Jeśli opiekujesz się osobą leżącą lub chorą na cukrzycę, z pewnością znasz zagrożenie, jakie niosą za sobą rany przewlekłe. Odleżyny i zranienia ciężko się goją, sprawiają ból i dyskomfort, a nierzadko prowadzą do poważnych chorób i komplikacji. Dowiedz się, jakie działania profilaktyczne możesz podjąć jako opiekunka chorego seniora.
Rany przewlekłe – rodzaje i charakterystyka
Co kryje się pod pojęciem ran przewlekłych? Są to uszkodzenia skóry, które mimo szybkiej reakcji i rozpoczęcia profesjonalnego leczenia bardzo długo się goją. O ranie przewlekłej można mówić, kiedy nie może się zagoić po upływie 4-6 tygodni. Dodatkowo takie uszkodzenia często nawracają oraz są podatne na zakażenia miejscowe. Od ran ostrych różnią się przede wszystkim charakterem: te pierwsze są zwykle wywołane uszkodzeniami mechanicznymi. Natomiast rany przewlekłe towarzyszą stanom chorobowym, takim jak cukrzyca. Są one coraz bardziej powszechnym problemem wśród osób starszych. Niosą za sobą wiele bólu i cierpienia; bywa, że powodują komplikacje i spowalniają leczenie schorzeń. Warto więc postawić na zapobieganie ranom przewlekłym i pielęgnację ciała osoby starszej.
Wyróżniamy następujące rodzaje ran przewlekłych:
Owrzodzenia: najczęściej żylne, tętnicze albo mieszane. W niektórych przypadkach są spowodowane reakcją alergiczną, stanem zapalnym albo nowotworami.
Stopa cukrzycowa: można zaobserwować deformację stopy albo uszkodzenie skóry i paznokci. Kiedy już się pojawi, trzeba zadbać o jej miejscowe leczenie, żeby nie rozwinęła się podczas walki z cukrzycą u seniora.
Odleżyny: są bardzo częste u osób leżących i jednocześnie trudne do wyleczenia. Trzeba dbać, żeby nie wdało się zakażenie albo martwica tkanek. A jak powstają? Zawsze na skutek tarcia albo długotrwałego ucisku.
Przyczyny powstawania niegojących się ran u seniora
Najbardziej zagrożone przewlekłymi ranami są osoby starsze leżące lub unieruchomione na wózku oraz te chorujące na cukrzycę. Niezwykle ważne jest wczesne rozpoznanie problemu, wdrożenie leczenia i codzienna obserwacja podopiecznego. Twoim zadaniem – jako opiekunki – jest natomiast zmiana niekorzystnych dla zdrowia nawyków, a także profilaktyka. Szczególnie niebezpieczne są odleżyny. Pojawiają się zazwyczaj w miejscach, gdzie skóra jest najcieńsza i najdelikatniejsza. Osoba starsza, która leży długi czas w tej samej pozycji, niezmiennie naciskając na te same partie mięśni, jest narażona na częste powstawanie odleżyn. Dobrze jest więc obserwować skórę podopiecznego, zwłaszcza łokcie, biodra, plecy, barki, tylną część głowy, a także pięty i kostki.
Czynnikami ryzyka w powstawaniu ran przewlekłych u seniorów są:
- nadwaga i otyłość,
- problemy z poruszaniem się, ograniczenie ruchomości, unieruchomienie,
- inkontynencja, czyli nietrzymanie moczu lub kału,
- zaburzenia czucia,
- schorzenia przewlekłe: cukrzyca, miażdżyca, choroby krążeniowe,
- niedożywienie,
- choroby otępienne,
- dobranie nieodpowiedniego obuwia uciskającego albo obcierającego stopę, a w przypadku cukrzycy – brak profilaktyki stopy cukrzycowej.
Profilaktyka ran przewlekłych u osoby starszej
Zapobieganie powstawaniu przewlekłych ran jest bardzo istotne. Dzięki niemu zmniejsza się ryzyko poważnych zmian i wystąpienia komplikacji. Co możesz zrobić dla swojego podopiecznego? Przede wszystkim zadbaj o jego prawidłową dietę. Wyeliminuj z menu seniora kawę, mocną herbatę, napoje gazowane, czekoladę, smażone potrawy, ciężkie sosy czy majonez. Jeśli opiekujesz się osobą leżącą, trzeba regularnie, minimum co dwie godziny, nieco modyfikować jego pozycję. Połóż seniora na plecach, na boku lub na brzuchu, jednak nie przesuwaj go za bardzo. Ważna jest także częsta zmiana pościeli. Senior powinien używać delikatnych, bawełnianych poszewek, a guziki czy szwy nie powinny mieć kontaktu z jego skórą. Dobrym pomysłem jest materac przeciwodleżynowy – jeśli podopieczny go nie posiada, warto wspomnieć o tym rozwiązaniu rodzinie.
Niezbędne jest też dbanie o higienę seniora. Do mycia ciała używaj delikatnych, przyjaznych skórze żeli i mydeł. Doskonale sprawdzi się ciepła woda, a po kąpieli – odpowiednie balsamy i środki nawilżające. Lepiej unikać perfumowanych kosmetyków i składników, które mogą podrażniać i wysuszać skórę osoby starszej. Zadbaj też o czystość i higienę miejsc intymnych podopiecznego.
Najważniejszą zasadą profilaktyki ran przewlekłych jest codzienna, regularna obserwacja skóry seniora. Jeżeli zauważymy niepokojącą zmianę, jak najszybciej skontaktujmy się z jego rodziną i z lekarzem. Specjalista da Ci porady i wskazówki, dzięki którym będziesz mogła odpowiednio zająć się swoim podopiecznym.