Astma, wbrew pozorom, nie jest chorobą jedynie małych dzieci. W Polsce cierpi na nią około 4 milionów ludzi, w tym także seniorów. I to właśnie dla nich jest ona najbardziej niebezpieczna, a jednocześnie najtrudniejsza do wykrycia. Co zrobić, jeśli lekarz wykrył u Twojego podopiecznego astmę? Jak pomóc mu w trakcie ataku? Oto garść przydatnej wiedzy, którą każda opiekunka chorej osoby powinna przyswoić.
Najczęstsze objawy astmy u seniora
Jeśli podejrzewasz u swojego podopiecznego astmę, obserwuj go uważnie. Oczywiście nikt nie będzie od Ciebie wymagał postawienia diagnozy – to zadanie lekarza. Bądź jednak wyczulona na takie objawy, jak:
- uczucie duszności, obecne szczególnie nocą lub rano, po przebudzeniu;
- męczący, gwałtowny kaszel, nasilający się w nocy;
- świszczący oddech, który słyszy zarówno senior, jak i jego otoczenie;
- problemy z oddychaniem, zwłaszcza podczas wysiłku fizycznego i snu, a także chorób typu przeziębienie czy grypa;
- zmęczenie, często niewspółmierne do aktywności;
- trudności w mówieniu, spowodowane dusznościami;
- opóźniona reakcja na zażywane stale leki.
Objawy mają zwykle postać napadową i bez zażycia lekarstw trudno je opanować. Nieleczona astma oskrzelowa może więc stanowić poważne zagrożenie zdrowia, a nawet życia osoby starszej. Dlatego tak ważne jest szybkie reagowanie na wszelkie niepokojące symptomy. Senior nie jest przeziębiony, a mimo to kaszle i ma świszczący oddech? Czym prędzej zadzwoń do lekarza i umów wizytę. Specjalista rozpozna, czy mamy tu do czynienia z astmą, czy chociażby z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc.
Warto wiedzieć, że astma oskrzelowa to nie jedyna postać tej choroby. Istnieje również astma sercowa, czyli tak zwana dychawica sercowa, spowodowana przewlekłą niewydolnością serca. Jej głównym objawem jest uczucie duszności występujące w pozycji leżącej, najczęściej w nocy. Dochodzi do niego na skutek wcześniejszego wysiłku fizycznego albo przeżycia silnych emocji. W odróżnieniu od astmy oskrzelowej kaszel właściwie nie występuje.
Astma: zagrożenia i leczenie
Dlaczego astma jest tak groźna dla osób w podeszłym wieku? Głównie ze względu na ich osłabiony układ odpornościowy. Seniorzy częściej chorują i trudniej im wrócić do zdrowia nawet po przeziębieniu czy grypie. Są też znacznie bardziej narażeni na powikłania, na przykład na zapalenie płuc. W przypadku astmy zagrożenie jest jednak podwójne. Opiekunowie biorą czasem duszności i kaszel za objaw sezonowej infekcji i postanawiają je przeczekać albo zmniejszyć lekami dostępnymi bez recepty. Astma rozwija się więc po cichu, a problemy z oddychaniem są coraz częstsze i poważniejsze. Nieleczona, nierozpoznana choroba może prowadzić nawet do śmierci. Dotyczy to zwłaszcza tych osób, u których jeszcze nie zdiagnozowano astmy. Jeśli senior wie o niej już od dziecka, to leczenie jest łatwiejsze – chociaż i tu mogą pojawić się komplikacje. Warto więc przyjrzeć się lekom, które podopieczny bierze na co dzień. Niektóre z nich mogą wpływać na działanie lekarstw na astmę.
Leczenie astmy dobiera się indywidualnie do pacjenta. Lekarze nie skupiają się tylko na jednej metodzie: często łączą ze sobą kilka z nich, dla uzyskania jak najlepszego rezultatu. Podstawą są oczywiście leki rozszerzające drogi oddechowe oraz sterydy. Podaje się je najczęściej za pomocą inhalatorów. Jednak lekarstwa to nie wszystko: równie ważna jest zmiana stylu życia, czyli rzucenie palenia, unikanie dymu tytoniowego, zminimalizowanie kontaktu z kurzem i pyłkami, a także aktywność fizyczna. Regularny ruch utrzymuje bowiem płuca w dobrej kondycji. A co Ty, jako opiekunka, możesz zrobić? Przede wszystkim dokształcać się na temat astmy, jej objawów i prawidłowego przyjmowania leków. Opracujcie też razem z podopiecznym plan awaryjny. Będziecie wiedzieć, jak postępować, jeśli nadejdzie cięższy atak astmy. Pamiętaj również o regularnych kontrolach u lekarza.
Jak opiekować się seniorem chorym na astmę?
Opieka nad podopiecznym z astmą wymaga pewnej wiedzy i nierzadko też doświadczenia. Astma jest bowiem przewlekłą chorobą, czasami o ciężkim przebiegu. Bezpośrednio wpływa więc na jakość i komfort życia osoby starszej. Czy można ten wpływ zminimalizować? Oczywiście. Wystarczy wiedzieć, jak radzić sobie na co dzień z objawami astmy. Podstawą są oczywiście leki, które senior powinien zażywać zgodnie z zaleceniami lekarza. To jednak nie wszystko. O czym jeszcze pamiętać?
- Wypisz wszystkie wskazówki specjalisty, zarówno dotyczące lekarstw, jak i trybu życia.
- Dbaj o to, by powietrze w domu było czyste. Możesz zaproponować rodzinie seniora inwestycję w oczyszczacz powietrza. Regularnie sprzątaj i odkurzaj.
- Usuń z menu produkty, które mogą nasilać objawy astmy, takie jak czekolada, orzechy, kofeina i alkohol.
- Zachęcaj podopiecznego do regularnego ruchu.
- Zadbaj o higienę snu seniora. Niech osoba starsza kładzie się spać codziennie o tej samej porze i śpi odpowiednią ilość godzin. Pomoże to uniknąć zmęczenia, które mogłoby pogorszyć stan zdrowia podopiecznego.
Niestety, astma bywa nieprzewidywalna. Zdarza się, że robisz wszystko, by zapobiec atakom, a one mimo tego występują. Dlatego dobrze jest wiedzieć, jak postępować, gdy stan zdrowia seniora nagle się pogorszy. Co powinnaś zrobić? Przede wszystkim nie panikować. Postaraj się zachować zimną krew i zareagować jak najszybciej. Poleć podopiecznemu, żeby usiadł i pochylił się do przodu. Taka pozycja zmniejszy nacisk na płuca i ułatwi oddychanie. Jeśli senior posiada inhalator, niech go teraz użyje. Dopilnuj, by zawsze znajdował się w zasięgu ręki. Objawy powinny ustąpić. Jeżeli tak się nie dzieje – wezwij pomoc medyczną. Bądź przy podopiecznym, uspokajaj go i jednocześnie monitoruj jego stan zdrowia. A gdy już sytuacja zostanie opanowana, skontaktuj się z lekarzem prowadzącym seniora. Być może trzeba będzie omówić dalsze leczenie i opiekę.
Astma jest chorobą, której objawy mogą przerazić; dlatego warto wiedzieć o niej jak najwięcej. Dzięki temu będziesz w stanie pomóc swojemu podopiecznemu podczas ataku. Ale to nie wszystko – znajomość objawów choroby oraz wytycznych lekarskich ułatwi Ci opiekę, a seniorowi znacznie poprawi komfort życia.