W podeszłym wieku w organizmie człowieka zachodzą znaczne zmiany. Zmienia się wygląd, sprawność, pogorszeniu ulega stan zdrowia. Te zmiany są widoczne na pierwszy rzut oka, dlatego łatwiej je dostrzec i zrozumieć. Natomiast z biegiem lat zmianom ulega również umysł – a tego nie jesteśmy w stanie zobaczyć. Warto wiedzieć, że mózg starzeje się w takim samym tempie, jak reszta ciała człowieka. Jeśli to sobie uświadomisz, zrozumiesz wiele problematycznych zachowań podopiecznego, a codzienna opieka nad seniorem stanie się łatwiejsza.
Opieka nad seniorem a problemy starzenia
Masz czasem wrażenie, że osoby starsze – czy to podopieczni, czy najbliżsi – myślą głównie o sobie? Nie wynika to jednak z egoizmu, ale z biologii. Mózg, który się starzeje, przestaje przyswajać nowe informacje. To odwrotny proces, niż w przypadku dzieci, które dopiero zaczynają się interesować otoczeniem. Osoba starsza może sprawiać wrażenie, że nie przejmuje się tym, co dzieje się na świecie, w kraju czy nawet u najbliższej rodziny. Jeśli więc podopieczny nie pyta, co słychać u Ciebie, u jego dzieci czy przyjaciół, to nie oznacza niegrzeczności. Jego mózg się zmienia i nie funkcjonuje już tak samo, jak kiedyś.
Kolejnym aspektem starości jest trudność w akceptowaniu zmian. To również wynik starzenia się mózgu, a „trudny” podopieczny zwykle nie jest złośliwy. Z upływem lat umiejętność przystosowania się zanika, dlatego starsi ludzie tak niechętnie godzą się na zmianę miejsca zamieszkania, trasy spacerów czy nawet piekarni, w której codziennie kupują chleb. Wszelkie odstępstwa od normy mogą budzić w nich złość, frustrację i brak poczucia bezpieczeństwa. Problemem dla podopiecznego może być nawet sytuacja, którą Ty, jako opiekunka, uważasz za normalną. Przykładem jest tutaj chociażby obiad podany na innym talerzu, niż zwykle. Dla Ciebie to drobiazgi, ale senior potrzebuje, by wszystko toczyło się dobrze znanym torem. Dlatego warto poznać rytuały osoby starszej i nie zmieniać ich bez potrzeby.
Co nie jest naturalnym etapem starości?
Praca w opiece nad osobą starszą nierzadko jest trudna. Podopieczni bywają smutni, marudni, pozbawieni radości życia. Zdarza się, że przechodzimy nad tym do porządku dziennego – bo „starszy człowiek przecież już taki jest”. To jednak nie do końca prawda. Smutek nie jest naturalnym etapem starzenia się człowieka. Senior również ma prawo do szczęścia, nawet jeśli cierpi na ciężką, przewlekłą chorobę. Jeżeli więc Twój podopieczny nie uśmiecha się, nie wykazuje chęci do rozmowy czy kontaktu, ciągle jest osowiały i smutny, może chorować na depresję. Według badań cierpi na nią niemal połowa seniorów, a wielu z nich nie jest zdiagnozowanych. Dobrze jest pójść z podopiecznym do psychologa lub psychiatry. Specjalista nie tylko pomoże osobie starszej zmienić nastawienie, ale też dobierze odpowiednią farmakoterapię. Kuracja pozytywnie wpłynie na stan psychiczny seniora oraz opiekunki. Dlaczego? Powód jest prosty. Z uśmiechniętym, pogodnym podopiecznym dużo lepiej się współpracuje i miło spędza czas.
Innym problemem osób starszych jest choroba Alzheimera lub demencja. Przypadki chorób dotyczą w 90% ludzi starszych, chociaż zdarzają się chorzy w wieku poniżej 50-60 lat. Najczęstsze objawy to:
- problemy z pamięcią,
- gubienie się w znajomej przestrzeni,
- stany depresyjne,
- wolniejsze myślenie,
- zapominanie podstawowych słów i pojęć.
Jedną z przyczyn rozwoju demencji jest starzenie się mózgu. Rozpoczyna się ono zazwyczaj między 60. a 70. rokiem życia. Powód to zwyrodnienie komórek nerwowych w mózgu. Zdarza się też, że demencja jest wywoływana przez różne choroby, stres, a także na przykład przez udar mózgu. Co robić, żeby uchronić mózg podopiecznego przed demencją? Istnieje na to kilka sposobów.
Mądra i kompleksowa opieka nad seniorem
Aby spowolnić procesy starzenia i mogące im towarzyszyć choroby, warto zapewnić osobie starszej codzienną dawkę aktywności. Oczywiście nie chodzi o uprawianie sportów wyczynowych, ale o wykonywanie nawet prostych ćwiczeń. Dobierz intensywność i zaawansowanie treningów do możliwości podopiecznego. Niezwykle ważne są też ćwiczenia umysłowe. Sprawdź, co lubi podopieczny: rozwiązywanie krzyżówek, układanie puzzli, a może rysowanie? Wytrenowany mózg wolniej się starzeje, co pomaga zachować zdrowie i sprawność. W ćwiczeniu umysłu pomagają też… spotkania ze znajomymi i rodziną. Rozmowy oraz wspólnie spędzony czas to nie tylko balsam dla duszy osoby starszej, ale też profilaktyka demencji.
Ostatnią kwestią ważną w spowalnianiu starzenia się mózgu jest odpowiednia dieta. Niech na talerzu podopiecznego lądują potrawy bogate w białka, witaminy i minerały. To one poprawiają działanie mózgu i sprawiają, że senior jest bardziej aktywny.
Warto pamiętać, że opieka nad seniorem to nie tylko pomoc w codziennych czynnościach. Opiekunka powinna rozumieć to, co dzieje się z organizmem człowieka w procesie starzenia. Objawy starości u każdego mogą pojawiać się w innym czasie i natężeniu – nie ma więc jednej niezawodnej recepty na opiekę. Jedynym sposobem jest obserwowanie podopiecznego i wyciąganie wniosków. Wtedy będzie można zaoferować mu taką pomoc, jakiej potrzebuje.