Odleżyny są poważnym problemem zdrowotnym, który dotyka zwłaszcza seniorów unieruchomionych albo długo leżących. Mogą pojawić się także u osób jeżdżących na wózku albo tych, które przez chorobę nie mają siły się poruszać. Leczenie odleżyn jest trudne i żmudne, dlatego należy zadbać o odpowiednią profilaktykę. Jak zapobiegać powstawaniu odleżyn u osób starszych?
Czym są odleżyny?
Odleżyna powstaje na skutek unieruchomienia osoby chorej, nacisku na konkretną część ciała i towarzyszącego mu niedokrwienia. Jak wygląda odleżyna? Jest to bolesna rana, która tworzy się bardzo szybko – czasem już po jednej nocy można zaobserwować odleżynę. Rana ta tworzy się na naskórku i rozszerza do głębszych warstw skóry. Na początku jedynym objawem jest zaczerwienienie ustępujące pod naciskiem. Z czasem przekształca się ono w otwartą ranę. Zapobieganie odleżynom to trudne zadanie, które wymaga od opiekunki nieustannej czujności. Warto więc w miarę możliwości zaangażować rodzinę seniora do pomocy albo poprosić o wsparcie wykwalifikowanej pielęgniarki. Pozycję pacjenta trzeba bowiem zmieniać przynajmniej raz na dwie godziny.
Powodem powstawania odleżyn jest brak ruchu, a często także podrażnienie albo uszkodzenie warstwy naskórka. Dlatego tak ważne jest, żeby osobom leżącym zapewnić odpowiednią higienę i pielęgnację skóry – to przyspiesza regenerację. Ma to znaczenie szczególnie w przypadku seniorów stosujących pieluchy lub cewnik. Długotrwały kontakt skóry z wydzielinami zwiększa ryzyko wystąpienia uszkodzeń naskórka. Należy uważać na odleżyny, które już w tym miejscu istnieją, gdyż łatwo może dojść do zakażenia rany. Warto także wspomnieć, że osoby starsze często mają niedobory białka w diecie, co zwiększa ryzyko wystąpienia odleżyn. Wynika to ze zmniejszonego apetytu i wchłaniania mniejszej ilości składników odżywczych. Jeśli więc Twój podopieczny jest leżący, dbaj na co dzień o to, by odpowiednio się odżywiał.
Profilaktyka odleżyn u osób starszych
Co można jeszcze zrobić oprócz dbania o higienę i zmian pozycji starszej osoby? Przydadzą się specjalne plastry na odleżyny czy wkładki. Jeśli rany jeszcze się nie pojawiły, można im zapobiec poprzez podkładanie zwykłych poduszek lub ręczników. Nie zaleca się natomiast sztywnych poduszek-wałków, które mogą powodować zmiany odleżynowe na skórze. Dobrym sposobem jest delikatne oklepywanie pacjenta w miejscach narażonych na odleżyny, co poprawia ukrwienie. Warto przekonać rodzinę seniora do zainwestowania w specjalny materac przeciwodleżynowy. Na rynku można spotkać różne modele, które zapobiegają powstawaniu zmian na skórze. Ich konstrukcja jest przystosowana do tego, żeby stymulować ukrwienie mięśni poprzez mechanizmy masażu i kompresji.
Istotną kwestią przy profilaktyce odleżyn jest dokładne osuszanie skóry seniora po kąpieli. Warto nie dopuszczać zarówno do trwałej wilgoci na skórze, jak i do jej nadmiernego wysuszenia. Pierwszym krokiem będzie więc wytarcie ręcznikiem ciała, a następnie nawilżenie go przy pomocy kremu albo balsamu. Opiekunka osoby starszej powinna też codziennie kontrolować stan skóry podopiecznego. Najlepiej będzie sprawdzać ją w miejscach, w których warstwa tłuszczowa jest najcieńsza. W ten sposób można szybko wykryć niepożądane zmiany i skonsultować je z lekarzem.
Rola opiekunki seniora w zapobieganiu odleżynom
Jak już wspomnieliśmy, leżący podopieczni są wyjątkowo narażeni na powstawanie odleżyn. Ty, jako opiekunka osoby starszej, możesz to ryzyko obniżyć. Oto kilka sposobów:
- Olejowanie skóry olejkiem dziecięcym albo wazeliną kosmetyczną. Warto połączyć je z delikatnym masażem, tak, aby nie uszkodzić naskórka. Po nawilżeniu lepiej już nie używać talku albo proszku, gdyż tworzą się od nich grudki w zagłębieniach skóry.
- Bielizna i pościel z naturalnych, oddychających tkanin. Pamiętaj, aby regularnie je prać. Osoba starsza narażona na odleżyny powinna zawsze mieć czyste i suche rzeczy, żeby zapobiegać rozwojowi bakterii.
- Korzystanie z łatwych do wymiany pokrowców na łóżko. Można je kupić w specjalnych sklepach albo wykorzystać dwa złożone na pół prześcieradła. Dobrym pomysłem jest położenie dodatkowego prześcieradła, które pomoże bezpiecznie przenosić podopiecznego. Dzięki temu zmienianie pozycji pacjenta będzie łatwiejsze.
- Odpowiednia dieta przystosowana do potrzeb seniora narażonego na odleżyny. Powinny się w niej znaleźć przede wszystkim białka, ale też witaminy i sole mineralne.
Unieruchomiona osoba starsza potrzebuje rehabilitacji, która zastąpi jej aktywność fizyczną. Wszelkie ćwiczenia należy konsultować z fizjoterapeutą – najlepiej, jeśli specjalista osobiście pokaże, jak je wykonywać. Twoja pomoc będzie tu nieoceniona. Codzienna fizjoterapia pod okiem opiekunki pozwoli seniorowi poczuć się lepiej.