele. Przyjęło się myślenie, że odporność można obniżyć, nie dbając o swoje zdrowie. W tym stwierdzeniu jest dużo prawdy, ale nie dotyczy ono każdego. Obniżona odporność może bowiem wynikać z uwarunkowań genetycznych – wtedy nazywa się ją pierwotną. W takich przypadkach problem występuje od urodzenia. Niemowlę, dziecko, a następnie dorosły człowiek ciągle boryka się z infekcjami i chorobami. Jest to jednak dość rzadka sytuacja. Częściej obserwuje się tak zwane wtórne obniżenie odporności. Zwykle są diagnozowane u dorosłych, a u ich podłoża leżą:
- nabyte zakażenia (np. wirusem HIV),
- niedożywienie, niedobór białka,
- choroby hematologiczne (np. przewlekła białaczka limfocytowa, szpiczak plazmocytowy, chłoniak, zespół mielodysplastyczny),
- schorzenia metaboliczne, jak cukrzyca,
- przyjmowanie leków immunosupresyjnych,
- stosowanie chemioterapii.
Obniżona odporność może też być rezultatem zmian w mikrobiocie jelitowej czy mocno ograniczonej diety. Nie bez znaczenia są również leki, które senior stale przyjmuje.
Słaba odporność: co robić?
Jeśli zauważysz, że odporność Twojego podopiecznego ostatnio się pogorszyła, przyjrzyj się jego diecie. Być może warto nieco zmienić menu tak, by było odpowiednio zbilansowane. W ten sposób senior dostarczy swojemu organizmowi witamin i składników odżywczych. A one są niezbędne do skutecznej walki z sezonowymi infekcjami. Zatem – co jeść na odporność? Oto witaminy i minerały, które zadbają o zdrowie seniora.
- Witamina C: znajdziesz ją w owocach cytrusowych, ale nie tylko. Jej bogatym źródłem są również: papryka, truskawki, kiwi i brokuły.
- Witamina D: wytwarza się ją głównie przez kontakt skóry z promieniami słońca. Zimą dostęp do niej jest trudniejszy, ale można uzupełniać niedobory suplementami oraz dietą. Witamina D jest obecna w produktach mlecznych, jajach i rybach.
- Witamina E: wspiera przede wszystkim funkcjonowanie mózgu, ale działa korzystnie również na odporność. Jej źródła to orzechy, oleje roślinne i pełnoziarniste produkty zbożowe.
- Cynk: jeden z najistotniejszych minerałów, jeśli chodzi o budowanie odporności. To on wspiera produkcję przeciwciał, które walczą z wirusami. Wprowadź więc do menu seniora mięso, nasiona dyni, a także wspomniane już wcześniej orzechy i produkty pełnoziarniste.
- Białko: znajduje się w mięsie, rybie i jajkach. Nie należy zapominać też o jego roślinnych źródłach, jak fasola i soczewica.
Dieta na odporność powinna być zróżnicowana, zgodna z zapotrzebowaniem kalorycznym seniora i jego potrzebami żywieniowymi. W ten sposób kompleksowo zadbasz o jego zdrowie.
W procesie dbania o odporność ważna jest także aktywność fizyczna. Na początek wystarczą codzienne, spokojne spacery. Jeżeli stan zdrowia podopiecznego nie pozwala na więcej, można na tym poprzestać. W innym przypadku spróbuj zachęcić go do innego rodzaju treningów, jak nordic walking, jazda na rowerze, joga, pływanie. Codziennie poświęćcie też przynajmniej kwadrans na delikatną gimnastykę. Przed przystąpieniem do ćwiczeń warto skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą, zwłaszcza jeśli senior jest osobą leżącą. Regularna aktywność pobudza produkcję białych krwinek, dotlenia organizm i wzmacnia go, dlatego nie należy z niej rezygnować.
Wzmacnianie odporności seniora na co dzień
Bardzo ważną kwestią w budowaniu odporności jest higiena. Jednak co dla młodszych, zdrowych osób jest łatwą codzienną rutyną, dla chorego seniora może być nie lada wyzwaniem. Dlatego jeśli masz pod opieką osobę, która nie jest w stanie samodzielnie dbać o higienę, postaraj się jej pomóc. Dobrym pomysłem będzie dostosowanie łazienki do potrzeb seniora. Sprawdzą się tutaj uchwyty montowane pod prysznicem i przy toalecie, maty antypoślizgowe, krzesła kąpielowe. Przypominaj też podopiecznemu o myciu dłoni, zębów, włosów i czyszczeniu paznokci. Bądź obok i wspieraj go, gdy nie radzi sobie z jakąś czynnością, ale nie wyręczaj.
W walce ze słabą odpornością pomagają także szczepienia ochronne. Osoby starsze raz w roku powinny szczepić się przeciwko grypie. Warto też zastanowić się nad szczepieniem przeciwko pneumokokom i meningokokom, półpaścowi i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Szczepienia nie zawsze uchronią przed zachorowaniem, ale znacznie zmniejszają ryzyko wystąpienia groźnych powikłań.
Ostatnim elementem dbania o zdrowie seniora jest redukcja stresu. Stałe napięcie nerwowe może obniżać odporność, dlatego warto z nim walczyć. Na nadmierny stres narażone są zwłaszcza osoby z chorobami otępiennymi. W takim przypadku same techniki relaksacyjne nie wystarczą. Aby zmniejszyć stres u chorego seniora, należy ułożyć stały plan dnia, zadbać, by czuł się bezpiecznie i miał kontrolę nad otoczeniem. Dobrym ruchem jest też zredukowanie bodźców, jak hałas, światło czy interakcje z większą liczbą ludzi. Pamiętaj, że niewyspanie może potęgować stres – osoba starsza powinna spać 7-8 godzin na dobę.
Dbanie o zdrowie to złożony proces. Nie wystarczy jedynie kupować preparatów na odporność dla seniora, by ten przestał chorować. Oczywiście leki mogą na pewnym etapie pomóc, ale nie powinny być jedyną dostępną opcją. Dopiero połączenie zdrowej diety, ewentualnych suplementów, aktywności fizycznej, higieny i redukcji stresu pomoże zwiększyć odporność.