Ostatnio pisaliśmy o higienicznej opiece nad osobą starszą i o tym, jak ważna ona jest w pracy opiekunki w Niemczech. Dziś przyjrzymy się jej elementowi – higienie jamy ustnej. Zdrowe zęby to klucz do ogólnego zdrowia organizmu. Wiele chorób ma swój początek właśnie w zaniedbanym uzębieniu. Dowiedz się więc, co może negatywnie wpływać na stan zębów seniora i kiedy należy pójść do dentysty. Podpowiemy Ci także, w jaki sposób dbać o jamę ustną podopiecznego na co dzień.
W podeszłym wieku można mieć zdrowe zęby
O zdrowe zęby należy dbać bez względu na wiek. Jednak w przypadku seniorów może to być szczególnie trudne, głównie ze względu na schorzenia, z jakimi się zmagają. Są to na przykład choroby serca lub cukrzyca. Na stan uzębienia wpływają też choroby otępienne, jak demencja lub choroba Alzheimera. Główną przyczyną są problemy z pamięcią, które w miarę rozwoju choroby się pogłębiają. Podopieczny może zapominać o umyciu zębów albo denerwować się, gdy opiekunka próbuje go do tego nakłonić. Niechęć do mycia często wynika z lęku lub braku zaufania spowodowanych chorobą – i o tym warto pamiętać.
Innym problemem podeszłego wieku jest suchość w ustach. Często występuje u osób regularnie przyjmujących dużą ilość leków. Nie należy tego bagatelizować, gdyż ciągła suchość w ustach zwiększa ryzyko próchnicy. Przyjrzyj się też diecie podopiecznego. Czy w jego menu znajduje się wystarczająca ilość wapnia? Jest on budulcem kości i zębów. W przypadku niedoborów wapnia zęby będą się kruszyć i psuć. I najważniejsze: zapytaj osobę starszą, jakie ma nastawienie do dbania o zęby. Zdarza się, że seniorzy twierdzą, iż nie ma sensu myć czy leczyć zębów, skoro niedługo i tak wypadną i trzeba będzie założyć protezę. Nie jest to jednak prawda. Problemy z zębami, zwłaszcza te zaawansowane, mogą przekładać się na choroby dziąseł. A ich, niestety, proteza nie wyleczy.
Higiena jamy ustnej u osoby starszej
Najważniejszym elementem higieny jamy ustnej jest regularne mycie zębów. Według lekarzy stomatologów warto robić to 2 razy dziennie, a jeśli jest taka potrzeba, nawet po każdym posiłku. Wcześniej należy przygotować:
- odpowiednią pastę do zębów (na rynku są różne jej rodzaje, w tym specjalne pasty dla wrażliwych zębów i dziąseł),
- szczoteczkę (najlepiej miękką albo średnio twardą),
- kubek z wodą,
- specjalny płyn do płukania jamy ustnej,
- ręcznik,
- w razie potrzeby – pojemnik na protezę.
Jeżeli Twój podopieczny jest samodzielny, wystarczy, że będziesz mu przypominać o myciu zębów i dopilnujesz, by zrobił to starannie. Jeśli jednak opiekujesz się osobą leżącą, higiena jamy ustnej staje się całym procesem. Na początku ułóż podopiecznego w pozycji półsiedzącej albo siedzącej. Dzięki temu nie tylko będzie Wam obojgu wygodniej, ale też bezpieczniej – senior nie zachłyśnie się przez przypadek wodą. Następnie umieść w okolicach szyi osoby starszej ręcznik. Zapobiegnie on zachlapaniu odzieży. Nałóż pastę na suchą szczoteczkę: w ten sposób podopieczny uniknie przypadkowego zadławienia pianą. Myj zęby, zaczynając od ich zewnętrznej strony, potem przejdź do środkowej i wewnętrznej. Pamiętaj o wyczyszczeniu języka, dziąseł i wewnętrznej strony policzków. Rób to delikatnie i z wyczuciem. Na koniec trzeba starannie wypłukać jamę ustną seniora i osuszyć jego twarz ręcznikiem.
W przypadku osoby z demencją albo chorobą Alzheimera higiena staje się szczególnie trudna. Czasami niełatwo jest wytłumaczyć choremu, że dbanie o zdrowe zęby to konieczność. Wtedy warto skupić się na przyjemnościach, które czekają seniora po umyciu zębów. Stosuj proste komunikaty, np. „Teraz pójdziemy umyć zęby, a później włączę Pani ulubiony serial”. Postaraj się też wprowadzić regularną porę mycia. Podopieczny będzie wiedział, że zawsze po kolacji idzie umyć zęby, a następnie kładzie się do łóżka. Poczuje się bezpiecznie i chętniej będzie współpracował.
Mycie protezy zębowej
W przypadku osób noszących protezy zębowe higiena będzie wyglądała nieco inaczej. Bez zmian pozostaje częstotliwość – zaleca się myć protezę tak często, jak naturalne zęby. Warto przy tym korzystać ze specjalnej szczoteczki do protez, ale bez pasty. Składniki zawarte w pastach do zębów mogłyby uszkodzić powierzchnię protezy. Po każdym posiłku należy przepłukać protezę pod bieżącą wodą i wyczyścić ją szczoteczką. Sztuczne zęby pielęgnuje się też za pomocą specjalnych płynów. Trzeba zanurzyć w nich protezę i pozostawić na czas podany na opakowaniu. Ważne też, żeby kontrolować, czy podopieczny wyjmuje protezę na noc. Jeśli jest do niej przyzwyczajony, może o niej zapominać.
Jak czyścić protezę? Najlepiej jest robić to nad zlewem, a na jego dnie ułożyć miękki ręcznik. Dzięki temu zminimalizujesz ryzyko upadku i uszkodzenia protezy. Na początku starannie wypłucz ją pod bieżącą wodą – to pozwoli usunąć resztki jedzenia. Teraz pora na opisane wcześniej czyszczenie szczoteczką i moczenie w roztworze do protez. Nie zapominaj o języku i dziąsłach podopiecznego. Wyczyść je miękką, najlepiej gumową, szczoteczką i pastą z fluorem. Na koniec niech senior wypłucze dokładnie usta.
Codzienne mycie to podstawa, ale na tym dbanie o zdrowe zęby nie powinno się kończyć. Przynajmniej raz w roku (a najlepiej co pół roku) zalecana jest higiena jamy ustnej u dentysty. Senior powinien odwiedzać stomatologa także z innego powodu. Specjalista podpowie, jak myć zęby, skontroluje ich stan i zaleci ewentualne leczenie. Łatwiej bowiem zniwelować niewielkie jeszcze ubytki w zębach, niż leczyć zaawansowaną próchnicę.