Przewlekła obturacyjna choroba płuc to schorzenie, które dotyka wielu osób starszych. Inną jej nazwą jest: po polsku POChP, a rodziny niemieckie mówią o COPD (chronic obstructive pulmonary disease). Zdarza się, że już sama nazwa choroby zniechęca opiekunki do podejmowania pracy z seniorem. Codzienna opieka nad podopiecznym z POChP nie musi jednak wiązać się z dużym ryzykiem. Wystarczy dobrze poznać objawy i dowiedzieć się, jak postępować z chorym.
Objawy i charakterystyka POChP
W miarę rozwoju przewlekłej obturacyjnej choroby płuc zmniejsza się przepływ powietrza przez drogi oddechowe. W efekcie osobie chorej coraz trudniej jest oddychać. Schorzenie to występuje zwykle po 40. roku życia u ludzi, którzy cierpią na rozedmę płuc lub przewlekłe zapalenie oskrzeli – z objawami klinicznymi. Długotrwale utrzymująca się POChP skutkuje zniszczeniem wielu struktur w organizmie. Często chorują na nią palacze i astmatycy, ale może też mieć podłoże genetyczne.
Najbardziej charakterystyczne objawy POChP to:
- długotrwała duszność (występująca od kilku miesięcy do kilku lat). Na początku można ją zaobserwować jedynie przy większym wysiłku. W miarę rozwoju choroby zaczyna pojawiać się też w spoczynku i utrudniać życie;
- ciężki, świszczący oddech;
- ucisk i poczucie „ciasnoty” w klatce piersiowej;
- uporczywy, męczący kaszel (niekiedy suchy, czasem mokry albo nawet z widoczną krwią);
- przyspieszony oddech;
- zasinienie skóry (efekt spadku saturacji);
- spadek masy ciała, niechęć do jedzenia, omdlenia, a także depresja.
POChP to choroba nieuleczalna, postępująca z czasem. Leczenie jest skoncentrowane na spowolnieniu rozwoju schorzenia i na poprawie komfortu życia chorego. Jeżeli mimo wcześniejszej diagnozy pacjent nie zmieni trybu życia (np. nie rzuci palenia) i nie rozpocznie właściwego leczenia, jego stan może znacznie się pogorszyć. Rokowania w POChP w takim przypadku nie są zbyt optymistyczne. Na dalszych etapach choroby może dojść do niewydolności oddechowej, która czasem wymaga stosowania domowej tlenoterapii.
Leczenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc u seniora
Osoba, u której rozpoznano POChP, powinna być pod stałą opieką lekarską, tak samo jak pacjenci z cukrzycą lub problemami kardiologicznymi. Opiekun również ma odpowiedzialne zadanie, gdyż monitoruje stan podopiecznego na co dzień. Pilnuje tego, by przyjmował on przepisane leki, także wziewne. Zdarza się też, że senior z POChP korzysta z domowego aparatu tlenowego. Jest to specjalne urządzenie przypominające butlę, noszone w naramiennej torbie, plecaku albo ciągnięte na kółkach. Taki aparat osoba starsza może obsługiwać samodzielnie. Oprócz tego chory zawsze powinien mieć dostęp do pulsoksymetru. To małe urządzenie zakładane na palec pomaga zmierzyć saturację, czyli poziom nasycenia krwi tlenem.
Niekiedy, w przypadku zaostrzenia stanu chorobowego, konieczny jest pobyt w szpitalu. Pacjenci powinni też korzystać z rehabilitacji oddechowej i pobytów w sanatoriach. Dobrze prowadzone leczenie poprawia wydolność wysiłkową organizmu, zmniejsza uczucie duszności i minimalizuje ryzyko wystąpienia ostrych objawów POChP. Dzięki terapii poprawia się też samopoczucie seniora. A jak wygląda rehabilitacja? Zwykle są to ćwiczenia fizyczne, jak chociażby chodzenie na odcinku 10-metrowym. Stopniowo zwiększa się obciążenie, np. przez podawanie ciężarków. Ważnym elementem jest trening kończyn górnych, który wzmacnia mięśnie odpowiedzialne za oddychanie.
Jak zapobiegać ostrym objawom POChP?
Istnieje kilka sposobów, dzięki którym pacjenci z POChP mogą cieszyć się życiem bez obaw o nagłe pogorszenie zdrowia. Najważniejsze jest utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Chorzy mogą mieć bowiem zarówno nadwagę, jak i niedowagę. Niedożywienie występuje zwłaszcza w ciężkich stadiach choroby, a to może prowadzić nawet do zgonu. Warto więc zadbać, by podopieczny dobrze się odżywiał. W tym celu skonsultuj się z lekarzem prowadzącym seniora. On podpowie, co zrobić – być może trzeba zwiększyć częstotliwość posiłków albo nieco je zmienić?
Bardzo istotna jest też stała temperatura w domu. Optymalna jej wartość to 19 – 21˚C. Zbyt niska lub wysoka temperatura może wpływać na pogorszenie samopoczucia seniora.
Zamień silne produkty chemiczne na łagodniejsze. Dobrym wyborem są ekologiczne środki czyszczące. W przypadku środków dezynfekujących, lakierów czy farb staraj się unikać tych najsilniejszych. Mogą bowiem podrażniać drogi oddechowe chorego i zaostrzać objawy POChP.
Dbaj o to, żeby podopieczny dużo się ruszał, gdyż każda aktywność zadziała pozytywnie. Może to być zarówno spacer, jak i spokojne ćwiczenia gimnastyczne. Zachęcaj go też do wypoczynku oraz do spotykania się z rodziną i przyjaciółmi. Pomocny będzie również regularny, spokojny sen w nocy.
Pamiętaj, że pozornie niegroźne choroby układu oddechowego u osoby z POChP mogą łatwo przerodzić się w poważną infekcję płuc. Dlatego dobrym ruchem są coroczne szczepienia przeciwko grypie i zapaleniu płuc. Oczywiście decyzja o szczepieniu jest sprawą indywidualną.
Przewlekła obturacyjna choroba płuc to schorzenie, które może uprzykrzyć życie podopiecznego w podeszłym wieku. Wystarczy jednak przestrzegać powyższych zasad, żeby znacznie poprawić komfort chorego.